Ogromna skala inwestycji dla mieszkańców i przyrody – podsumowanie postępów we wdrażaniu polsko-czeskiej umowy środowiskowej podczas spotkania w Kopalni Turów.
Kopalnia Turów to dziś nie tylko ważny element systemu energetycznego Polski, ale także miejsce dialogu, współpracy i odpowiedzialności środowiskowej. 2 czerwca w jej siedzibie spotkali się przedstawiciele polskiego i czeskiego resortu środowiska oraz kierownictwa PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Delegacje obu krajów omówiły stan realizacji umowy międzyrządowej zawartej 3 lutego 2022 r. w Pradze oraz wspólne działania prośrodowiskowe na polsko-czeskim pograniczu.
W wydarzeniu wzięli udział Wiceminister Klimatu i Środowiska Urszula Zielińska wraz z Adrianem Ķondaszewskim, Dyrektorem Departamentu Spraw Międzynarodowych MKiŚ) oraz Eduard Levý, Wiceminister Środowiska Czech z Michalem Pastvinskim, Dyrektorem Departamentu Współpracy Międzynarodowej. PGE GiEK reprezentowali Jan Michalski, Wiceprezes ds. Operacyjnych, Waldemar Lutkowski, Wiceprezes ds. Wydobycia, Dyrektor Pionu Wydobycia Miranda Ptak oraz dyrekcja Kopalni Turów.
– Podsumowaliśmy, jak realizowana jest polsko-czeska umowa, i z satysfakcją mogę powiedzieć, że efekty są bardzo dobre – stwierdziła Wiceministra Klimatu i Środowiska Urszula Zielińska. – Powinniśmy głośniej mówić o tym, co udało się wspólnie osiągnąć, bo są to konkretne działania, które realnie poprawiają jakość życia mieszkańców po obu stronach granicy – dodała Wiceministra.
Z kolei wiceminister środowiska Czech Eduard Levý oraz kierownictwo PGE GiEK zgodnie ocenili, że współpraca układa się konstruktywnie, a inwestycje w Kopalni Turów wyznaczają nowy standard odpowiedzialności ekologicznej.
– To nowy standard, który pokazuje, że przemysł i troska o środowisko mogą iść w parze – dodał Wiceprezes Waldemar Lutkowski. – Jesteśmy bardzo zadowoleni z realizacji tak poważnego zadania, jakim jest pełne wdrożenie postanowień umowy międzyrządowej. Udało się nam to osiągnąć dzięki naszej determinacji i dobrej współpracy ze stroną czeską. Nasze działania to nie tylko inwestycje, to nowy standard odpowiedzialności ekologicznej – podkreślił Wiceprezes.
Projekty, które zmieniają region
Podczas wizyty delegacji przedstawiono szeroką listę zrealizowanych działań i inwestycji, które nie tylko wypełniają zapisy umowy międzyrządowej, ale wykraczają poza minimalne wymagania, tworząc wartość dodaną dla środowiska i mieszkańców.
Co istotne Kopalnia Turów skutecznie realizuje postanowienia polsko-czeskiej umowy międzyrządowej traktując je nie tylko jako zobowiązanie formalne, lecz przede wszystkim jako wyraz dobrej woli i dbałości o jakość życia mieszkańców pogranicza. Podejmowane działania, w tym monitoring środowiskowy, budowa ekranu ziemnego, rozwój retencji wodnej czy programy informacyjne są prowadzone w stałym dialogu ze stroną czeską i zgodne z decyzjami o środowiskowych uwarunkowaniach wydanych m.in. przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu i decyzją Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.
