To dokument wyznaczający ramy prawne do rozwoju farm wiatrowych na Morzu Bałtyckim.
Dziś wchodzą w życie przepisy ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych[1]. Rozwiązania, które wprowadza odpowiadają na potrzebę szybkiego zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym.
– Regulacje tej ustawy mają kluczowe znaczenie w kontekście zobowiązań naszego kraju do realizacji ambitnych celów klimatycznych, zarówno europejskich, jak i tych, które zostały wskazane w Polityce Energetycznej Polski do 2040 r. – wskazuje Rafał Gawin, Prezes URE. – W 2030 r. udział odnawialnych źródeł energii w elektroenergetyce powinien wynosić co najmniej 32%. W ciągu dekady musimy więc ten udział właściwie podwoić.
Przyjęcie regulacji dotyczących inwestycji offshorowych wpisuje się w główne założenia Europejskiego Zielonego Ładu, czyli programu, którego celem jest osiągnięcie przez Unię Europejską neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz w założenia opublikowanej przez Komisję Europejską w listopadzie 2020 r. unijnej strategii na rzecz energii z morskich źródeł odnawialnych. Zakłada ona osiągnięcie neutralności klimatycznej między innymi poprzez zwiększenie mocy morskiej energii wiatrowej z obecnego poziomu 12 GW do przynajmniej 60 GW do 2030 r. i do 300 GW do 2050 r.
– Morskie farmy wiatrowe są jedyną wielkoskalową, a przy tym zeroemisyjną technologią wykorzystującą odnawialne źródła energii, która ma potencjał w znaczącym stopniu przyczynić się do mitygacji ryzyka wystąpienia niedoborów mocy – wskazuje Rafał Gawin.
Rusza pierwsza faza wsparcia. Od dziś inwestorzy mogą wnioskować do regulatora o przyznanie wsparcia.
W pierwszej fazie systemu, wsparcie przyznawane będzie w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez Prezesa URE i może ono objąć morskie farmy wiatrowe o łącznej mocy zainstalowanej do 5,9 GW. W kolejnych latach wsparcie będzie miało formułę konkurencyjnych aukcji, które są znanym już mechanizmem wspierania pozostałych technologii wytwarzania energii w zielonych źródłach. Różnice pomiędzy obiema fazami związane są jedynie ze sposobem wyłonienia projektów, którym przysługiwać będzie prawo do pokrycia ujemnego salda. Pozostałe rozwiązania umożliwiające realizację projektów, a dotyczące zagadnień techniczno-ekonomicznych inwestycji, są w obu przypadkach tożsame.
– Czekamy na wnioski inwestorów o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda dla energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Można je składać do URE do 31 marca, a rozpatrzone zostaną do 30 czerwca br. Po tej dacie nie będzie można już bowiem przydzielać wsparcia w procedurze administracyjnej, a jedynie w drodze aukcji[2]– przypomina Prezes URE.
Ze względu na krótki czas na złożenie wniosków w pierwszej fazie wsparcia Prezes URE jeszcze przed wejściem w życie ustawy przygotował i opublikował zestaw dokumentów ułatwiających inwestorom składanie wniosków.
– Przystępujemy do wytężonej pracy, licząc jednocześnie na dobrą, profesjonalną współpracę z inwestorami – mówi Rafał Gawin.
O pierwszeństwie przyznania prawa do pokrycia ujemnego salda decydować będzie kolejność złożenia kompletnych wniosków.
Jak wyglądać będzie procedura w pierwszej fazie systemu wsparcia?
- Przed uzyskaniem decyzji o przyznaniu prawa do pokrycia ujemnego salda, inwestor będzie musiał otrzymać od Prezesa URE potwierdzenie występowania efektu zachęty, tj. potwierdzenie, że w przypadku, w którym wsparcie dla danej inwestycji nie zostałoby przyznane, nie doszłoby do jej zrealizowania.
- Na podstawie wniosku wytwórcy spełniającego określone ustawowo wymagania, Prezes URE wydawać będzie decyzję o przyznaniu prawa do pokrycia ujemnego salda. Przyznanie prawa do wsparcia w tej fazie systemu – przyznawanego poza procedurą konkurencyjną – podlega indywidualnej notyfikacji Komisji Europejskiej.
