31 grudnia Ministerstwo Aktywów Państwowych (MAP) przekazało do Komisji Europejskiej (KE) „Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030” (KPEiK). Przygotowanie tego dokumentu wynikało z obowiązku nałożonego na państwa członkowskie Unii Europejskiej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu.
Dokument przyjęty przez Komitet ds. europejskich na posiedzeniu 18 grudnia br., został opracowany z uwzględnieniem wniosków z uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych, jak również wniosków z konsultacji regionalnych oraz rekomendacji Komisji Europejskiej C(2019) z 18 czerwca 2019 r.
Cele dla Polski
Plan zawiera następujące cele klimatyczno-energetyczne na 2030 r.:
- 7% redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach nieobjętych systemem ETS w porównaniu do poziomu w roku 2005;
- 21-23% udziału OZE w finalnym zużyciu energii brutto (cel 23% będzie możliwy do osiągnięcia w sytuacji przyznania Polsce dodatkowych środków unijnych, w tym przeznaczonych na sprawiedliwą transformację), uwzględniając:
- 32% udziału OZE w elektroenergetyce,
- 28,4% udziału OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie oraz roczny wzrost udziału OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie o 1,1 pkt. proc. średniorocznie,
- 14% udziału OZE w transporcie, wzrost efektywności energetycznej o 23% w porównaniu z prognozami PRIMES2007;
- redukcję do 56-60% udziału węgla w produkcji energii elektrycznej.
Kogeneracja w KPEiK
Kogeneracja i jej znaczący, pozytywny wpływ na realizację pięciu wymiarów unii energetycznej został odzwierciedlony w krajowych celach, politykach i działaniach, w tym m.in.
- w wymiarze „efektywność energetyczna” – rozwój ekologicznych i efektywnych systemów ciepłowniczych (w tym uciepłownienie elektrowni) i rozwój produkcji ciepła w kogeneracji: „Polska posiada potencjał znacznego zwiększenia produkcji ciepła w kogeneracji dzięki zamianie kotłów ciepłowniczych na źródła kogeneracyjne. Zwiększenie wykorzystania potencjału wysokosprawnej kogeneracji przyczyni się do dalszej poprawy efektywności wykorzystania pierwotnych nośników energii, redukcji emisji CO2 oraz zmniejszeniu surowcochłonności krajowej gospodarki”;
- w wymiarze „obniżenie emisyjności” – likwidacja zjawiska tzw. niskiej emisji m.in. poprzez budowę instalacji do produkcji energii z odnawialnych źródeł energii lub instalacji wysokosprawnej kogeneracji.
KPEiK sporządzony został w oparciu o krajowe strategie rozwoju zatwierdzone na poziomie rządowym (m.in. Strategia zrównoważonego rozwoju transportu do 2030 r., Polityka ekologiczna państwa 2030, Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa 2030) oraz uwzględniając projekt Polityki energetycznej Polski do 2040 r.
Zespół PTEZ
Komentarz ekspercki
Krajowy Plan określa istotne kierunki średniookresowego kształtowania polityki energetyczno-klimatycznej Polski, zatem powinien przyczynić się do zapewnienia przejrzystości, stabilności, spójności i przewidywalności ram regulacyjnych i środków krajowych w celu zagwarantowania zrównoważonej, ekonomicznie efektywnej i sprawiedliwej transformacji w kierunku gospodarki niskoemisyjnej. Zintegrowane podejście do wdrażania pięciu wymiarów unii energetycznej powinno umożliwić na każdym poziomie zarządzania racjonalizację inwestycji pod kątem poszukiwania kosztowo efektywnych rozwiązań.
Z zadowoleniem należy odnotować, iż rozwój wysokosprawnej kogeneracji został wskazany w Krajowym Planie w obszarze priorytetowym dla Polski – bezpieczeństwie energetycznym, w połączeniu z ograniczaniem emisji zanieczyszczeń, zwiększaniem efektywności energetycznej i podwyższaniem konkurencyjności gospodarki. Oznacza to, iż pełne wykorzystanie potencjału kogeneracji w Polsce przyczyni się do wdrażania wszystkich pięciu wymiarów unii energetycznej. Takie podejście zostało rozwinięte w poszczególnych częściach Planu, m. in. w wymiarze pn. „efektywność energetyczna” – rozwój ekologicznych i efektywnych systemów ciepłowniczych, w tym produkcji ciepła w kogeneracji.
Transformacja sektora energetycznego będzie wymagała podjęcia inwestycji na olbrzymią skalę. Szereg analiz wskazuje wydatki inwestycyjne w okresie 2021-2030 na poziomie min. 400 mld zł, a w sektorze ciepłowniczym min. 70 mld zł. Należy uznać za mało realistyczne wygenerowanie takiego poziomu inwestycji tylko przez przedsiębiorstwa – dlatego też publiczne wsparcie m.in. z Funduszu Modernizacyjnego i polityki spójności powinno stanowić znaczącą dźwignię finansową dla modernizacji i rozwoju ciepłownictwa systemowego i kogeneracji tak, aby cena „ekologicznego” ciepła była akceptowalna dla gospodarstw domowych.
Autorka: Małgorzata Mika-Bryska, Przewodnicząca Zespołu PTEZ ds. europejskiej polityki klimatyczno-energetycznej, Dyrektor ds. Regulacji i Relacji Publicznych, Veolia Energia Polska S.A.
