Głównym celem wprowadzonych zmian jest poprawa wyceny energii elektrycznej na Rynku Bilansującym (RB), co ma zachęcić jego uczestników do większej elastyczności i dopasowania zużycia lub produkcji energii do bieżących potrzeb systemu elektroenergetycznego.
Rynek Bilansujący jest prowadzonym przez operatora sieci przesyłowej, Polskie Sieci Elektroenergetyczne, rynkiem technicznym gdzie rozliczana jest wyprodukowana lub pobrana energia elektryczna, która nie została wcześniej sprzedana lub kupiona na rynku hurtowym, czy też zakontraktowana w inny sposób. Głównym zadaniem Rynku Bilansującego jest równoważenie podaży i popytu na prąd, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw energii.
Wchodzące dnia 14 czerwca 2024 r. w życie zmiany wynikają ze zobowiązań zawartych w unijnym rozporządzeniu w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej[1] oraz rozporządzeniu ustanawiającym wytyczne dotyczące bilansowania[2], a także z opracowanego na podstawie ww. aktów prawnych „Planu wdrażania reform rynku energii elektrycznej”. Polska była zobowiązana do przygotowania Planu oraz przekazania go do Komisji Europejskiej w związku z funkcjonowaniem w naszym kraju rynku mocy.
Proces reformy Rynku Bilansującego trwa już pięć lat, a jej pierwszy etap został wdrożony 1 stycznia 2021 r. Wprowadzone wtedy zmiany polegały m. in. na rozszerzeniu listy podmiotów, które mogą uczestniczyć w bilansowaniu rynku, o wytwórców OZE, odbiorców oraz magazyny energii elektrycznej.
Drugi etap reformy Rynku Bilansującego – rola URE
Z perspektywy Regulatora najważniejszą decyzją związaną z drugim etapem zmian na Rynku Bilansującym było zatwierdzenie przez Prezesa URE nowych Warunków Dotyczących Bilansowania, które regulują funkcjonowanie RB. WDB zostały zatwierdzone decyzjami Prezesa URE z 27 września 2023 r. oraz 26 stycznia 2024 r. i wchodzą w życie 14 czerwca 2024 r., wraz z reformą rynku.
Również dziś wchodzą w życie zatwierdzone przez Prezesa URE zmiany w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej PSE oraz w Instrukcjach Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnych pięciu największych OSD, które m. in. dopasowują obie instrukcje do zmian wprowadzonych w WDB.
Co się zmieni od 14 czerwca?
Nadrzędnym celem drugiego etapu reformy Rynku Bilansującego jest wzmocnienie mechanizmów rynkowych w taki sposób, by poprzez odpowiednie sygnały cenowe skłonić jego uczestników do zwiększenia elastyczności i dopasowania produkcji lub poboru energii do aktualnych potrzeb systemu elektroenergetycznego. Zmiany te przyczynią się m. in. do lepszej integracji odnawialnych źródeł energii w systemie i ograniczania liczby nierynkowych redukcji generacji OZE.
Lepszy mechanizm wyceny energii w czasie rzeczywistym wynika głównie ze skrócenia do 15 min. (z jednej godziny) okresów rozliczeniowych energii bilansującej oraz niezbilansowania. Cena energii będzie również uwzględniać wycenę rezerwy operacyjnej oraz koszty związane z utrzymaniem źródeł stabilizujących system.
Reforma zmienia też strukturę podmiotową RB, którego uczestnicy będą teraz oznaczani jako Dostawcy Usług Bilansujących oraz Podmioty Odpowiedzialne za Bilansowanie. Ponadto do udziału w RB zostaną dopuszczone podmioty dysponujące minimalną mocą wytwórczą 0,2 MW, podczas gdy do tej pory w uczestnicy musieli dysponować co najmniej 1 MW mocy. Wprowadzono również możliwość łączenia się mniejszych uczestników rynku w większe grupy, uczestniczące w rynku wspólnie Zwiększy to konkurencyjność na RB.
Zmiany dotyczą także struktury obiektowej RB oraz katalogu usług bilansujących. Pojawią się nowe kategorie obiektów, Jednostki Bilansowe i Jednostki Grafikowe, a także nowe usługi bilansujące umożliwiające nie tylko pozyskiwanie energii elektrycznej, ale i mocy bilansujących (Rezerwa utrzymania częstotliwości, Rezerwa odbudowy częstotliwości oraz Rezerwa zastępcza).
Reforma obejmuje również proces planowania pracy krajowego systemu elektroenergetycznego oraz zasady zgłaszania operatorowi sieci przesyłowej danych handlowych i technicznych przez uczestników rynku.
Na mocy wspomnianej reformy w WDB wprowadzono również zasady uczestnictwa polskich wytwórców w europejskiej platformie wymiany energii bilansującej z rezerw zastępczych oraz europejskiej platformie dla procesu kompensowania niezbilansowań, co umożliwi Polsce udział w tych instrumentach bilansowania unijnego rynku energii.
Szczegółowe informacje na temat drugiego etapu reformy Rynku Bilansującego dostępne są na stronach PSE.
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/943 z 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej.
[2] Rozporządzenia KE 2017/2195 z 23 listopada 2017 r. ustanawiające wytyczne dotyczące bilansowania.
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
