Eksperci Narodowego Centrum Badań i Rozwoju wzięli udział w XVI Europejskim Kongresie Gospodarczym (EKG) w Katowicach. Ważnym kontekstem tegorocznej edycji Kongresu było 20-lecie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, a myślą przewodnią, ukierunkowującą debaty, transformacja dla przyszłości.
Fundusze Europejskie. „Nie idziemy w ilość, idziemy w jakość”
– Właśnie wkroczyliśmy w trzecią dekadę naszego członkostwa w Unii Europejskiej. To najwyższy czas aby, myśląc o Funduszach, odpowiadać sobie na pytanie nie tylko ile ale też jak, w co i dlaczego chcemy zainwestować, jakie są nasze wieloletnie strategiczne cele rozwojowe – zaznaczyła Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, Minister Funduszy i Polityki Regionalnej w przemowie będącej wstępem do jednej z najpopularniejszych debat Kongresu. Tematyka funduszy europejskich budzi bowiem co roku duże zainteresowanie uczestników wydarzenia po stronie zarówno biznesu, nauki jak i samorządów.
Moderator sesji Michał Gwizda (CRIDO) kierował do swoich gości pytania zarówno o doświadczenia poszczególnych instytucji w kontekście członkostwa Polski w UE, o obecną perspektywę finansową UE jak i wyzwania na przyszłość. Nie zabrakło więc rozmowy o roli funduszy unijnych w rozwoju oraz inwestycjach – w ramach transformacji sektora energii i całej gospodarki, o mobilizacji w nowym okresie programowania 2021-2027, o środkach z KPO, programach operacyjnych i regionalnych, aktywności i możliwościach samorządów.
– Zainwestowaliśmy niemal 46 mld zł z Funduszy Europejskich w naukę i gospodarkę. Pozwoliło to na rozwój olbrzymiej liczby technologii a także kompetencji naukowych. Nauczyliśmy też nasze kadry naukowe aktywności w obszarze współpracy międzynarodowej – powiedział prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, p.o. Dyrektor NCBR – NCBR obecnie realizuje nabory w ramach dwóch programów: Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki oraz Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego. Na działania realizowane przez NCBR w ramach FENG przewidziano 12 mld zł, to szansa na ogromne wsparcie dla firm. FERS z kolei ma na celu wyrównywanie szans społecznych, poprawę dostępności, wzmacnianie kapitału ludzkiego. Przewidywany budżet w tym programie to z kolei ponad 3 mld zł po stronie NCBR. Nawiązując do słów Pani Minister Pełczyńskiej-Nałęcz, również podkreślam, że, przyznając dofinansowanie dla innowacyjnych projektów nie idziemy w ilość, a idziemy w jakość – podkreślił prof. Małachowski.
Jednym z panelistów był także prof. dr hab. inż. Marek Gzik, Wiceminister Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
– W ciągu 20 lat obecności Polski w UE nauka bardzo dużo zyskała. Jedno z wyzwań jakie jeszcze przed nami to dalszy rozwój kadr naukowych ze wsparciem środków europejskich. Musimy zatrzymać najlepszych w środowisku akademickim – m. in. na ten aspekt zwrócił uwagę prof. dr hab. inż. Marek Gzik.
W sesji poświęconej funduszom europejskim, poza wspomnianymi rozmówcami wzięli udział także: Paweł Chorąży (Bank Gospodarstwa Krajowego), Małgorzata Mondraszek (Urząd Miasta Katowice), Jan Olbrycht (poseł do PE), Małgorzata Staś (Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego), Andrzej Sterczyński (Unibep SA), Joanna Zembaczyńska- Świątek (PARP).
Nauka i gospodarka. „Wyniki projektów B+R muszą być na rynku”
Kolejna debata która również od wielu lat obecna jest zarówno na Kongresie jak i na innych wydarzeniach to ta poświęcona nauce i biznesowi oraz zależnościom między tym dwoma światami.
W sesji udział wzięli: Michał Chomczyk, Zastępca Dyrektora Działu Zarządzania Strategicznego, NCBR a także Paulina Brzezicka (EBI), Mariusz Filipek (Ministerstwo Rozwoju i Technologii), Anna Flavia D’Amelio (Uniwersytet Vita-Salute San Raffaele w Mediolanie), Eliza Kruczkowska (PFR), Mariusz Lekston (Akademia Humanitas), Arkadiusz Mężyk (Politechnika Śląska), prof. Maria Mrówczyńska (Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego), Łukasz Sułkowski (Akademia WSB). Moderatorką sesji była Aneta Kaczmarek (dziennikarka portalsamorzadowy.pl), która pytała panelistów m.in. o potencjał szkolnictwa wyższego i nauki z punktu widzenia konkurencyjności polskiej gospodarki, jakimi zasadami rządzi się współpraca nauki i biznesu, o działalność badawczo-rozwojową w strategiach firm i podmiotów świata nauki. Nie zabrakło też trudnego tematu komercjalizacji wyników badań. Dla przedstawiciela NCBR oraz innych gości była to też okazja do opowiedzenia o Instrumentach i programach inicjujących i wspierających kooperacje firm i instytucji naukowych.
