8 kwietnia br. na stronie Europejskiej Agencji ds. Współpracy Organów Regulacyjnych Energetyki (the European Union Agency for the Cooperation of Energy Regulators, ACER) został opublikowany czwarty raport z wdrożenia kodeksu dotyczącego bilansowania gazu w sieciach przesyłowych. Dokument podsumowuje stan rozwoju krótkoterminowych rynków gazu po zakończeniu stosowania tzw. środków tymczasowych.
W raporcie dokonano analizy sytuacji na krótkoterminowych rynkach gazu w państwach, w których stosowano tzw. środki tymczasowe w rozumieniu rozporządzenia Komisji Europejskiej ustanawiającego kodeks sieci dotyczący bilansowania gazu w sieciach przesyłowych[1] (tzw. BAL NC). Do środków tymczasowych zaliczają się: platforma rynku bilansującego, tymczasowa opłata za niezbilansowanie oraz tolerancja niezbilansowania. Zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia, z wyjątkiem platformy rynku bilansującego, środki tymczasowe nie mogą być stosowane po 15 kwietnia 2019 r. Celem Raportu jest także przedstawienie analizy dotyczącej stosowania usług bilansujących[2] oraz podejmowania działań bilansujących przez operatora systemu przesyłowego[3]. Dodatkowo, Raport opisuje również zmiany, które zostaną wprowadzone w systemie bilansowania gazu w Austrii. Zainicjowane przez ACER i uczestników rynku zmiany rynku austriackim, wejdą w życie w październiku 2021 r.
W dokumencie stwierdzono, że stworzenie transparentnego systemu bilansowania stanowi impuls dla rozwoju rynku produktów krótkoterminowych oraz umożliwia ograniczenie kosztów bilansowania. Raport zawiera konkluzję, że w porównaniu do roku gazowego 2018/2019 zanotowano postęp we wdrożeniu przepisów rozporządzenia 312/2014.
Raport analizuje 15 obszarów bilansowania 14 państw tj. Niemiec (Netconnect Germany, Gaspool), Litwy, Polski (Krajowy System Przesyłowy gazu wysokometanowego, System Gazociągów Tranzytowych Jamał-Europa Zachodnia), Szwecji, Rumunii, Irlandii, Irlandii Północnej, Grecji, Słowacji, Bułgarii, Portugalii, Finlandii oraz Łotwy i Estonii, które mają jeden obszar bilansowania.
Najważniejsze wnioski dotyczące poszczególnych państw:
1) Niemcy, Polska, Szwecja, Litwa i Rumunia zaprzestały stosowania środków tymczasowych;
2) W Irlandii została utrzymana tolerancja niezbilansowania;
3) Grecja i Słowacja postanowiły nadal stosować platformę rynku bilansującego (co jest dopuszczalne na podstawie art. 47 rozporządzenia 312/2014) oraz tymczasową opłatę za niezbilansowania;
4) Bułgaria oraz Irlandia Północna nadal stosują środki tymczasowe;
5) Rynki niemiecki i szwedzki charakteryzują się najwyższym poziomem wdrożenia przepisów rozporządzenia 312/2014;
6) Środki tymczasowe nie były stosowane przez Finlandię i Portugalię i państwa te powinny kontynuować implementację przepisów rozporządzenia 312/2014;
7) Niedawno utworzony obszar bilansowania obejmujący Estonię i Łotwę również osiągnął wysoki poziom wdrożenia przepisów rozporządzenia 312/2014.
Polska stosowała środki tymczasowe w latach 2014-2019. W obszarze bilansowania Krajowego Systemu Przesyłowego gazu wysokometanowego jako środek tymczasowy stosowano tolerancję niezbilansowania oraz platformę rynku bilansującego, natomiast w obszarze bilansowania Systemu Gazociągów Tranzytowych Jamał-Europa Zachodnia stosowano tymczasową opłatę za niezbilansowanie. W obszarze bilansowania Krajowego Systemu Przesyłowego gazu zaazotowanego obowiązywały natomiast środki tymczasowe w postaci platformy rynku bilansującego oraz tymczasowej opłaty za niezbilansowanie.
W Polsce od 1 kwietnia 2019 zrezygnowano ze stosowania środków tymczasowych, w tym również w obszarze bilansowania Krajowego Systemu Przesyłowego gazu zaazotowanego. W Raporcie stwierdzono, że zarówno Krajowy System Przesyłowy gazu wysokometanowego, jak również System Gazociągów Tranzytowych Jamał-Europa-Zachodnia charakteryzuje się wysokim poziomem implementacji przepisów rozporządzenia 312/2014. Opisano również stopniową redukcję tolerancji niezbilansowania w obszarze bilansowania Krajowego Systemu Przesyłowego gazu wysokometanowego dokonaną w latach 2018-2019. Publikacja wskazuje, że niewielka korekta krańcowej ceny kupna i sprzedaży została utrzymana na poziomie 10%.
Dla obszaru bilansowania SGT Jamał-Europa Zachodnia wszystkie instrumenty zostały wdrożone, niemniej ze względu na specyfikę tego obszaru niezbilansowanie w rozumieniu rozporządzenia 312/2014 nie występuje. Raport zawiera informację, że obszar ten charakteryzuje się niewielką liczbą punktów połączenia międzysystemowego, niewielką liczbą użytkowników, którzy dodatkowo są mierzeni codziennie, niewystępowaniem odbiorców końcowych, a także zasady, że nominacje równe są alokacjom. Te charakterystyczne cechy spowodowały, że w obszarze tym nie rozwinął się rynek produktów krótkoterminowych, na którym zarówno uczestnicy rynku, jak i operator systemu przesyłowego dokonują zakupu lub sprzedaży gazu na potrzeby związane z bilansowaniem.
W II części Raportu przedstawiono analizę wdrożenia rozporządzenia 312/2014 w wybranych państwach UE (country assessments). Wnioski zostały przygotowane na wzór ocen, jakie były dokonywane we wcześniejszych raportach dotyczących implementacji rozporządzenia.
Raport (w jęz. angielskim) jest dostępny na stronie ACER: https://nra.acer.europa.eu/Media/News/Pages/ACER-reports-applying-Network-Code-on-gas-balancing-support-short-term-markets.aspx
[1] rozporządzenie Komisji (UE) nr 312/2014 z 26 marca 2014 r. ustanawiającego kodeks sieci dotyczący bilansowania gazu w sieciach przesyłowych (tzw. BAL NC).
[2] art. 8 rozporządzenia 312/2014
[3] art. 9, art. 20-22 rozporządzenia 312/2014
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
