Już cztery polskie miasta mają przygotowane scenariusze transformacji energetycznej. Do Włocławka, Rybnika i Piastowa dołącza właśnie Rawicz. Plan transformacji energetycznej do 2040 r. został przygotowany przez Forum Energii i Enercode – z wykorzystaniem pogłębionej analizy danych i najnowocześniejszych algorytmów, co pozwala zaplanować niezbędne inwestycje w najbardziej efektywny sposób.
Rawicz to miasto o bogatej historii położone w południowej Wielkopolsce. Gmina, licząca ponad 30 tys. mieszkańców, zmaga się z poważnymi wyzwaniami na drodze do transformacji energetycznej i likwidacji smogu. Charakterystyczny układ przestrzenny miasta, duża liczba budynków zabytkowych oraz dominujący udział domów jednorodzinnych ogrzewanych węglem wpływają negatywnie na jakość powietrza. W ponad 800 domach nadal wykorzystywane są stare piece węglowe, co prowadzi do wysokich emisji pyłów zawieszonych PM2,5 i PM10, zagrażających zdrowiu mieszkańców i środowisku. Rawicz chce ten problem pokonać.
Raport „Plan transformacji energetycznej Rawicza do 2040 r.” to drogowskaz wskazujący optymalne scenariusze zmian, jakich miasto może dokonać w perspektywie kolejnych 17 lat. Rekomendowany w raporcie plan działań zakłada całkowitą eliminację smogu oraz redukcję emisji CO2 o 80% w stosunku do 1990 r. Inwestycje w ten plan wyniosą 792 mln zł do 2040 r.
Choć koszty wydają się wysokie, przemyślane działania w zakresie termomodernizacji budynków oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE), w tym mikroinstalacji fotowoltaicznych i magazynów energii, mogą przynieść średnioroczne oszczędności w wysokości ponad 60 mln zł. Dodatkowo, inwestycje te zwrócą się w ciągu 13 lat w postaci niższych rachunków za ciepło i energię oraz zwiększonej efektywności energetycznej.
– Naszą motywacją dla stworzenia z Forum Energii planu transformacji Rawicza było zapewnienie mieszkańcom czystej, bezpiecznej energii w racjonalnej cenie oraz zdefiniowanie czego średnie miasta potrzebują, aby tego dokonać. Dzięki współpracy w projekcie LeadAir, wiemy, że koniecznym elementem przebudowa i modernizacja naszego systemu ciepłowniczego oraz współpraca ze specjalistami, którzy pomogą nam zrealizować konieczne, często trudne działania w kolejnych latach. Liczymy na to, że uda nam się pozyskać na to dodatkowe dotacje. Jednego jesteśmy pewni, czekanie ze zmianami będzie dla naszego miasta najdroższym rozwiązaniem – Grzegorz Kubik, Burmistrz Gminy Rawicz.
O Rawiczu
Dotychczasowe działania Rawicza w kierunku transformacji energetycznej obejęły wymianę kilkuset nieefektywnych źródeł ciepła oraz inwestycje w termomodernizację budynków miejskich, w tym instalację fotowoltaiki na obiektach publicznych, takich jak szkoły i placówki zdrowotne. W planach miasta są także inwestycje w zrównoważony transport, m.in. budowa ścieżek rowerowych i modernizacja dróg w celu ograniczenia ruchu samochodowego.
Do kluczowych wyzwań Rawicza należą nadal:
- Transformacja miejskiego systemu ciepłowniczego, która wymaga specjalistycznej wiedzy oraz znacznych inwestycji w lokalną infrastrukturę.
- Modernizacja budynków zabytkowych, które w mieście stanowią aż 13% powierzchni ogrzewanej budynków. Ich termomodernizacja to proces skomplikowany i drogi ze względu na wyższe koszty renowacji (średnio o 30%) oraz wymogi konserwatorskie, które wydłużają lub często nawet uniemożliwiają przeprowadzenie procesu głębokiej termomodernizacji.
- Niemal 10% powierzchni budynków mieszkalnych na terenie miasta jest w złym stanie technicznym i ogrzewają je nieefektywne źródła ciepła. Sprawia to, że ich użytkownicy są zagrożeni ubóstwem energetycznym.
Plan działań dla Rawicza
Podstawą transformacji energetycznej Rawicza jest modernizacja Zakładu Elektroenergetyki Cieplnej (ZEC Rawicz). W ramach projektu LeadAir opracowano indywidualną strategię transformacji tego systemu, która wskazuje możliwe ścieżki przekształcenia go w efektywny system ciepłowniczy mogący dostarczyć większość ciepła dla miasta przy wykorzystaniu niskoemisyjnych źródeł odnawialnych.
Projekt ten obejmuje zastosowanie pomp ciepła, kolektorów słonecznych, magazynu ciepła o pojemności 40 tys. m³, a także instalacje fotowoltaiczne i wiatrowe. Jego wdrożenie umożliwi zmniejszenie podatności systemu na zmienne ceny energii elektrycznej oraz zapewni rachunki dla ciepło na racjonalnym poziomie.
Na drodze do realizacji ambitnego celu redukcji smogu niemalże do zera i redukcji gazów cieplarnianych o prawie 80% konieczne będzie także:
- przeprowadzenie szerokiej termomodernizacji budynków, która pozwali na redukcję zapotrzebowania na ciepło o około 70% w stosunku do 2023 r.,
- prawie całkowita elektryfikacja ogrzewania, gdzie 68% ciepła dostarczają małe pompy ciepła, a wielkoskalowe systemy zapewniają dodatkowe 13%.
Zmianę tę najlepiej obrazuje wykres wskazujący źródła produkcji energii użytkowej i ciepła na potrzeby ogrzewania budynków (MWh) w Rawiczu w 2023 i 2040 r. w rekomendowanym scenariuszu.
Energia użytkowa na potrzeby ogrzewania budynków (MWh) w Rawiczu w 2023 i 2040 r. – scenariusz Limitacja węgla i gazu.
Źródło: opracowanie własne
– Przykład Rawicza podkreśla znaczenie średnich i mniejszych miast w ogólnopolskiej transformacji energetycznej. Uwidacznia też bariery, z jakimi zmagają się tej wielkości samorządy. Nasz raport wskazuje, że poprawa efektywności energetycznej budynków, zmiana źródeł ciepła na niskoemisyjne i inwestycje w magazyny energii poprawią jakość życia mieszkańców i docelowo obniżą rachunki za energię. Ale realizacja ambitnego planu przy ograniczonych zasobach finansowych i kadrowych wymaga ogromnej determinacji i skuteczności w pozyskaniu środków zewnętrznych. Jestem przekonana, że dzięki tej publikacji Rawicz jest zmotywowany i liczę, że za kilka zobaczymy jak ten ambitny plan jest realizowany przez władze miasta – mówi Anita Cieślicka, Dyrektorka Programu Miasta w Forum Energii.
Przygotowanie raportu „Plan transformacji energetycznej Rawicza do 2040 r.” jest efektem prowadzonego przez Forum Energii projektu LeadAir – programu edukacyjno-doradczego dla samorządów, które poszukują wiedzy, inspiracji i wsparcia w podejmowaniu działań na rzecz czystego powietrza i neutralności klimatycznej. W tej samej serii opublikowane zostały raporty dla Włocławka, Rybnika oraz Piastowa, w planach jest też plan dla Warszawy.
Autorzy opracowania: Anita Cieślicka – Forum Energii
Analiza danych: Tobiasz Adamczewski – Forum Energii, Katarzyna Białkowska – Enercode, Olena Bondar – Enercode, Tomasz Chmiel – Enercode, Jan Frączak – Enercode, Małgorzata Galeńska – Enercode, Jakub Jezierski – Forum Energii, Robert Mizieliński – Enercode, Paweł Stąpyra – Enercode, Karol Wawrzyniak – Enercode
Współpraca: Urząd Miasta Rawicz
Źródło: Forum Energii