Na straży czystego powietrza
W maju tego roku zakończyła się budowa jednego z wielu przedsięwzięć proekologicznych w regionie Bogatyni: ekranów przeciwwiatrowych przy zasobniku węgla brunatnego. Inwestycja, którą zrealizowała spółka RAMB, na zlecenie Kopalni Turów ogranicza emisję pyłów w rejonie zasobnika. Powstały dwa ekrany przeciwwiatrowe o wysokości ponad 18 m i długości odpowiednio – 700 m (ekran północny) i 800 m (ekran południowy). Ich kluczowym elementem jest siatka z tkaniny polipropylenowej zaprojektowana i zamontowana tak, by skutecznie spełniać swoją funkcję, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości i odporności na warunki atmosferyczne. Działanie ekranu wspomagane jest także systemem zraszania zamontowanym wokół zasobnika, co w całości daje wymagane efekty.
To nie pierwsza inwestycja, która jest przykładem konsekwentnego i odpowiedzialnego podejścia do ochrony środowiska.
Na terenie zakładu górniczego działa automatyczny system zraszania dróg, a ciągi transportowe i maszyny wyposażono w systemy zamgławiania, których efektywność redukcji pylenia sięga 98%. Popiołowe układy transportowe są zabezpieczone szczelnymi obudowami, natomiast wewnętrzne drogi regularnie czyszczone i polewane wodą.
Cicho coraz ciszej
Redukcja hałasu jest jednym z kluczowych wyzwań dla kopalni funkcjonującej w pobliżu miast i osiedli. Temat został objęty zapisami umowy polsko-czeskiej, a strony umowy ustaliły wspólne działania.
W ramach monitoringu emisji hałasu, w rejonie kopalni posadowiona jest stacja mierząca hałas. Strona polska i czeska prowadzą wspólny monitoring poziomu hałasu na podstawie danych pozyskiwanych w trybie online. Warto zauważyć, że ocenę pomiarów warunkuje obowiązywanie w Republice Czeskiej i w Polsce różnych poziomów granicznych norm emisji hałasu; w Republice Czeskiej jest to 40 dB, natomiast w Polsce 45 dB.
Kopalnia wybudowała również ekrany akustyczne w newralgicznych punktach, np. przy osiedlach Trzciniec i Zatonie czy wzdłuż obwodnicy węglowo-nadkładowej w pobliżu Bogatyni. Wymieniła krążniki na przenośnikach na modele cichobieżne, a w porze nocnej zatrzymywane są zarówno ciągi przenośników zwałowych transportujących nadkład na zwałowarkę (Z-49), jak i sama zwałowarka w pobliżu przygranicznej niemieckiej miejscowości Drausendorf.
Kolejnym projektem była budowa ekranów akustycznych od strony południowo-wschodniej odkrywki wzdłuż przenośników obwodnicy nadkładowej. Ekrany mają formę liniowych parkanów i zostały wykonane z aluminiowych, pochłaniających paneli akustycznych. Ich łączna długość wynosi ok. 2500 m, a wysokość: 4,5 m, 8 i 10 m ponad poziom istniejącego terenu.
Kopalnia ogranicza hałas także dzięki prowadzeniu określonych ciągów przenośników z obniżoną do 80% prędkością, kontroli sprawności urządzeń ochrony środowiska czy obudów przenośników i stacji napędów.
Woda pod kontrolą – nowoczesne oczyszczalnie i międzynarodowa bariera
Związane z działalnością kopalni emisje wód kopalnianych i ścieków bytowych są skrupulatnie monitorowane i oczyszczane w trzech nowoczesnych oczyszczalniach, z których dwie korzystają z zaawansowanej technologii. Dzięki niej możliwe jest skuteczne usuwanie zawiesiny i redukcja zanieczyszczeń do poziomów zgodnych z wymogami prawa. Rocznie oczyszczane jest aż 15 mln m3 wód, co eliminuje negatywne skutki w ekosystemie Nysy Łużyckiej. Jednak najbardziej spektakularnym przedsięwzięciem w tej dziedzinie jest wybudowana podziemna bariera wodna na granicy polsko-czeskiej. To technologiczne dzieło inżynierii – co zostało potwierdzone pomiarami czeskich służb geologicznych – skutecznie spełnia swoje zadanie.
Zielony mur
W ostatnich latach na południowej granicy kopalni powstał także zielony wał ziemny 5-metrowej wysokości. Jego szerokość w podstawie wynosi około 40 m, a długość nieco ponad kilometr. Wał stał się naturalnym siedliskiem dla lokalnej flory i fauny. Wał zasłania widok zakładu górniczego od strony czeskiej. Posadzono tu ponad 14 tys. drzew i krzewów. To kolejny dowód, jak infrastruktura przemysłowa może współistnieć z naturą, a nawet ją wspierać.
Zwałowisko – nowe życie po węglu
Rekultywacja terenów pogórniczych w Turowie to proces, który trwa od lat 60. XX w. Dawne zwałowiska zewnętrzne zmieniło się w kompleks leśny o powierzchni ponad 2000 hektarów. W 2006 r. zakończono roboty górnicze na zwałowisku zewnętrznym, na którym zdeponowano ok. 1 470 000 tys. m3 nadkładu. Już dwa lata później, w 2008 r., Kopalnia Turów zakończyła rekultywację zwałowiska w kierunku leśnym, nasadzając na jego powierzchni w sumie ok. 22 miliony drzew. Zalesiony teren przekazała Lasom Państwowym.
Dzisiaj zwałowisko zewnętrzne stanowi kompleks leśny bardzo cenny dla gminy Bogatynia z uwagi na walory zarówno krajobrazowe, jak i tlenotwórcze. Byłe zwałowisko doskonale komponuje się z górzystym otoczeniem Worka Żytawskiego, obszarem położonym w północno-wschodniej części Pogórza Izerskiego, na granicy Polski i Czech. Rosną tu brzozy, dęby, klony, a także rośliny wprowadzone naturalnie w wyniku sukcesji. Zasiedliły je dzikie zwierzęta, ptaki i płazy. Wiele z nich to gatunki chronione, w tym puszczyk, rzekotka drzewna czy gronostaj.
Kopalnia prowadzi obecnie zwałowanie w granicach wewnętrznego zwałowiska, a docelowo, po zakończeniu eksploatacji w 2044 roku, planuje zagospodarować wyrobisko jako sztuczne jezioro. Zbiornik może służyć szeroko pojętej rekreacji; sportom wodnym, wędkarstwu i retencji wód wezbraniowych. W ten sposób lokalizacja Turów może być istotnym elementem dla budowy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego w tym rejonie.
Wspólna troska o region
Wizyta ministerialna była okazją do potwierdzenia, że dialog i współpraca to najlepsza droga do pogodzenia interesów przemysłu i środowiska.
– Jesteśmy gotowi rozwijać nowe inicjatywy, które będą wyrazem naszej wspólnej troski o przyszłość regionu i jego mieszkańców – podsumowała wizytę Wiceminister Urszula Zielińska.
Turów pokazuje, że historia przemysłowa nie wyklucza zielonej przyszłości. Wręcz przeciwnie może stać się jej fundamentem.
***
Świadoma transformacja
Po podpisaniu umowy między Polską a Czechami, która dotyczyła działalności wydobywczej kopalni Turów i jej wpływu na środowisko naszego południowego sąsiada, rozpoczął się nowy etap oparty na dialogu, współpracy i transparentności. Turów nie tylko spełnia wymogi środowiskowe, ale wykazuje także wiele inicjatyw wykraczających poza ustalone w decyzjach wymogi. Monitoring jakości powietrza, instalacja systemów zamgławiania, modernizacja oświetlenia i energooszczędne technologie to tylko wybrane przykłady działań na rzecz minimalizacji śladu węglowego.
Kopalnia Turów wraz z Elektrownią Turów są miejscem, gdzie przemysł spotyka się z ekologią, a technologia służy nie tylko produkcji energii elektrycznej, ale też ochronie środowiska i jakości życia mieszkańców. W dobie transformacji energetycznej takie inicjatywy wyznaczają nowy kierunek – ku zielonej przyszłości, która nie wyklucza przeszłości, lecz ją mądrze przekształca.
Źródło: PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A.