– Wyniki projektów B+R musimy wprowadzić na rynek. Ale aby odnieść sukces w komercjalizacji konieczne jest wzajemne zrozumienie światów nauki, biznesu i administracji. Na przykład w programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki cenny jest, w kontekście komercjalizacji, moduł „wdrażanie innowacji”, który zachęca przedsiębiorców do maksymalizacji sprzedaży wyników prac B+R – powiedział Michał Chomczyk – Jednak wśród naszych wnioskodawców wciąż widzimy że wyzwaniem jest planowanie od pomysłu do wdrożenia – dodał ekspert, tłumacząc, że NCBR stara się wychodzić naprzeciw innowatorom, zachęca ich do wdrożeń z których będą płynąć dla nich korzyści i zyski, uczy biznesowego podejścia również naukowców.
Michał Chomczyk przypomniał także o ważnej roli ekspertów oceniających innowacyjne projekty.
– Potrzebujemy dobrych projektów, ale potrzebujemy też odpowiednich osób do ich oceny i selekcji. Dlatego przy okazji zachęcam do udziału w rekrutacji na ekspertów FENG. Bo jak wszyscy wiemy, innowacje nie mogą czekać – powiedział ekspert NCBR.
Sztuczna inteligencja. „Jej rozwój potrzebuje dofinansowania”
AI a prawo autorskie i prawa pokrewne; dyrektywy a praktyka – w jaki sposób tworzyć prawo dotyczące sztucznej inteligencji, by odpowiadało realnym wyzwaniom; najbardziej ofensywna technologia współczesności wyzwaniem dla twórców, inżynierów, regulatorów i użytkowników – to tylko niektóre zagadnienia poruszone podczas debaty „Sztuczna inteligencja – regulacje”.
Temat dyskusji zgromadził wielu zainteresowanych. NCBR reprezentowała Marzena Tyl, Chief Compliance Officer.
– AI Act to pierwszy kompleksowy dokument regulujący rozwój sztucznej inteligencji w Europie. Regulacja ma zapewnić Europejczyków, że rozwój AI jest bezpieczny – powiedziała Marzena Tyl – Problem z rozwojem AI istnieje w spojrzeniu globalnym. Aby AI rozwijała się w sposób bezpieczny i etyczny należy porozumieć się na poziomie światowym – dodała ekspertka.
Nie można mówić o sztucznej inteligencji bez wspomnienia o potrzebie dofinansowania innowacji z tego obszaru. NCBR uważnie obserwuje i zauważa szybki wzrost zainteresowania przedsiębiorców obszarem cyfryzacji. Wdrażanie rozwiązań z zakresu oprogramowania, automatyzacji procesów, czy opracowywania zaawansowanych rozwiązań cyfrowych stało się fundamentem innowacyjnego rozwoju zarówno dla jednostek z sektora MŚP, jak i dużych podmiotów.
– Niewątpliwie dużym ośrodkiem który realizuje przedsięwzięcia również z zakresu AI jest Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Budżet 850 mln zł zostanie przeznaczony na te cele w ramach programu Infostrateg. To flagowy program NCBR wspierający sztuczną inteligencję. Poza tym wsparcie dla biznesu który chce rozwijać AI oferują także Fundusze Europejskie. Warto zapoznać się również z ofertą programu Horyzont Europa. Zachęcam do sięgania po te wszystkie środki – Marzena Tyl przedstawiła kluczową ofertę NCBR w zakresie rozwoju projektów z obszaru sztucznej inteligencji.
W panelu udział wzięli: Dominika Bucholc (Bucholc Consulting), Martyna Czapska (Baker McKenzie), Michał Jaworski (Microsoft), Dariusz Standerski (Ministerstwo Cyfryzacji). Moderatorem był Dawid Osiecki (Accenture).
Biometan. „Odgrywa strategiczną rolę w transformacji”
Jak co roku podczas Kongresu reprezentantów NCBR nie zabrakło także w sesjach dotyczących zielonych technologii. O potencjale biogazu i biometanu w tym roku dyskutowali: dr Ewa Krasuska, Doradca Strategiczny, Dział Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami, NCBR a także Marcin Białek (Biogas-System), Katarzyna Konowrocka (Shell Polska), Michał Łęski (Ministerstwo Klimatu i Środowiska), Łukasz Semeniuk (Polska Grupa Biogazowa), Marzena Skąpska (Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi), Artur Zawisza (Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu Biogazowego i Biometanowego). Dyskusję moderował Maciej Kosiński (Magazyn Biomasa).
– Warto wspomnieć o pierwszej instalacji wytwarzania biometanu, którą zrealizowaliśmy w NCBR dzięki funduszom europejskim. Jest to biometanownia w Brodach Wielkopolskich, która jest na progu rozruchu technologicznego. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, właściciel tej instalacji szuka odbiorcy biometanu. Dlatego z tego miejsca zachęcam wszystkich potencjalnie zainteresowanych, ponieważ biometan to paliwo o ogromnej zielonej wartości. – powiedziała dr Ewa Krasuska – Przygotowujemy w NCBR kolejne konkursy na technologie dla sektora biogazu i biometanu. Zrobiliśmy też analizę która odpowie nam jaka jest ilość realna biometanu możliwa do wytworzenia w Polsce. W NCBR prowadzimy także analizy systemowe. Skupiliśmy się tylko i wyłącznie na biometanie z surowców odpadowych. Z naszej analizy wyszło, że potencjał wdrożeniowy biometanu w Polsce sięga 5 mld m³ rocznie a potencjał inwestycyjny to z kolei 3-3,5 mld m³.
– Bardzo się cieszę, że NCBR robi tego typu analizy i że nałożyło pewne „filtry” na podawany do tej pory potencjał wytwarzania biometanu na poziomie 8 mld m³, który jest słuszny ale w trochę innym aspekcie – odpowiedział prowadzący debatę Maciej Kosiński z Magazynu Biomasa.
– Biometan jest kluczem do transformacji energetycznej Polski, dlatego musimy priorytetyzować jego wykorzystanie. Jesteśmy w Polsce w zakresie biogazu i biometanu na przedbiegu w Polsce, dlatego musimy to dobrze zaplanować. Wyzwaniem jest chociażby zagospodarowanie ciepła – dodała dr Ewa Krasuska.
Technologie dla klimatu „Najważniejsza jest zasada Reduce”
Agenda EKG proponowała również debatę na temat nowych rozwiązań technologicznych i ich wdrożenia. Goście sesji mówili o tym jakie obszary, kierunki badań, technologie gotowe do komercjalizacji są szczególnie obiecujące z punktu widzenia ograniczania wpływu gospodarki na klimat oraz jakiego wsparcia potrzebują. Podawali też przykłady skutecznych rozwiązań technicznych w ich praktycznym zastosowaniu.
W rozmowie uczestniczyli: dr Jarosław Piekarski, Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE, NCBR oraz Piotr Błach (Transition Technologies-Systems), Michał Kałużny (KENO Energy), Piotr Klinowski (ENVIRLY), Elisa Marques (Agencja Rozwoju Przemysłu), prof. dr hab. inż. Sebastian Werle (Politechnika Śląska), Katarzyna Wypychewicz (ZPUE). Rozmowę prowadziła Agnieszka Kozłowska-Korbicz (Solfinity).
– Podstawą zielonej transformacji są rozwiązania systemowe. Firmy muszą liczyć się z tym, żeby ograniczyć swój wpływ na środowisko, żeby doprowadzić do produkcji zeroemisyjnej oraz do tego także żeby nasze codzienne życie było zeroemisyjne. Czyli żeby nasze budynki, nasze środki transportu, nasze wyżywienie też nie wpływało na klimat. Na pewno bardzo ważna jest zasada „reduce” czyli ograniczenie strumienia odpadowego, emisji oraz konsumpcji zasobów pierwotnych. Tego typu rozwiązania wspiera program Horyzont Europa – mówił dr Jarosław Piekarski – Program Ramowy Horyzont Europa jest narzędziem Komisji Europejskiej wdrażania polityk unijnych w zakresie badań i innowacji. Ponad 35% budżetu Horyzontu Europa jest przeznaczane na realizację celów klimatycznych i środowiskowych – dodał ekspert KPK/ NCBR.
Podwójna – cyfrowa i zielona transformacja przemysłu była priorytetem dla tematów z obszaru Technologii Przemysłowych objętych Planem Strategicznym na lata 2021-2024. W Planie Strategicznym HE na lata 2025-27 priorytety te zostały utrzymane.
Spotkanie z przedsiębiorcami
Aktywności NCBR podczas Kongresu zamykały warsztaty dedykowane przedsiębiorcom, poświęcone cieszącemu się ogromnym zainteresowaniem Programowi Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG).
Spotkanie poprowadziły ekspertki NCBR: Milena Piątkowska – Koordynator Projektu, Dział Dotacji Krajowych i Funduszy UE, Agnieszka Maliszewska – Koordynator, Dział Wyboru Projektów oraz Karolina Roethel-Gaida – Koordynator Projektu, Dział Współpracy z Beneficjentem.
Na agendę spotkania składało się przedstawienie m.in. podstawowych założeń programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, Instrumentów NCBR dla przedsiębiorstw w ramach FENG, oraz konkursu Ścieżka SMART – zasad finansowania, planowanych zmian w systemie oceny, kwalifikowalności i realizacji umów. Warsztaty zakończył blok Q&A – pytania dotyczące FENG i oferty NCBR.
Dziękujemy za wszystkie rozmowy podczas XVI Europejskiego Kongresu Gospodarczego. Retransmisja sesji z wydarzenia dostępna jest na stronie organizatora: https://www.eecpoland.eu/2024/pl/
Źródło: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
