Rok 2024 okazał się dobrym czasem dla Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS). Program zamknął poprzedni rok z dobrym wynikiem, prawie osiągając założone cele kontraktacji (czyli podpisywania umów) i certyfikacji (czyli rozliczeń środków z Komisją Europejską). Ma też ambitne plany na 2025 rok. Te sukcesy cieszą tym bardziej, że projekty infrastrukturalne są długie, rozbudowane i kosztowne.
Środowisko i czysta energia – pozytywne zmiany
Na początku roku Komisja Europejska zatwierdziła także zmiany w programie FEnIKS. Dzięki nim łatwiej będzie realizować projekty związane z energetyką, gospodarką wodną czy ściekową na obszarach popowodziowych. Szykowane są kolejne zmiany – do programu będą dodane dwa nowe priorytety skierowane wyłącznie na odbudowę po powodzi. Proces trwa, w najbliższym czasie projekt ma być przekazany Komisji Europejskiej.
Obszar środowiska i energetyki to ważna część także innego programu – Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Nie sposób nie wspomnieć o przełomowej umowie, która została zawarta pod koniec stycznia. Farma wiatrowa Baltica 2 to strategiczny krok w stronę nowoczesnej i czystej, bezpiecznej energetyki. Bank Gospodarstwa Krajowego podpisał umowę z konsorcjum PGE i Ørsted na realizację tej największej w Polsce elektrowni wiatrowej. Inwestycja o wartości 30 mld zł stanie się kluczowym elementem transformacji energetycznej kraju i jedną z największych tego typu w Europie. Projekt uzyskał ok. 6 mld zł dofinansowania z KPO.
Firmy mają problemy z dofinansowaniem na projekty innowacyjne i badawczo-rozwojowe
Nieco gorsze nastroje panują wśród przedsiębiorców szukających dofinansowania na projekty innowacyjne i badawczo-rozwojowe. Choć funduszy unijnych na ten cel jest dużo, skuteczność ich wykorzystania jest niska. W programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki identyfikuje się duże problemy zarówno z tempem realizacji środków, jak i z ich rozliczaniem (nie został zrealizowany cel certyfikacji na 2024 r.). Pozytywnie ocenianych projektów we flagowej Ścieżce SMART nadal jest niewiele, a czasu na wykorzystanie funduszy jest coraz mniej.
Dużym problemem pozostaje proces oceny wniosków w Ścieżce SMART, który jest długi i eliminuje wiele składanych wniosków. W styczniu poznaliśmy pierwsze wyniki tzw. dwuetapowej oceny, którą prowadzą Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Tym razem firmy czekały na wyniki pierwszego etapu dość krótko (niecałe 3 miesiące). Radość z szybszej informacji przykrywa jednak jej treść – ok. 2/3 wniosków zostało odrzuconych już na pierwszej części oceny. Znaczna część firm nie będzie więc miała nawet szansy na uczestnictwo w panelu z ekspertami (takie spotkanie odbywa się dopiero w drugim etapie oceny).
Gdzie firmy mogą szukać pieniędzy?
Nie zostawiamy jednak przedsiębiorców z takimi negatywnymi wrażeniami. Nadal bowiem w programach unijnych są dostępne możliwości starania się o dofinansowanie. Co polecamy uwadze w naszym TOP5?
- Ścieżka SMART dla konsorcjów. Od 10 stycznia można składać wnioski na projekty modułowe dotyczące prac badawczych i wdrożeń innowacji. Mogą je realizować konsorcja przedsiębiorstw bądź konsorcja firm z jednostkami naukowymi i organizacjami pozarządowymi. Konkurs potrwa prawie do końca marca. Wnioski przyjmuje Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
- Innowacje w regionach. Firmy mogą realizować projekty także z dofinansowaniem programów regionalnych. Do końca lutego trwają m.in. konkursy na wdrożenie innowacji i rozwój eksportu firm w województwie podlaskim oraz na rozwój infrastruktury badawczej przedsiębiorstw w województwie łódzkim.
- Technologie wodorowe. Bank Gospodarstwa Krajowego przyjmuje wnioski o dotacje dla przedsiębiorstw. Bezzwrotne dofinansowanie można otrzymać na wybudowanie instalacji do produkcji wodoru odnawialnego lub wodoru niskoemisyjnego (w tym elektrolizerów). Inwestycje powinny dotyczyć technologii wodorowych, wytwarzania, magazynowania i transportu wodoru. Dofinansowanie pochodzi z KPO.
- Inwestycje kapitałowe w elektromobilność i OZE. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pracuje nad instrumentem wsparcia przedsiębiorstw w formie inwestycji kapitałowych. Ma on zostać uruchomiony w I kwartale 2025 r. Jest finansowany z KPO. Celem wsparcia jest rozwój elektromobilności, budowa instalacji przemysłowych oraz wdrożenie innowacyjnych rozwiązań nastawionych na produkcję i magazynowanie zeroemisyjnej energii. Beneficjentami będą mogły zostać głównie średnie i duże firmy. Instrument będzie polegać na nabyciu i objęciu udziałów oraz akcji przedsiębiorstw tworzących zaawansowane produkty.
- Kompetencje firm w zakresie dostępności. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wybrała operatorów, którzy mogą wesprzeć przedsiębiorców i ich pracowników w temacie dostępności. Chodzi o umiejętności tworzenia dostępnych produktów i usług, które odpowiadają na potrzeby różnych grup klientów, w tym osób z niepełnosprawnościami. Dzięki szkoleniom i doradztwu firmy dowiedzą się, jak wdrożyć zasady uniwersalnego projektowania w swojej działalności i spełniać wymagania prawne. Ofertę można znaleźć u 8 operatorów.
Na Portalu Funduszy Europejskich pojawiło się w styczniu 81 ogłoszeń o nowych konkursach z FE skierowanych do różnych podmiotów.
Kilka liczb na podsumowanie stycznia
Zmiany w swoich harmonogramach naborów wniosków ogłosiły instytucje odpowiadające za 8 programów regionalnych. Plany konkursów zaktualizował się także w 1 programie krajowym (FEnIKS). Aktualne harmonogramy można znaleźć na Portalu Funduszy Europejskich.
Zmiany w opisach priorytetów programów (które określają m.in. kto i na co może otrzymać dofinansowanie) pojawiły się w 9 programach regionalnych i 2 programach krajowych. Zbiór aktualnych „szopów” (czyli szczegółowych opisów priorytetów) znajduje się na Portalu Funduszy Europejskich.
Od początku realizacji perspektywy unijnej 2021-2027:
- instytucje ogłosiły 2 418 naborów wniosków
- wnioskodawcy złożyli 48 289 wniosków o dofinansowanie
- 11 847 spośród nich podpisało z instytucjami umowy o dofinansowanie
- wykorzystaliśmy (w zawartych umowach) 35,7% dostępnych środków
(Dane wg stanu na 26.01.2025 roku)
Planowane spotkania w lutym na temat Funduszy Europejskich
W naszym projekcie dzieje się coraz więcej! Zachęcamy wszystkie zainteresowane firmy do udziału w projektowych wydarzeniach. Co nas czeka w najbliższym czasie?
- 19 lutego: Fundusze europejskie dla branży energetycznej – spotkanie informacyjne w trybie hybrydowym (rejestracja: link)
- 26 lutego: Jak wybrać w Bazie Usług Rozwojowych usługę wysokiej jakości i zgodną z potrzebami? – webinarium (rejestracja: link)
A w marcu na spotkania zaprosimy m.in. firmy z regionu małopolskiego oraz kujawsko-pomorskiego, firmy działające w sektorze ochrony zdrowia i farmacji oraz przedsiębiorców zainteresowanych zasadami horyzontalnymi w projektach unijnych. Więcej informacji już wkrótce!
Cykl FunduszowEFakty rozpoczęliśmy w sierpniu, jako serię publikacji i informacji, w których w kolejnych miesiącach podsumowujemy najważniejsze wydarzenia i zapraszamy do funduszowych aktywności.
Tematy te poruszamy w ramach projektu Fundusze europejskie na rozwój firm w perspektywie finansowej 2021-2027 finansowanego ze środków Programu Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich 2021-2027. Projekt realizuje Konfederacja Lewiatan oraz Związek Pracodawców Business Centre Club.
Źródło: Konfederacja Lewiatan
