W związku z pytaniami kierowanymi do Urzędu, Prezes URE przypomina o zasadach oraz terminach realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej.
Zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej, realizacja obowiązku uzyskania oszczędności energii może nastąpić – co do zasady – poprzez zrealizowanie przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego lub poprzez uzyskanie i przedstawienie do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej.
Alternatywnym sposobem realizacji ustawowego obowiązku jest uiszczenie przez podmiot zobowiązany opłaty zastępczej. Możliwość ta została jednak ograniczona w art. 11 ustawy, w którym wskazano m.in. limity oraz warunki uiszczenia tych opłat za poszczególne lata.
Wybór sposobu realizacji obowiązku jest decyzją każdego przedsiębiorstwa, która powinna uwzględniać obowiązujące w tym obszarze regulacje prawne, sytuację na rynku praw majątkowych oraz ustawowe terminy, w jakich musi nastąpić rozliczenie obowiązku (tj. umorzenie świadectw lub uiszczenie opłaty zastępczej). Na kwestie dotyczące zasad realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej, Prezes URE zwracał uwagę m.in. w Komunikacie 36/2019, w którym podkreślił, że opłata zastępcza już uiszczona na poczet realizacji obowiązku za dany rok, w przypadku późniejszego umorzenia świadectw efektywności za ten sam okres zostanie – na wniosek podmiotu, który „podwójnie” zrealizował obowiązek – zwrócona lub przeksięgowana na poczet realizacji tego obowiązku za inne lata.
Ważną zmianą regulacyjną w omawianym obszarze, która nastąpiła w połowie roku 2019, było ustawowe wydłużenie terminu ważności świadectw przetargowych o dwa lata, czyli do 30 czerwca 2021 r.[1]
Poniżej najważniejsze informacje na temat sposobów i terminów realizacji obowiązku przez podmioty zobowiązane na gruncie obecnie obowiązujących przepisów.
- Umarzanie świadectw efektywności energetycznej
Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej podmiot zobowiązany może rozliczyć wykonanie obowiązku (poza przypadkiem kiedy jest on realizowany opłatą zastępczą) do 30 czerwca trzeciego roku następującego po roku, którego dotyczy obowiązek, chyba że złożył do Prezesa URE wniosek o łączne rozliczenie wykonania obowiązku za dwa lub trzy lata. W przypadku łącznego rozliczenia wykonania obowiązku (w zakresie nierealizowanym opłatą zastępczą) dokonuje się go do 30 czerwca roku następującego po ostatnim roku z dwuletniego lub trzyletniego okresu realizacji tego obowiązku.
Realizując obowiązek poprzez umarzanie świadectw, trzeba mieć na uwadze, że na rynku funkcjonują trzy rodzaje świadectw efektywności energetycznej.
- Pierwszy rodzaj to świadectwa bezterminowe wydawane na podstawie art. 20 ustawy o efektywności energetycznej (instrument oznaczony na Towarowej Giełdzie Energii S.A. jako PMEF_F). Można nimi rozliczyć obowiązek w każdy wskazany w ustawie sposób, a więc m.in. do 30 czerwca trzeciego roku następującego po roku, którego dotyczy obowiązek (np. celem realizacji obowiązku za 2019 r. świadectwa te można umorzyć do 30 czerwca 2022 r.).
- Drugi rodzaj to świadectwa terminowe wydawane na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o efektywności energetycznej (instrument oznaczony na Towarowej Giełdzie Energii S.A. jako PMEF-2019). Można nimi realizować obowiązek za rok, w którym zostały wydane. Do tych świadectw nie ma zastosowania wskazany powyżej art. 16 ustawy o efektywności energetycznej. Zatem w celu realizacji obowiązku np. za 2019 r. muszą one zostać umorzone przez Prezesa URE do 30 czerwca 2020 r.
- Trzeci rodzaj są to świadectwa terminowe wydawane w wyniku rozstrzygnięcia przez Prezesa URE przetargów na wybór przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej (instrument oznaczony na Towarowej Giełdzie Energii S.A. jako PMEF). W obecnym stanie prawnym stracą one ważność 30 czerwca 2021 r. , co oznacza, że 2020 r. jest ostatnim, za który obowiązek może zostać zrealizowany przy wykorzystaniu tych świadectw. Tak więc do 30 czerwca 2021 r. można tymi świadectwami zrealizować obowiązek za lata 2018, 2019 i 2020, natomiast do 30 czerwca 2020 r. można tymi świadectwami zrealizować obowiązek za 2017 r.Aby dokonać umorzenia świadectw efektywności energetycznej, należy:
- posiadać na koncie rejestrowym na TGE S.A. świadectwa efektywności energetycznej (własne lub nabyte),
- dokonać „blokady” tych praw (na swoim koncie rejestrowym),
- posiadać dokument stwierdzający prawa majątkowe wynikające ze świadectw efektywności energetycznej (dokument ten wydaje TGE S.A. po dokonaniu blokady, o której mowa w lit. b),
- złożyć do URE wniosek o umorzenie praw majątkowych (wzór wniosku znajduje się na stronie URE, wraz z dowodem wniesienia opłaty skarbowej w wysokości 10 zł (w przypadku wpłat bezgotówkowych powinny być one dokonywane na rachunek Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, Centrum Obsługi Podatnika, ul. Obozowa 57, 01-161 Warszawa, numer rachunku 21 1030 1508 0000 0005 5000 0070).
Wniosek o umorzenie świadectw efektywności energetycznej należy złożyć do URE odpowiednio wcześniej, w terminie umożliwiającym Prezesowi URE wydanie do 30 czerwca danego roku decyzji w przedmiocie umorzenia tych świadectw (nadanie wniosku w placówce pocztowej przed upływem tego terminu nie gwarantuje wydania przez Prezesa URE stosownej decyzji).
2. Uiszczenie opłaty zastępczej
Należy pamiętać, że na gruncie ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej możliwość uiszczenia opłaty zastępczej jest ograniczona (inaczej niż miało to miejsce na gruncie „starej” ustawy o efektywności energetycznej”). Zgodnie z art. 11 ust. 1 tej ustawy opłatą zastępczą można było zrealizować do 30% tego obowiązku za 2016 r., do 20% obowiązku za 2017 r. oraz do 10% obowiązku za 2018 r. Opłatą zastępczą można było zrealizować obowiązek na wyższym poziomie niż wskazane 30%, 20% i 10% w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w art. 11 ust. 2 ustawy o efektywności energetycznej.
W odniesieniu do 2019 r. i lat następnych, w zakresie możliwości realizacji obowiązku opłatą zastępczą zastosowanie ma art. 11 ust. 3 ustawy o efektywności energetycznej, który wprowadza jeszcze dalej idące ograniczenia w tym zakresie. Zgodnie z tym przepisem, podmiot zobowiązany może zrealizować obowiązek za 2019 r. i za każdy kolejny rok, uiszczając opłatę zastępczą, jeżeli w transakcjach sesyjnych w ciągu roku kalendarzowego, którego dotyczy obowiązek, nie nabył praw majątkowych wynikających ze świadectw efektywności energetycznej z uwagi na fakt, że cena praw majątkowych z tych świadectw była wyższa niż wysokość jednostkowej opłaty zastępczej dla danego roku lub z uwagi na niewystarczająca liczbę ofert tych praw.
Opłatę zastępczą należy uiścić każdorazowo do 30 czerwca r. następującego po roku za który obowiązek realizowany jest poprzez jej uiszczenie (np. za 2018 r. do 30 czerwca 2019 r.).
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
