Made in Europe

Pakt dla czystego przemysłu na rzecz konkurencyjności i dekarbonizacji w UE ma zapewnić przedsiębiorstwom oraz inwestorom pewność i przewidywalność biznesową.

Komisja przedstawia Pakt dla czystego przemysłu – ambitny plan działania mający na celu wspieranie konkurencyjności i odporności naszego przemysłu. Pakt przyspieszy dekarbonizację, a jednocześnie zapewni przyszłość produkcji w Europie.

W obliczu wysokich kosztów energii oraz ostrej i często nieuczciwej globalnej konkurencji nasz przemysł potrzebuje pilnego wsparcia. Niniejszy pakt traktuje dekarbonizację jako potężną siłę napędową europejskiego przemysłu. Przyjęte ramy mogą stymulować konkurencyjność, ponieważ dają przedsiębiorstwom i inwestorom pewność i przewidywalność co do tego, że Europa podtrzymuje zamiar, aby do 2050 r. stać się całkowicie zdekarbonizowaną gospodarką.

– Europa jest nie tylko kontynentem innowacji przemysłowych, ale także kontynentem produkcji przemysłowej. Popyt na czyste produkty jednak się zmniejszył, a niektóre inwestycje przeniosły się do innych regionów. Wiemy, że wciąż zbyt wiele przeszkód utrudnia funkcjonowanie naszym europejskim przedsiębiorstwom, od wysokich cen energii do nadmiernych obciążeń regulacyjnych. Celem Paktu dla czystego przemysłu jest zniwelowanie czynników, które nadal hamują nasze przedsiębiorstwa, i przedstawienie jasnego uzasadnienia biznesowego dla Europy. – Przewodnicząca Ursula von der Leyen

– Europa przedstawia odważne uzasadnienie biznesowe dla dekarbonizacji jako czynnika prowadzącego do dobrobytu, wzrostu gospodarczego i odporności. Zobowiązując się do realizacji celów klimatycznych Zielonego Ładu, tworzymy podstawy dla zrównoważonej przyszłości. Poprzez uwalnianie kapitału, rozszerzanie rynków czystych technologii, zwiększanie dostępności energii i zapewnianie sprawiedliwego i konkurencyjnego środowiska, w którym przedsiębiorstwa mogą prosperować, nasz plan zapewnia stabilność i pewność, których potrzebują inwestorzy. Jednak strategia dotyczy również ludzi. Ma ona na celu tworzenie miejsc pracy, rozwijanie umiejętności i otwieranie możliwości dla wszystkich Europejczyków. – Teresa Ribera, Wiceprzewodnicząca Wykonawcza do spraw czystej, sprawiedliwej i konkurencyjnej transformacji

– Stojąca w obliczu dwojakiej transformacji Europa przyspiesza dziś proces dekarbonizacji i reindustrializacji. Pakt ten ma na celu uczynienie z Europy światowego lidera w dziedzinie czystego przemysłu – począwszy od pobudzenia naszej produkcji „Made in Europe” aż po wzmocnienie wsparcia regulacyjnego i finansowego dla naszych najbardziej strategicznych przemysłowych łańcuchów dostaw. Sprawia on również, że nasz wyjątkowy europejski model dekarbonizacji jest nie tylko celem środowiskowym, ale także strategią wzrostu gospodarczego.– Stéphane Séjourné, Wiceprzewodniczący Wykonawczy do spraw dobrobytu i strategii przemysłowej

– Europa musi być czystsza, bardziej konkurencyjna i samowystarczalna. Nasz plan działania to Pakt dla czystego przemysłu: strategia dekarbonizacji, która zreindustrializuje Europę, pobudzi konkurencyjność i zwiększy niezależność strategiczną. Mamy plan i od dzisiaj prowadzamy go w życie, aby zapewnić Europie dostatnią przyszłość. – Wopke Hoekstra, Komisarz do spraw klimatu, neutralności emisyjnej i czystego wzrostu

Komisja podejmuje również działania w celu zwiększenia efektywności otoczenia regulacyjnego przy jednoczesnym ograniczeniu obciążeń biurokratycznych dla przedsiębiorstw. Dzisiejsze środki są wynikiem aktywnej współpracy z liderami przemysłu, partnerami społecznymi i społeczeństwem obywatelskim w kontekście deklaracji z Antwerpii w sprawie europejskiego ładu przemysłowego i dialogów Komisji Europejskiej na temat czystej transformacji.

