Prezes Urzędu Regulacji Energetyki przygotował raport na temat magazynowania energii w Polsce. W rejestrach operatów sieci przesyłowej i sieci dystrybucyjnych w naszym kraju funkcjonuje 12 magazynów energii o mocy co najmniej 50 kW. Regulator wydał pięć decyzji uznających magazyny energii elektrycznej za w pełni zintegrowane z siecią.
Technologie magazynowania energii stanowią istotny element transformacji energetycznej. Pozwalają m.in. na zarządzanie zużyciem oraz bardziej efektywne wykorzystanie energii generowanej przez źródła odnawialne. Są również czynnikiem stabilizującym pracę sieci elektroenergetycznej oraz zwiększającym jej elastyczność, a także alternatywą dla droższych i bardziej czasochłonnych inwestycji w rozbudowę klasycznych linii i stacji elektroenergetycznych.
W związku z rozwojem rynku magazynów energii, a także ze względu na potrzebę oceny skuteczności wprowadzonych w 2021 r. przepisów regulujących kwestie budowy oraz zarządzania instalacjami tego typu[1], Prezes URE zainicjował prace nad raportem przedstawiającym obecny stan sektora magazynowania energii w Polsce. Badanie przedstawia stan rynku magazynów na maj 2024 r.
Koncesje Prezesa URE dla magazynów o mocy powyżej 10 MW
Magazynowanie energii elektrycznej w magazynach o łącznej mocy zainstalowanej większej niż 10 MW od 3 lipca 2021 r. jest działalnością regulowaną i wymaga uzyskania koncesji Prezesa URE[2].
Magazyny zintegrowane z siecią operatorów systemu elektroenergetycznego pozwalają na ograniczenia czasu przerw w dostawie energii elektrycznej, mają poprawiać parametry jakościowe dostarczanej energii, a także pozytywnie wpływać na współpracę sieci dystrybucyjnej z lokalnymi odnawialnymi źródłami energii.
W 2023 r. ustawą o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw[3] zostały wprowadzone zmiany w prawie, zgodnie z którymi operator systemu elektroenergetycznego nie może być posiadaczem, nie może budować, obsługiwać magazynu energii ani nim zarządzać. W przepisach jednak wskazano przesłanki, które muszą być spełnione, aby operator systemu elektroenergetycznego po uzyskaniu decyzji Prezesa URE uznającej magazyn energii za w pełni zintegrowany element sieci, posiadał, budował, zarządzał nim lub obsługiwał magazyn, którego dotyczy decyzja.
Od dnia wejścia w życie przepisów, na podstawie których do Prawa energetycznego wprowadzone zostały ww. regulacje, tj. od 28 lutego 2023 r. do maja 2024 r., do URE wpłynęły wnioski od sześciu operatorów systemów dystrybucyjnych o wydanie decyzji uznających łącznie 41 magazynów energii za w pełni zintegrowane elementy sieci i wyrażenie zgody, by operator systemu elektroenergetycznego je posiadał, budował, zarządzał nimi lub je obsługiwał[4].
Do 10 maja br. Prezes URE wydał pięć decyzji uznających magazyny energii elektrycznej OSD za w pełni zintegrowane elementy sieci oraz jedną decyzję odmowną. Pozostałe wnioski są w trakcie rozpatrywania.
Magazyny w rejestrach operatorów sieci
Wspomnianą Ustawą z 2021 r. operatorzy systemu elektroenergetycznego zostali zobowiązani do prowadzenia elektronicznych rejestrów magazynów energii elektrycznej przyłączonych do ich sieci, stanowiących jej część lub wchodzących w skład jednostki wytwórczej lub instalacji odbiorcy końcowego przyłączonej do jego sieci. Wpisowi do takiego rejestru podlegają magazyny energii o łącznej mocy zainstalowanej większej niż 50 kW[5], lecz nieprzekraczającej 10 MW mocy.
Z przeprowadzonego przez Prezesa URE monitoringu wynika, że magazyny energii zostały wskazane w rejestrach pięciu największych OSD oraz OSP. Ujęto w nich 12 magazynów energii o łącznej mocy zainstalowanej 1 464,5 MW.
Największymi, pod względem mocy zainstalowanej magazynami są elektrownie szczytowo-pompowe, których łączna moc zainstalowana stanowiła 85 proc. całkowitej mocy zarejestrowanych magazynów. Połowa magazynów wykorzystuje natomiast technologię opartą o baterie litowo-jonowe.
Magazyny energii na rynku mocy
W ostatnim czasie instalacje magazynowe odgrywają coraz większą rolę na rynku mocy. Ich udział w aukcji głównej na 2028 r. wyniósł 15% zakontraktowanej mocy, podczas gdy w poprzednich latach nie przekraczał 7%.
W wyniku aukcji głównych rynku mocy na lata 2021-2028 oraz aukcji dodatkowych na lata 2012-2025, zawarto kontrakty dla magazynów energii o łącznej mocy 9,5 GW, z czego 7,1 GW przypada na jednostki istniejące, 0,5 GW na jednostki modernizowane, a 1,9 GW na jednostki nowe, które powstaną w wyniku umów zawartych z operatorem rynku.
Wszystkie istniejące i modernizowane magazyny energii elektrycznej uczestniczące w aukcjach głównych na lata 2021-2026 i aukcjach dodatkowych to elektrownie szczytowo-pompowe (w tym z dopływem naturalnym), które przed 2021 r. funkcjonowały w oparciu o koncesję Prezesa URE na wytwarzanie energii elektrycznej[6]. Nowe jednostki, które pojawią się w wyniku aukcji głównych na lata 2027-2028, są z kolei magazynami energii wykonanymi w technologii akumulatorów elektrochemicznych.
Perspektywy rynku magazynowania energii
Dynamiczny rozwój magazynów jest powiązany z funkcjonowaniem rynku mocy. Wykorzystanie wsparcia, jakie w przypadku wygrania aukcji stanowi wynagrodzenie za gotowość do świadczenia usługi na rynku mocy, wydaje się być obecnie kluczową zachętą do powstawania magazynów.
Zbyt krótki okres funkcjonowania nowych zasad rynku bilansującego (14 czerwca 2024 r. weszły w życie nowe Warunki Dotyczące Bilansowania) oraz niewielka liczba funkcjonujących magazynów, nie pozwalają na ocenę ich łącznego znaczenia dla funkcjonowania rynku bilansującego w Polsce. Można jednak założyć, że magazyny będą kluczowe dla funkcjonowania usług elastyczności.
[1] Wprowadzonych ustawą z 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1093).
[2] Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy Prawo energetyczne (Dz.U.2024.0.266 t.j.).
[3] Wprowadzone poprzez art. 3 pkt 2 ustawy z 8 lutego 2023 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 295).
[4] Na podstawie art. 9d1 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne.
[5] Zgodnie z art. 43g ust. 3 ustawy Prawo energetyczne.
[6] W 2023 r. zakończono w URE proces koncesjonowania istniejących elektrowni szczytowo-pompowych w ich funkcji magazynowania energii elektrycznej. Te wielkoskalowe magazyny od lat funkcjonowały jako jednostki wytwórcze. Z chwilą wprowadzenia w 2021 r. zmiany przepisów elektrownie te, w zakresie pracy w cyklu szczytowo-pompowym, wpisały się w definicję magazynu energii elektrycznej i dla zachowania możliwości prowadzenia działalności zostały zobowiązane do uzyskania koncesji Prezesa URE w zakresie magazynowania energii. W Polsce funkcjonuje 6 takich elektrowni, z których 4 otrzymały koncesję w 2022 r. a jedna w 2023 r.
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