- Inwestor będzie mógł przystąpić do realizacji kontraktu różnicowego dotyczącego wprowadzonej do sieci energii wytworzonej w morskiej farmie wiatrowej lub jej części, dopiero po uzyskaniu stosownej koncesji, która będzie mogła zostać przyznana przez Prezesa URE jedynie w przypadku potwierdzenia przez Komisję Europejską zgodności z rynkiem wewnętrznym pomocy publicznej przyznanej wytwórcy na dany projekt offshore.
Pierwsza aukcja dla morskich farm wiatrowych zaplanowała została na rok 2025.
W aukcji, każdy z wytwórców składać będzie jedną ofertę, niejawną dla pozostałych uczestników aukcji. Aukcje rozliczane będą według ceny z oferty (ang. pay as bid), a wygrają oferty z najniższą ceną. Mechanizm ten, analogiczny do obecnie funkcjonującego, umożliwia z jednej strony minimalizację kosztów dla odbiorców końcowych, a z drugiej zachęca inwestorów do poszukiwania innowacyjnych rozwiązań technologicznych, które umożliwiają obniżenie kosztów produkcji energii elektrycznej.
Prezes URE – tak jak w przypadku dotychczasowych, przeprowadzanych od 2016 r. aukcji OZE – odpowiedzialny będzie za ich ogłaszanie, przeprowadzane i rozstrzyganie. Ze względu na charakter i skalę przedsięwzięcia, jakim jest budowa morskich farm wiatrowych oraz w celu zapewnienia większej przewidywalności, terminy pierwszych aukcji zostały wskazane w ustawie i będą to 2025 i 2027 r.
Ze względu na skalę projektów i konieczność zaangażowania znacząco większego kapitału w porównaniu do nakładów inwestycyjnych wytwórców wykorzystujących pozostałe technologie OZE, przyjęto także dłuższy niż w przypadku innych technologii okres wsparcia offshoru, tj. 25 lat. Odpowiada on przeciętnemu cyklowi życia projektu morskiej farmy wiatrowej.
Opłata OZE pokryje koszty wsparcia dla offshoru
Środki na pokrycie ujemnego salda pochodzić będą z funkcjonującej od 2016 r. opłaty OZE, którą pobierają dystrybutorzy energii. Prezes URE będzie kalkulował w opłacie OZE także koszty wsparcia dla morskiej energetyki wiatrowej. W tym roku opłata ta wynosi 2,20 zł/MWh.
***
- Podobnie jak w innych systemach wsparcia, ustawa offshorowa przewiduje również mechanizm, zgodnie z którym od ceny wskazanej w decyzji Prezesa URE (w I fazie) lub w ofercie wytwórcy (w II fazie), odliczana jest pomoc inwestycyjna otrzymana przez danego wytwórcę na realizację danego projektu morskiej farmy wiatrowej (obliczana jest cena skorygowana).
- Aby zapobiec wprowadzaniu na polski rynek urządzeń używanych lub przestarzałych, a jednocześnie przyczynić się do stosowania możliwie najnowszych technologii wprowadzono, podobnie jak w przypadku większości innych rodzajów instalacji OZE, zasady dotyczące wieku urządzeń. W morskich farmach wiatrowych ubiegających się o wsparcie nie będą mogły być stosowane urządzenia starsze niż wyprodukowane 72 miesiące przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z tych urządzeń.
- Ustawa przewiduje także, że Prezes URE będzie publikował (z zachowaniem tajemnicy przedsiębiorstw) plany łańcucha dostaw materiałów i usług przedstawione przez wytwórców. Celem takiego działania jest stymulowanie rozwoju krajowego sektora usług związanych z morską energetyką wiatrową oraz zapewnienie transparentności procesów inwestycyjnych.
[1] Dz.U. z 3 lutego 2021 r. poz. 234.
[2] Wynika to nie tylko z regulacji ustawy o offshore, ale także z unijnych przepisów i wytycznych dotyczących pomocy publicznej (implementacja tzw. Dyrektywy RED II – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
