Znamy już wyniki pierwszego, rocznego rankingu gmin w prowadzonym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej programie priorytetowym „Czyste Powietrze”. Udział w tym projekcie 83% samorządów gminnych oraz uzyskane przez nie wyniki świadczą o dużym zaangażowaniu lokalnych społeczności i władz w walkę o poprawę jakości powietrza w „małych ojczyznach”, a tym samym w całej Polsce.
Jedną z trzech przyjętych w 2021 r. tzw. zachęt dla gmin uczestniczących w programie „Czyste Powietrze” było przeznaczenie 16 mln zł do rozdysponowania pomiędzy samorządy, które najskuteczniej zmotywują swoich mieszkańców do poprawy efektywności energetycznej domów poprzez wymianę przestarzałych kotłów spalających węgiel i inne paliwa stałe na ekologiczne źródła ciepła oraz kompleksowe ocieplenie budynków jednorodzinnych – z wykorzystaniem dotacji z programu „Czyste Powietrze”.
– Cieszę się, że tak wiele samorządów włączyło się w promowanie programu Czyste Powietrze. Ponad dwa tysiące gmin w Polsce przystąpiło do współpracy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska. Dziś wyróżniamy 625 najaktywniejszych – podkreśla Anna Moskwa, Minister Klimatu i Środowiska. Wiele wyzwań jeszcze przed nami, ale jestem przekonana, że wspólnie skutecznie poradzimy sobie w walce o czystsze powietrze, mniejsze straty energii potrzebnej do ogrzewania naszych domów, a w rezultacie zdrowszą i bardziej komfortową codzienność. Jednocześnie zachęcam wszystkich tych wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, którzy dotychczas omijali nasz program, do włączenia się i wsparcia mieszkańców swoich gmin w wymianie źródeł ciepła i termomodernizacji budynków mieszkalnych.
Obecnie, zapraszając samorządy uczestniczące już w programie jak i kolejne, które jeszcze się do niego nie włączyły, do dalszej walki o czyste powietrze, NFOŚiGW wskazuje 625 gmin, które zyskały dodatkowe fundusze na intensywne i skuteczne działania.
– Chcemy wspierać samorządy w ich walce o jakość powietrza poprzez podnoszenie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych na terenie gminy – podkreśla Paweł Mirowski, Wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. – Pragniemy motywować gminy do jeszcze aktywniejszej współpracy z właścicielami budynków jednorodzinnych, bo jeśli ich domy staną się bardziej efektywne energetycznie, to wpłynie to bezpośrednio na zdrowie i komfort życia mieszkańców oraz na ich bezpieczeństwo energetyczne – dodaje Wiceszef NFOŚiGW.
Wspomniana łączna kwota 16 mln zł zostanie rozdzielona pomiędzy te samorządy gminne, które w rankingu osiągnęły najwyższą wartość wskaźnika. Przyjęto, że środki będą skierowane do ok. 30% wszystkich gmin, które zawarły porozumienie ws. wdrażania programu „Czyste Powietrze” do 31 marca 2022 r. Zgodnie z przyjętym wyliczeniem wskaźników aktywności gmin – wskazuje się 625 gmin, które mają wskaźnik zaangażowania powyżej 3,70% i kwalifikują się do dofinansowania. Kwota dodatkowego finansowania wynosi zatem 25 600 zł na każdą z 625 gmin o najwyższej wartości wskaźnika, zgodnie z wyliczeniem: 16 000 000 : 625 = 25 600 zł.
Tab. 20 gmin z rocznego rankingu /wskaźnik powyżej 10% udziału budynków w programie/ – pełna lista www.czystepowietrze.gov.pl
Wypada przypomnieć, że na początku 2021 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wraz 16 wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) ogłosił zasady zachęt dla gmin, które podpiszą porozumienie lub aneks w związku z realizacją programu „Czyste Powietrze”. Zachęty dotyczyły finansowania ze środków NFOŚiGW punktów konsultacyjno-informacyjnych dla mieszkańców oraz wyższych stawek za wniosek złożony z terenu gminy. Jako trzeci instrument zachęt zaplanowano właśnie wspomniane wyżej przyznawanie dodatkowych środków finansowych dla najbardziej aktywnych gmin, wyłanianych na podstawie przeprowadzonego rocznego rankingu.
Jak działa mechanizm wsparcia? W ramach rocznego rankingu gmin wskaźnik aktywności wyliczony zostaje poprzez podzielenie liczby wniosków złożonych z terenu danej gminy (czyli – innymi słowy – liczby budynków/lokali na danym terenie, które objęte były modernizacją w ramach programu „Czyste Powietrze” w analizowanym roku) – przez ogólną liczbę budynków jednorodzinnych na terenie gminy. Procentowy wskaźnik aktywności danej gminy umożliwia dokładne określenie jej miejsca w przyjętym zestawieniu. Ranking jest uporządkowany od najwyższej do najniższej wartości wskaźnika. Trzeba przy tym dodać, że dane dotyczące liczby złożonych wniosków zostały przekazywane przez WFOŚIGW do NFOŚiGW według stanu na dzień 31 marca 2022 r., a liczone są od 1 kwietnia 2021 r. Informacje o liczbie budynków jednorodzinnych na terenie danej gminy zostały natomiast pozyskane z Głównego Urzędu Statystycznego.
Na podstawie specjalnie opracowanego dokumentu, najaktywniejsze w rankingu gminy uzyskują dostęp do dodatkowych środków na pokrycie swoich kosztów związanych z walką o poprawę jakości powietrza i wsparciem dla mieszkańców w programie „Czyste Powietrze”. Wypłata środków poszczególnym gminom będzie następowała w formie refundacji po przedłożeniu przez gminę dokumentów rozliczeniowych.
Źródło: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
