Zrównoważony rozwój gospodarki to jak wiemy również racjonalna gospodarka odpadami, która jest bezpośrednio związana z wykorzystaniem paliw alternatywnych na cele energetyczne. Paliwo alternatywne to wszystkie materiały i substancje, które mogą zostać wykorzystane jako paliwo inne niż paliwa konwencjonalne, czyli paliwa kopalne oraz paliwa nuklearne. Do powszechnie znanych paliw alternatywnych zaliczamy: biodiesel, bioalkohol (metanol, etanol, butanol), paliwo z odpadów (RDF), chemicznie magazynowana energia elektryczna (baterie i ogniwa paliwowe), wodór, metan i biogaz ze źródeł odnawialnych, olej roślinny, propan i inne produkty biomasy.
Czym jest paliwo z odpadów i biomasy?
Paliwo z odpadów i biomasy jest paliwem powstałym wskutek przetworzenia odpadów, których potencjał energetyczny jest wystarczający do uzyskania źródła energii lub których właściwości pozwalają na ich przetworzenie w produkty możliwe do energetycznego wykorzystania. Paliwo to charakteryzuje się wysoką wartością opałową (przeciętnie 16-18 MJ/kg), a także homogenicznym rozmiarem cząsteczek. Produkcja paliwa polega na wydzieleniu z odpadów komunalnych palnej frakcji (papieru, tworzyw sztucznych, materiałów tekstylnych, drewna, gumy) poprzez ich sortowanie, a także poddanie wielostopniowemu procesowi rozdrabniania. Paliwo z odpadów i biomasy, które Związek Producentów Paliw z Odpadów i Biomasy nazywa energetycznym paliwem zastępczym, pochodzi w co najmniej 51% z biomasy odpadowej (części dającej ciepło zielone), a co najwyżej z 49% odpadów stałych niebiomasowych (części dającej ciepło z odpadów = ciepło odpadowe). Paliwo z odpadów i biomasy ma niższą emisyjność – ok. 50% CO2 – w porównaniu do paliw węglowych. Ma też niższe dopuszczalne poziomy emisji innych substancji. Paliwo to może być stosowane zarówno w dużych obiektach spalania, jak i w obiektach o mniejszej mocy, w tym w lokalnych ciepłowniach i elektrociepłowniach. Wdrożenie przedmiotowego paliwa do spalenia znacząco obniża emisję pyłu, CO2, SO2 oraz No w stosunku do tradycyjnych instalacji opartych o paliwo węglowe.
Kwalifikacja wytworzonej energii
Aktem prawnym regulującym powyższe kwestie jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie warunków technicznych kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów.
Podstawą klasyfikacyjną jest zawartość w odpadach frakcji biodegradowalnej, która jest traktowana jako „biomasa” w oparciu o definicje zamieszczone w odpowiednich regulacjach. Dla celów rozliczeniowych konieczne jest więc określenie zawartości frakcji biodegradowalnej w odpadach.
W ustawie o odnawialnych źródłach energii do źródeł odnawialnych zaliczono: „odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów”.
W ww. ustawie zawarto również definicję biomasy, zgodnie z którą: „biomasa – ulegającą biodegradacji część produktów, odpadów lub pozostałości pochodzenia biologicznego z rolnictwa, w tym substancje roślinne i zwierzęce, leśnictwa i związanych działów przemysłu, w tym rybołówstwa i akwakultury, przetworzoną biomasę, w szczególności w postaci brykietu, peletu, toryfikatu i biowęgla, a także ulegającą biodegradacji część odpadów przemysłowych lub komunalnych pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, w tym odpadów z instalacji do przetwarzania odpadów oraz odpadów z uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, w szczególności osadów ściekowych, zgodnie z przepisami o odpadach w zakresie kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów”.
Wobec powyższej definicji, do biomasy w rozumieniu ustawy o OZE zalicza się m.in. ulegającą biodegradacji część odpadów przemysłowych lub komunalnych pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, w tym odpadów z instalacji do przetwarzania odpadów.
Sposoby kwalifikacji
Z uwagi na różnorodność odpadów, które zawierają w swoim składzie frakcje biodegradowalne, w zależności od ich właściwości – rozporządzenie wprowadza dwa sposoby rozliczania takiego udziału energii z odnawialnego źródła energii w odpadach podlegających termicznemu przekształceniu:
- W oparciu o bezpośredni pomiar udziału frakcji biodegradowalnej w badanych odpadach,
- lub (w odniesieniu do niektórych rodzajów odpadów) z uwzględnieniem wartości ryczałtowej udziału energii chemicznej frakcji biodegradowalnych w tych odpadach.
Do energii wytworzonej z OZE kwalifikuje się część energii wytworzonej w instalacji termicznego przekształcania odpadów odpowiadającą udziałowi energii chemicznej frakcji biodegradowalnych w całkowitej energii chemicznej paliw dostarczonych do procesu termicznego przekształcania, zwanemu dalej „udziałem OZE”, jeżeli są spełnione łącznie warunki określone szczegółowo w rozporządzeniu. Jest to m.in. obowiązek prowadzenia pomiarów masy i badania właściwości fizykochemicznych poszczególnych rodzajów paliw, obliczanie udziału OZE zgodnie z wymaganiami z rozporządzenia, termiczne przekształcanie odbywa się z godnie z obowiązującymi przepisami, a także prowadzenie dokumentacji dotyczącej ilości energii elektrycznej lub ciepła wytwarzanych w instalacji termicznego przekształcania odpadów oraz wyników badań właściwości fizykochemicznych.
System handlu uprawnieniami do emisji
Ze względu na istnienie potencjalnych korzyści ekonomicznych można zaobserwować duże zainteresowanie kwestiami uczestnictwa w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych wśród instalacji energetyki zawodowej i cieplnej, które planują wykorzystanie paliw alternatywnych wytwarzanych z odpadów.
Zgodnie z ustawą z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, systemem tym jest objęta emisja gazów cieplarnianych z instalacji. Ustawa definiuje również pojęcie instalacji jako „stacjonarne urządzenie techniczne lub zespół takich urządzeń, w których są prowadzone jedno lub więcej działań określonych w załączeniu nr 1 do ustawy oraz wszelkie inne czynności posiadające bezpośredni techniczny związek ze wskazanymi działaniami w danym miejscu, które powodują emisję lub mają wpływ na jej wielkość”.
Zasadniczą przesłanką uczestnictwa instalacji w systemie jest prowadzenie przynajmniej jednego z działań określonych w załączniku nr 1 do ww. ustawy. O zakwalifikowaniu takiej instalacji do uczestnictwa w systemie decyduje zaś rodzaj prowadzonego działania w stacjonarnych urządzeniach technicznych oraz wartość progowa określona dla tego działania.
Obecnie wyłączone spod obowiązków ustawowych są spalarnie odpadów komunalnych (mają zostać włączone do systemu w 2026 r.). Wyłączenie to dotyczy jednak tylko tych spalarni, które spalają wyłącznie odpady komunalne (lub niebezpieczne), a celem ich działania jest przetworzenie odpadów, nie zaś produkcja ciepła.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów – paliwo alternatywne jest klasyfikowane w grupie 19, jako odpad palny. Wobec tego nie jest to już odpad komunalny, dla którego przypisuje się grupę 20. Samo wykorzystanie przez instalację paliw alternatywnych nie wyłącza jej „z automatu” z uczestnictwa w systemie handlu uprawnieniami do emisji.
Koncepcja ZPPOB
Związek Producentów Paliw z Odpadów i Biomasy stworzył koncepcję, której głównym założeniem jest wykorzystanie frakcji kalorycznej z odpadów na cele energetyczne w formie paliwa, które zgodnie z obowiązującymi przepisami (ustawa o OZE) uznane byłoby za odnawialne źródło energii. Uważamy, że trzeba szerzej spojrzeć na źródła energii odnawialnej, a w szczególności zwrócić uwagę na energię z odpadów oraz na mocno niedoceniane ciepło odpadowe.
Ciepło odpadowe to, krótko mówiąc, niewykorzystana energia cieplna oddawana do otoczenia, powstała najczęściej w procesach przetwarzania energii w urządzeniach energetycznych. Ciepło odpadowe jest jednym z najbardziej niewykorzystanych źródeł energii na świecie. Problem wykorzystania ciepła odpadowego jest niezmiernie istotny z uwagi na jego niewykorzystany potencjał. Związek Producentów Paliw z Odpadów i Biomasy stoi na stanowisku, że należy podjąć wszelkie możliwe działania zmierzające do wypracowania modelu energetycznego wykorzystania paliw z odpadów i biomasy, zakładający zastosowanie znaku równości pomiędzy „ciepłem z odpadów“, a „ciepłem odpadowym“.
Chodzi o to, by spalenie energetycznego paliwa zastępczego oznaczało powstanie ciepła odpadowego. W takiej sytuacji mielibyśmy bowiem do czynienia z jednej strony z ciepłem zielonym (część bio – co najmniej 51% biomasy odpadowej w paliwie) oraz z ciepłem odpadowym (część nie-bio – co najwyżej 49% składu energetycznego paliwa zastępczego). Powyższe rozwiązanie jest, w naszej ocenie zasadne i celowe, bowiem regionalna gospodarka odpadowa w Polsce zakłada wykorzystanie ciepła odpadowego w postaci dawania energii cieplnej do otoczenia (wprowadzenie do sieci ciepłowniczej). Co istotne, z tego co wiadomo Związkowi, opisane rozwiązanie polegające na zrównaniu ciepła z odpadów z ciepłem odpadowym przyjęto w Austrii. Trzeba wykorzystać energię, która w innym przypadku będzie po prostu zmarnowana, a tym samym zwiększyć wydajność w gospodarce i obniżyć ceny energii dla konsumentów.
Cytaty:
Związek Producentów Paliw z Odpadów i Biomasy stworzył koncepcję, której głównym założeniem jest wykorzystanie frakcji kalorycznej z odpadów na cele energetyczne w formie paliwa, które zgodnie z obowiązującymi przepisami (ustawa o OZE) uznane byłoby za odnawialne źródło energii
Ciepło odpadowe to, krótko mówiąc, niewykorzystana energia cieplna oddawana do otoczenia, powstała najczęściej w procesach przetwarzania energii w urządzeniach energetycznych. Ciepło odpadowe jest jednym z najbardziej niewykorzystanych źródeł energii na świecie
Autorzy: Katarzyna Wolny-Tomczyk, Adwokat, Prezes Zarządu Związku Producentów Paliw z Odpadów i Biomasy / Dominika Dąbrowska, Adwokat, Związek Producentów Paliw z Odpadów i Biomasy
Źródło: ZPPOB
(Artykuł z wydania 4/2024 „Nowa Energia”)
Artykuł sponsorowany