Plan działania na rzecz dekarbonizacji, reindustrializacji i innowacji

Pakt koncentruje się głównie na dwóch ściśle ze sobą powiązanych sektorach. Są to: sektory energochłonne i czysta technologia.

1. sektor energochłonny, ponieważ wymaga on pilnego wsparcia w dekarbonizacji i elektryfikacji – sektor ten boryka się z wysokimi kosztami energii, nieuczciwą konkurencją światową i złożonymi przepisami, co szkodzi jego konkurencyjności; 
2. czysta technologia – gdyż jest centralnym elementem przyszłej konkurencyjności i wzrostu, a także ma kluczowe znaczenie dla transformacji przemysłowej. Głównym elementem paktu jest również obieg zamknięty, ponieważ musimy zmaksymalizować ograniczone zasoby UE i ograniczyć nadmierne zależności od dostawców surowców z państw trzecich. 

W pakcie przedstawiono środki, które wzmacniają cały łańcuch wartości. Określa on ramy dostosowania działań w konkretnych sektorach. W marcu Komisja przedstawi plan działania dla przemysłu motoryzacyjnego, a wiosną – plan działania w sprawie stali i metali. Planuje się też inne działania dostosowane do potrzeb przemysłu chemicznego i czystych technologii.

Aby z powodzeniem zrealizować te zamierzenia, w dzisiejszym komunikacie wskazano następujące czynniki napędzające rozwój działalności:

• Obniżenie kosztów energii

Przystępna cenowo energia jest podstawą konkurencyjności. W związku z tym, aby obniżyć rachunki za energię dla przemysłu, przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, Komisja przyjęła dziś plan działania na rzecz przystępnych cen energii. Ten akt przyspieszy wprowadzanie czystej energii i elektryfikację, uzupełni nasz wewnętrzny rynek energii fizycznymi połączeniami międzysystemowymi oraz zwiększy efektywność wykorzystania energii, a także zmniejszy zależność od importowanych paliw kopalnych. 

• Zwiększenie popytu na czyste produkty

Akt w sprawie przyspieszenia dekarbonizacji przemysłu zwiększy popyt na czyste produkty produkowane w UE dzięki wprowadzeniu kryteriów zrównoważonego rozwoju, odporności i produkcji w Europie w zamówieniach publicznych i prywatnych. Wraz z przeglądem ram zamówień publicznych w 2026 r., Komisja wprowadzi do zamówień publicznych dla sektorów strategicznych kryteria zrównoważonego rozwoju, odporności i preferencji europejskiej.

Akt w sprawie przyspieszenia dekarbonizacji przemysłu wprowadzi również dobrowolny znak intensywności emisji dwutlenku węgla dla produktów przemysłowych: w 2025 r. dla stali, a następnie dla cementu. Komisja uprości i zharmonizuje metody rozliczania emisji dwutlenku węgla. Znak ten będzie informacją dla konsumentów i umożliwi producentom czerpanie większych korzyści z podejmowanych przez nich wysiłków na rzecz dekarbonizacji.

• Finansowanie czystej transformacji

W perspektywie krótkoterminowej w ramach Paktu dla czystego przemysłu przewiduje się uruchomienie ponad 100 mld euro na wsparcie czystej produkcji w UE. Kwota ta obejmuje dodatkowe gwarancje w wysokości 1 mld euro w ramach obecnych wieloletnich ram finansowych.

Komisja zamierza:

• przyjąć nowe ramy pomocy państwa na rzecz Paktu dla czystego przemysłu. Umożliwi to ułatwione i szybsze zatwierdzanie środków pomocy państwa na rzecz wprowadzania energii ze źródeł odnawialnych, wdrożenie dekarbonizacji przemysłu i zapewnienie wystarczającej zdolności produkcyjnej w zakresie czystych technologii;
• wzmocnić Fundusz Innowacyjny i zaproponować utworzenie Banku Dekarbonizacji Przemysłu, którego celem będzie dofinansowanie w wysokości 100 mld euro, w oparciu o dostępne środki z Funduszu Innowacyjnego, dodatkowe dochody wynikające z części ETS, a także przegląd InvestEU.
• zmienić rozporządzenie w sprawie InvestEU, aby zwiększyć zdolność InvestEU do ponoszenia ryzyka. Pozwoli to zmobilizować do 50 mld euro dodatkowych inwestycji prywatnych i publicznych, w tym w czyste technologie, czystą mobilność i ograniczenie ilości odpadów.

Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego (grupa EBI) uruchomi również szereg konkretnych nowych instrumentów finansowych wspierających Pakt dla czystego przemysłu. Będą to: (i) „pakiet dotyczący produkcji elementów sieci energetycznych” w celu zapewnienia kontrgwarancji i innego wsparcia w zakresie ograniczania ryzyka na rzecz producentów elementów sieci; (ii) wspólny pilotażowy program Komisji Europejskiej i EBI dotyczący kontrgwarancji dla umów zakupu energii elektrycznej (PPA) podejmowanych przez MŚP i sektory energochłonne; oraz (iii) instrument gwarancji na rzecz czystych technologii w ramach programu technologicznego UE wspieranego przez InvestEU.

• Obieg zamknięty i dostęp do surowców

Surowce krytyczne mają kluczowe znaczenie dla naszego przemysłu. UE musi zatem zapewnić dostęp do takich surowców i zminimalizować ryzyko współpracy z nierzetelnymi dostawcami. Jednocześnie obranie obiegu zamkniętego za podstawę naszej strategii dekarbonizacji pomaga zmaksymalizować ograniczone zasoby UE. W związku z powyższym Komisja:

• ustanowi mechanizm umożliwiający europejskim przedsiębiorstwom wspólne działanie i agregowanie swojego popytu na surowce krytyczne;
• utworzy unijne centrum surowców krytycznych w celu wspólnego zakupu surowców w imieniu zainteresowanych przedsiębiorstw. Wspólny zakup przynosi korzyści skali i daje większą możliwość negocjowania lepszych cen i warunków;
• przyjmie w 2026 r. akt w sprawie gospodarki o obiegu zamkniętym, aby przyspieszyć przejście na obieg zamknięty i zapewnić efektywne wykorzystywanie i ponowne wykorzystywanie rzadkich surowców, zmniejszyć nasze globalne zależności i stworzyć wysokiej jakości miejsca pracy. Celem jest zapewnienie do 2030 r. obiegu zamkniętego 24 proc. surowców.

• Działania globalne

Obecnie UE potrzebuje wiarygodnych partnerów globalnych bardziej niż kiedykolwiek przedtem. Oprócz obowiązujących i nowych umów handlowych Komisja zainicjuje wkrótce pierwsze czyste partnerstwa handlowo-inwestycyjne, które zdywersyfikują łańcuchy dostaw i będą zawierać wzajemnie korzystne umowy. Jednocześnie Komisja podejmie jeszcze bardziej zdecydowane działania w celu ochrony naszego przemysłu przed nieuczciwą światową konkurencją i nadwyżką mocy produkcyjnych, m.in. za pomocą szeregu instrumentów ochrony handlu. Komisja uprości również i wzmocni mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM).

• Zapewnienie dostępu do wykwalifikowanej siły roboczej

Transformacja naszego przemysłu wymaga wyjątkowo utalentowanych i wykwalifikowanych ludzi. Komisja ustanowi unię umiejętności, która będzie inwestować w pracowników, wspierać rozwój umiejętności i tworzyć wysokiej jakości miejsca pracy. Dzięki dofinansowaniu z programu „Erasmus+” o wartości do 90 mln euro pakt pomoże wzmocnić umiejętności sektorowe w strategicznych gałęziach przemysłu związanych z Paktem dla czystego przemysłu. Pakt sprzyja również wysokiej jakości miejscom pracy, promuje warunkowość społeczną i zapewnia dalsze wsparcie pracownikom w przechodzeniu do nowych miejsc pracy.

Przebieg procedury

W swoich wytycznych politycznych na lata 2024–2029 przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała, że w ciągu pierwszych 100 dni kadencji Komisji przedstawi Pakt dla czystego przemysłu, będący priorytetem dla zapewnienie konkurencyjności i dobrobytu w UE.

Pakt dla czystego przemysłu opiera się na aktywnym zaangażowaniu liderów przemysłu, partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego w kontekście deklaracji z Antwerpii dotyczącej europejskiego ładu przemysłowego i dialogów na temat czystej transformacji.

Źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce