Od 24 sierpnia br. u każdego sprzedawcy energii elektrycznej obsługującego co najmniej 200 tys. odbiorców końcowych pojawił się nowy rodzaj oferty adresowanej do odbiorców indywidualnych: umowa z ceną dynamiczną. Urząd Regulacji Energetyki wyjaśnia, kto i na jakich warunkach może rozważyć zawarcie takiej umowy: oferta jest skierowana do odbiorców świadomych zasad obowiązujących na rynku energii oraz posiadających liczniki zdalnego odczytu.
Z czego wybieramy: oferty na sprzedaż energii dla gospodarstw domowych
Obecnie najbardziej popularną formą umowy na zakup energii elektrycznej zawieranej przez odbiorców indywidualnych jest oferta taryfowana. W umowie tego typu cena energii elektrycznej jest zatwierdzana przez Prezesa URE na podstawie wniosków składanych przez sprzedawców prądu i obowiązuje przez okres obowiązywania taryfy.
W tej grupie dominuje jednostrefowa taryfa G11, dla której przez całą dobę obowiązuje ta sama cena energii elektrycznej. Dostępne są również taryfy wielostrefowe, takie jak G12 czy G13, które oferują niższą cenę energii w określonych porach doby, np. w nocy.
O tym jaki jest poziom obowiązujących taryf i jak będą wyglądały nasze rachunki za prąd od 1 lipca do 31 grudnia br., pisaliśmy w czerwcu 2024 r.
Kolejną ofertą dla odbiorców indywidualnych jest umowa wolnorynkowa, w której cena energii wynika wprost z oferty sprzedawcy. W dotychczas zawieranych umowach tego typu cena energii zazwyczaj była stała przez cały okres obowiązywania umowy, lub aktualizowana np. co miesiąc. Jednak w przypadku ofert wolnorynkowych, sprzedawcy – poza standardowymi opłatami – mają prawo naliczenia również tzw. opłaty handlowej, której wysokość nie jest regulowana, a sposób jej ustalania i wysokość może być zróżnicowana w zależności od dostawcy.
Rysunek 1. Aktualnie dostępne oferty na sprzedaż energii elektrycznej dla gospodarstw domowych
Nowość: oferta z ceną dynamiczną
Obowiązek oferowania umów z cenami dynamicznymi dla odbiorców indywidualnych wynika z wprowadzonej w 2019 r. dyrektywy w sprawie wspólnych zasad unijnego rynku energii[1] i ma na celu umożliwienie gospodarstwom domowym aktywnego udziału w bilansowaniu systemu poprzez dostosowanie poziomu zużycia energii do jej aktualnej generacji, co ma się przełożyć m. in. na ograniczenie interwencyjnego wyłączania odnawialnych źródeł energii, głównie fotowoltaiki.
Taryfa dynamiczna jest wolnorynkową umową na sprzedaż energii dla odbiorców w gospodarstwach domowych oraz mikroprzedsiębiorców o rocznym zużyciu energii do 100 MWh, w której cena odzwierciedla wahania cen na rynku energii elektrycznej, w szczególności na rynkach dnia następnego i dnia bieżącego, w odstępach równych co najmniej okresowi rozliczania niezbilansowania (obecnie wynoszącemu 15 minut)[2].
Cena energii w podstawowym wariancie umów z ceną dynamiczną jest wyliczana na podstawie aktualnych notowań na rynku dnia następnego Towarowej Giełdy Energii. Oznacza to, że godzinowe ceny energii na dany dzień będą znane konsumentom dzień wcześniej: są publikowane przez TGE w godzinach popołudniowych. Jednak prawo dopuszcza również wyliczanie ceny energii na podstawie innych instrumentów rynków dnia następnego i bieżącego TGE.
Co ważne, sprzedawcy nie mają obowiązku sztywnego stosowania w taryfach dynamicznych cen z giełdy i mogą je dowolnie kształtować, np. nie wliczać cen ujemnych, stosować opłaty handlowe oraz limity cen. Oferta sprzedawcy przedstawiona odbiorcy musi jednak zawierać precyzyjną formułę cenową.
Obowiązek oferowania od 24 sierpnia br. umów z ceną dynamiczną dotyczy każdego sprzedawcy energii elektrycznej, który dostarcza ją do co najmniej 200 tys. odbiorców końcowych. Aktualnie w Polsce wymóg ten dotyczy sześciu przedsiębiorstw (Enea S.A., E.ON Polska S.A., Energa – Obrót S.A., PGE S.A., Tauron Sprzedaż Sp. z o.o., Tauron Sprzedaż GZE Sp. z o.o.), ale mniejsi uczestnicy rynku również mogą oferować ten typ umów.
Umowa z ceną dynamiczną tylko dla posiadaczy liczników zdalnego odczytu
Podstawowym warunkiem skorzystania z taryfy dynamicznej jest posiadanie przez odbiorcę licznika zdalnego odczytu. Proces instalacji tzw. inteligentnych liczników jest w toku, a do końca 2024 r. urządzenia tego typu powinny zostać zainstalowane u 35% odbiorców w całym kraju. W takie liczniki wyposażeni są natomiast wszyscy prosumenci, czyli osoby produkujące energię elektryczną w przydomowych instalacjach odnawialnych źródeł energii.
Jeśli odbiorca nie posiada licznika zdalnego odczytu, a będzie chciał skorzystać z oferty z ceną dynamiczną, musi go zainstalować na własny koszt (ceny różnią się w zależności od operatora i typu licznika). Warto sprawdzić stronę internetową swojego dystrybutora energii lub skontaktować się z biurem obsługi klienta, by uzyskać szczegółowe informacje na ten temat.
Kto potencjalnie może skorzystać na taryfie dynamicznej?
Oferta umów z cenami dynamicznymi jest skierowana przede wszystkim do odbiorców, którzy znają zasady funkcjonowania rynku energii i potrafią aktywnie zarządzać własnym zużyciem prądu. Dotyczy to odbiorców, którzy – bazując na odpowiednich informacjach – mogą przesuwać swój największy pobór energii na porę dnia, kiedy będzie ona najtańsza, na przykład na godziny przedpołudniowe, a także ograniczać jej pobór z sieci w momentach najwyższego zużycia, gdy jest ona najdroższa.
Odbiorcy korzystający z umów z ceną dynamiczną powinni być również przygotowani do systematycznego monitorowania cen energii na giełdzie. Towarowa Giełda Energii udostępniła na swojej stronie internetowej zakładkę odnoszącą się do umów z cenami dynamicznymi, gdzie można m.in. znaleźć linki do notowań wykorzystywanych przy obliczaniu cen energii.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że zawarcie umowy z ceną dynamiczną oznacza rezygnację z przysługującej odbiorcom indywidualnym do końca 2024 r. ceny maksymalnej za energię elektryczną na poziomie 500 zł/MWh netto, która została wprowadzona ustawą o bonie energetycznym[3].
Natomiast prosumenci muszą pamiętać, że umowa z ceną dynamiczną nie jest podstawą rozliczania energii wprowadzonej do sieci, a jedynie energii pobranej z sieci. Należności za energię oddaną do sieci są rozliczane na innych zasadach. Również rzeczywista cena energii (RCE), będąca podstawą rozliczeń właścicieli fotowoltaiki w net-billingu, nie jest ceną, która może się pojawić w formule cenowej taryf dynamicznych.
Co ważne, ustawowym obowiązkiem sprzedawców energii elektrycznej jest poinformowanie klientów o korzyściach, a także o ryzyku związanym z wyborem taryfy dynamicznej.
Każdy odbiorca ma prawo zmienić ofertę kupna energii elektrycznej. Ale warto wybierać świadomie
Od 2007 r. jako klienci mamy możliwość zmiany sprzedawcy prądu. Prawo do zmiany sprzedawcy jest jednym z podstawowych praw konsumenta, a zarazem ważnym elementem wzmacniania konkurencji na rynku. Jednak wraz z rosnącą liczbą sprzedawców i ofert, pojawiają się podmioty, które stosują nieuczciwe praktyki rynkowe. Dlatego Urząd Regulacji Energetyki przypomina o konieczności uważnego i dokładnego zapoznania się z ofertą i umową, zanim złożymy swój podpis pod dokumentami przedłożonymi przez przedsiębiorcę. Poza samą ceną energii należy zwracać uwagę m. in. na następujące warunki umowy:
- czy oprócz sprzedaży prądu oferta zawiera dodatkowe usługi i związane z tym opłaty,
- na jaki okres zawierany jest kontrakt,
- na jakich zasadach będzie odbywać się rozliczenie po upływie okresu obowiązywania oferty,
- jakie są warunki wypowiedzenia (czy są przewidziane opłaty za wcześniejsze wypowiedzenie umowy),
- na jakich zasadach będzie odbywać się rozliczenie po upływie okresu obowiązywania oferty.
Zanim zawrzesz umowę z nowym sprzedawcą ZAWSZE:
- zastanów się, czy ta oferta jest dla Ciebie korzystna,
- dokładnie przeanalizuj wszystkie dokumenty, w tym umowę, przed ich podpisaniem,
- upewnij się czy na przedstawionych dokumentach, ofertach lub umowach widnieją dane firmy, której przedstawicielem jest sprzedawca.
PAMIĘTAJ! Nie daj się oszukać – od 3 lipca 2021 r. obowiązuje zakaz sprzedaży „door-to-door” wobec odbiorców w gospodarstwach domowych.
Oznacza to, że przedsiębiorstwa energetyczne i gazowe nie mogą już zawierać umów poza lokalem przedsiębiorstwa z odbiorcami w gospodarstwach domowych (np. podczas wizyty przedstawiciela w domu odbiorcy). Wprowadzanie zakazu zawierania umów sprzedaży gazu i energii elektrycznej poza lokalem przedsiębiorstwa nie ogranicza jednak możliwości zawarcia takiej umowy na odległość (np. telefonicznie) czy w punkcie sprzedawcy umiejscowionym np. w galerii handlowej.
Twoje prawa:
- w przypadku zawierania umowy na odległość sprzedawca powinien poinformować Cię na piśmie o prawie odstąpienia od umowy i przekazać Ci wzór tego oświadczenia,
- możesz odstąpić od umowy zawartej na odległość, tj. np. przez telefon, w terminie 14 dni od jej zawarcia, bez podawania przyczyn i bez ponoszenia żadnych kosztów z tego tytułu.
Szczególną ostrożność zachowaj zawsze, gdy:
- w dokumentach nie podano danych firmy, z którą masz zawrzeć umowę,
- nie znasz i nie jesteś w stanie zweryfikować firmy, którą reprezentuje przedstawiciel handlowy,
- jesteś namawiany do szybkiego podpisania umowy, np. pod pretekstem promocji, której termin niebawem upłynie,
- sprzedawca obiecuje Ci niższą stawkę opłaty za energię/gaz, ale nie informuje o innych dodatkowych opłatach i karach oraz dodatkowo płatnych usługach (np. dodatkowym ubezpieczeniu),
- jesteś proszony o pokazanie ostatniego rachunku za energię/gaz (na rachunku można sprawdzić informacje o rodzajach usług i opłatach za te usługi) i dano Ci do podpisania kilka lub kilkanaście dokumentów bez możliwości zapoznania się z nimi.
***
Zmiana sprzedawcy najczęściej podyktowana jest chęcią obniżenia rachunków za energię. A co jeszcze możemy zrobić aby zminimalizować te wydatki?
- „Oszczędzamy energię” – kampania społeczna Ministerstwa Klimatu i Środowiska
- Polskie Sieci Elektroenergetyczne udostępniły aplikację mobilną Energetyczny Kompas, która pomoże w planowaniu używania urządzeń w taki sposób, by było to najbardziej korzystne dla systemu elektroenergetycznego oraz środowiska. Świadome i odpowiedzialne korzystanie z energii elektrycznej pozwoli także na zmniejszenie rachunków za prąd.
Aplikacja pokazuje tzw. energetyczne godziny szczytu. Są one wyznaczane na kolejny dzień (z wyjątkiem niedziel i świąt) i publikowane przed godz. 17. Są to godziny, w których prognozowane zapotrzebowanie będzie zaspokajane w największym stopniu przez elektrownie węglowe i gazowe. Elektrownie konwencjonalne muszą w tych godzinach pracować z największą mocą, a do pokrycia zapotrzebowania konieczna jest praca jednostek najmniej efektywnych, przez co najdroższych. W godzinach tych często występują również najniższe poziomy rezerw mocy, niezbędnej dla zbilansowania krajowego systemu elektroenergetycznego i zapewnienia jego bezpiecznej pracy.
Aplikacja została uzupełniona o nową funkcjonalność. Na nowym ekranie „Praca KSE” prezentowane są dane o bieżącej produkcji energii elektrycznej, aktualnym zapotrzebowaniu na moc, a także wielkość fizycznych przepływów energii między Polską a sąsiednimi krajami. Dzięki Kompasowi można również w łatwy sposób sprawdzić wielkości produkcji energii elektrycznej przez poszczególne rodzaje źródeł (w procentach oraz MWh). To odpowiedź na sygnały użytkowników, którzy prosili o wprowadzenie nowych funkcjonalności w aplikacji.
- Zgodnie z obowiązującym od 2007 r. prawem (tzw. zasadą TPA, ang.: Third Party Access), odbiorcy końcowi mają swobodę wyboru sprzedawcy energii elektrycznej i gazu. Prezes URE prowadzi monitoring zmian sprzedawców energii elektrycznej w dwóch grupach odbiorców: klientów indywidualnych (grupy G) i biznesowych (A, B, C).
- Informacje i statystyki dotyczące zmian sprzedawcy energii są systematycznie zamieszczane na stronie internetowej URE.
- Dane dotyczące zmian sprzedawcy pochodzą z przeprowadzanej przez URE „Ankiety dotyczącej informacji o odbiorcach, którzy zmienili sprzedawcę oraz postępach prac nad Generalnymi Umowami Dystrybucyjnymi (GUD) oraz Generalnymi Umowami Dystrybucyjnymi dla Usługi Kompleksowej (GUD-K)”.
- Grupy A i B stanowią odbiorcy zasilani z sieci wysokiego i średniego napięcia i są to tzw. odbiorcy przemysłowi, natomiast do grupy C należą odbiorcy przyłączeni do sieci niskiego napięcia, pobierający energię elektryczną dla celów prowadzonej działalności gospodarczej, tzw. odbiorcy biznesowi.
[1] Art. 11 dyrektywy 2019/944 z 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniającej dyrektywę 2012/27/UE.
[2] Zgodnie z art. 3 ust. 6d ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2024 r., poz. 266 z późn. zm.).
[3] Ustawa z 23 maja 2024 r. o bonie energetycznym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia cen energii elektrycznej, gazu ziemnego i ciepła systemowego (Dz.U. 2024 poz. 859).
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
