1,4 mld zł na projekty wspierające walkę z tzw. niską emisją, strategiczne dokumenty, w tym programy ochrony powietrza i uchwała antysmogowa, szkolenia i warsztaty, a także liczne działania edukacyjno-informacyjne, w tym Kongres Czystego Powietrza – walkę ze smogiem samorząd Mazowsza toczy na wielu frontach.
– Cała Polska boryka się ze smogiem. Przyczyną jest niska emisja, która ma dwa źródła. Pierwsze związane jest przede wszystkim z indywidualnym ogrzewaniem w domach. W naszym klimacie piece praktycznie używane są od jesieni do wiosny. Drugim są spaliny z samochodów. Natężenie ruchu na naszych drogach jest bardzo duże. Widać to szczególnie w aglomeracjach. Poza tym po naszych drogach porusza się wiele pojazdów nieekologicznych, w kiepskim stanie technicznym. Jednak cały czas podejmujemy działania, aby tę sytuację zmienić – zaznacza Marszałek Adam Struzik.
Brak wiedzy, a także systemowego wsparcia finansowego to najważniejsze przyczyny złej jakości powietrza na Mazowszu. Tak wynika z najnowszych badań przeprowadzanych na zlecenie Samorządu Województwa Mazowieckiego. Potwierdzają one słuszność wielu podejmowanych inicjatyw. Poprawa jakości powietrza w regionie to jednak proces długotrwały.
– Kluczowa w naszych działaniach antysmogowych jest edukacja. Chcemy wspierać tzw. wychowanie ekologiczne, bo jesteśmy przekonani, że wiele możemy zdziałać sami, zmieniając sposoby postępowania, nawyki. Odpowiedzialność za jakość powietrza spoczywa na nas – podkreśla Marcin Podgórski, Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych UMWM. – Nasze badania pokazały, że Mazowszanie nie wiedzą, gdzie szukać środków na wymianę źródeł ogrzewania i jak je zdobywać. Musimy im pomóc dotrzeć do tych informacji – dodaje.
Co wiemy o smogu?
W badaniach ankietowych nt. wiedzy mieszkańców województwa mazowieckiego o ochronie powietrza – przeprowadzonych przez Instytut Badawczy IPC na zlecenie Samorządu Województwa Mazowieckiego – wzięło udział 1109 osób. W kwestionariuszu znalazło się 16 pytań dotyczących m.in. smogu, przyczyn jego powstawania i wpływu na zdrowie człowieka, uchwały antysmogowej czy możliwości finansowania rozwiązań OZE.
Badanie pokazało, że respondenci nie wiedzą (43%), gdzie szukać informacji, ale też wsparcia finansowego na termomodernizację czy wymianę kotłów. Ponadto większość badanych (60%) przyznaje, że wiedzę na ten temat czerpie głównie z mediów. Niemal wszyscy (98%) zadeklarowali, że termin „smog” nie jest im obcy i rozumieją jego znaczenie. Ale czy na pewno? Blisko 48% uczestników badania, głównie mieszkańców wsi i małych miast, dostrzega w swojej okolicy problem spalania śmieci w przydomowych kotłowniach. Zdaniem większości to właśnie kotłownie domowe zajmują niechlubne pierwsze miejsce wśród głównych źródeł zanieczyszczenia powietrza (76%). Na podium niesłusznie znalazły się zakłady przemysłowe i elektrownie (72%), gdyż ich szacunkowy wpływ na Mazowszu nie przekracza 10% ! Trzecie miejsce to transport (62%). Ze smogiem komunikacyjnym borykają się przede wszystkim duże miasta.
Ponad połowa respondentów (52%) ocenia jakość powietrza w miejscu swojego zamieszkania pozytywnie, z kolei 44% negatywnie. Odpowiedzi różnią się w zależności od miejsca zamieszkania. Mieszkańcy wsi uważają, że im oddycha się lepiej. 80% z nich ocenia jakość powietrza pozytywnie, w tym 17% bardzo dobrze. W miastach liczących więcej niż 100 tys. mieszkańców odsetek osób pozytywnie oceniających jakość powietrza spada trzykrotnie w stosunku do wsi (27%).
Mieszkańcy Mazowsza, wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego, dostrzegają spadek jakości powietrza w swoim miejscu zamieszkania. 64% badanych ocenia jakość powietrza w sezonie grzewczym jako złą i bardzo złą. Na wsiach jest ona pozytywna wśród 66% respondentów, w większych miastach – tylko wśród 24%.
Coraz więcej samorządów i instytucji podejmuje działania ograniczające zanieczyszczenie powietrza, jednak wiedza mieszkańców na ten temat nie jest duża. 43% ankietowanych przyznaje, że nie wie o dostępnych w ich miejscu zamieszkania dofinansowaniach do termomodernizacji czy wymiany pieców. Jednocześnie 70% osób uważa, że nieefektywna walka ze smogiem wynika z przyczyn ekonomicznych. Ponad połowa respondentów (53%) uważa, że powodem utrzymujących się zanieczyszczeń jest nieprzestrzeganie prawa. Nieco mniejsza grupa (47%) jest zdania, że nieefektywna walka ze smogiem powodowana jest brakiem wiedzy mieszkańców województwa. Z całym raportem można zapoznać się na stronie internetowej www.powietrze.mazovia.pl.
Są pieniądze! W walce ze smogiem pomaga UE
W latach 2014-2018 na działania związane z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną do mazowieckich beneficjentów trafiło 1,4 mld zł z UE. Wartość projektów przekroczyła 2 mld zł! Środki unijne były wsparciem dla 244 inwestycji. Wśród wnioskodawców liderem są samorządy, które łącznie uzyskały blisko pół miliona zł dofinansowania. Samorządowcy ubiegali się m.in. o wsparcie działań związanych z odnawialnymi źródłami energii, efektywnością energetyczną oraz redukcją emisji zanieczyszczeń powietrza.
Tylko w zeszłym roku podpisano 88 umów, co oznacza, że średnio raz w tygodniu władze Mazowsza wspierały projekty związane z gospodarką niskoemisyjną. Ogólna wartość projektów to 686,5 mln zł, przy czym ponad 483,5 mln zł to wsparcie unijne.
Duże zainteresowanie ekoprojektami
Mazowieckie samorządy aktywnie zabiegają o wsparcie finansowe na wymianę kotłów i pieców czy podłączenie do sieci ciepłowniczej, co pokazał m.in. ubiegłoroczny nabór na unijne środki na ten cel. Teraz w konkursowej puli znalazło się 12,4 mln zł. Zapotrzebowanie jest jednak wciąż bardzo duże – złożone wnioski opiewają na ponad 65 mln zł. W sumie wpłynęły aż 63 projekty, po ocenie formalnej w grze zostało aż 46. Właśnie trwa ich ocena merytoryczna.
– Osiągnęliśmy już tzw. kamienie milowe w trwającym regionalnym programie operacyjnym, a w naszej rezerwie ogólnej wciąż mamy spore środki. Mowa nawet o 100 mln zł. Walka z ograniczaniem niskiej emisji, ochrona powietrza to jedne z naszych priorytetów na najbliższe lata. Dlatego będziemy się starać przeznaczyć na te działania możliwe duże wsparcie – podkreśla Marcin Wajda, Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich UMWM.
Ostatniego dnia zeszłego roku władze Mazowsza uruchomiły trzeci nabór na projekty związane z ograniczaniem zanieczyszczeń powietrza oraz tzw. niskiej emisji. Tym razem do zdobycia jest 12,9 mln zł. Samorządy, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także TBS-y swoje projekty mogą zgłaszać do 8 maja br. Wnioskodawcy mają szansę zdobyć nawet do 80% dofinasowania na projekty dotyczące wymiany źródeł ciepła. Warto podkreślić, że beneficjenci ubiegający się o to wsparcie będą mogli uzyskać zwrot nawet do 50% kosztów kwalifikowanych na przeprowadzone w ramach swojego przedsięwzięcia prace termomodernizacyjne. Fundusze europejskie będzie można przeznaczyć na wymianę kotłów, pieców, urządzeń grzewczych w jednorodzinnych i wielorodzinnych budynkach mieszkalnych oraz kotłowniach osiedlowych. Finansowanie obejmie też wymianę źródeł ciepła w budynkach użyteczności publicznej. Wspierana będzie wymiana na kotły elektryczne, olejowe, spalające biomasę (np. drewno, pellet) lub paliwa gazowe. Środki unijne mogą również wspomóc podłączenie do sieci ciepłowniczej lub chłodniczej.
Autor: Biuro Prasowe UMWM
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie
