Energetyka jądrowa odgrywa istotną rolę miksie energetycznym państw Europy Środkowej. Elektrownie atomowe zajmują ważne miejsce w produkcji energii elektrycznej, zwłaszcza w tych państwach, które mają niewielkie krajowe złoża surowców energetycznych (Słowacja i Węgry). Nieco mniejszą rolę pełnią w państwach, które dysponują zasobami własnego węgla lub gazu (np. Czechy). Bez względu na to, rządy wszystkich tych państw są zainteresowane zwiększaniem udziału energetyki jądrowej w krajowej strukturze produkcji i konsumpcji energii. Poszczególne państwa realizują różnego rodzaju projekty jądrowe. Obecnie w Czechach 6 reaktorów dostarcza około 30% energii. Na przeszkodzie rozwoju stoją koszty budowy nowych reaktorów oraz brak porozumienia odnośnie modelu finansowania. Czeskie media poinformowały o prawdopodobnym zakończeniu wieloletniego sporu o finansowanie nowych jednostek jądrowych, za które miały być odpowiedzialne dwie spółki zależne od spółki CEZ. Priorytetem dla czeskiego rządu jest budowa elektrowni w Dukovanach. Nowa inwestycja może kosztować setki miliardów koron, tak samo, jak w przypadku nowych reaktorów w Temelinie.
Węgry, mimo członkostwa w UE i V4, dynamicznie rozwijają współpracę z Rosją w sferze energetyki jądrowej. Jak zapewniają władze węgierskie głównym czynnikiem obecności rosyjskiej jest niższa cena. Obecnie w tym państwie funkcjonują 4 reaktory, które odpowiadają za 50% generowanej energii. W 2009 r. węgierski rząd zatwierdził budowę dwóch nowych reaktorów typu WWER-1200, scementowaną umową z Rosatomem. Projekt budowy jest krytykowany ze względu na większą zależność od Rosjan. Rozpoczęto budowę pierwszych budynków na terytorium przyszłych reaktorów elektrowni Paks 2. Zgodnie z umową, Rosja udzieli Węgrom pożyczki w wysokości 10 mld euro.
Słowacja posiada 4 reaktory jądrowe typu WWER-440 model V-213 (elektrownia Mochovce oraz Bohunice), które odpowiadają za produkcję ok. 50% energii elektrycznej. Słowacja jest drugim państwem w Europie pod względem udziału atomu w miksie energetycznym i wpisuje się w strategię eksportową Rosatomu. Import gazu na Słowację w całości pokrywany jest przez rosyjskie firmy tak samo, jak import paliwa jądrowego, które dostarcza Rosatom. W tym roku podpisano umowę pomiędzy rosyjskim gigantem Rosatomem, a słowackim podmiotem Slovenske Elektrarne na import paliwa
w latach 2022-2026. Jest także opcja przedłużenia porozumienia do 2040 r.
Jedynym państwem regionu, który nie posiada elektrowni jądrowej jest Polska. Polskie władze nie podjęły jeszcze decyzji w sprawie budowy elektrowni jądrowej, chociaż przedstawiciele Ministerstwa Energii nadal przekonują, że atom jest niezbędny, m.in. do realizacji celów klimatycznych. Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. zakłada budowę pierwszego reaktora do 2033 r. Trwają dyskusje na temat potencjalnego partnera. Niestety potencjalni dostawcy technologii nie wiedzą, jakie są wymogi formalne dla komponentów elektrowni jądrowej. W ostatnich miesiącach ukazała się informacja o polsko-amerykańskim memorandum o współpracy w sektorze energetyki jądrowej, co daje podstawy by przypuszczać, że Polska kierunkuje się raczej w stronę zachodnich dostawców. Prawdopodobnie rosyjski Rosatom z przyczyn politycznych i ze względów bezpieczeństwa nie będzie brany pod uwagę jako dostawca. W październiku polski koncern Synthos, należący do najbogatszego Polaka Michała Sołowowa, podpisał z amerykańsko-japońską firmą GEH list intencyjny ws. badania możliwości budowy w Polsce niewielkiego, zaliczanego do rodziny SMR, reaktora BWRX-300.
Biorąc pod uwagę powyższe fakty należy zastanowić się nad rolą jaką wciąż odgrywa Rosja w polityce energetycznej poszczególnych państw Europy Środkowej, przyszłością programu atomowego w Polsce, terminem budowy i lokalizacją pierwszej polskiej elektrowni atomowej, perspektywami budowy prywatnych reaktorów jądrowych. Należy również podjąć dyskusję o roli energetyki jądrowej w ramach Inicjatywy Trójmorza i Grupy Wyszehradzkiej. Te kwestie będą między innymi tematami dyskusji w czasie V Konferencji Naukowej „Bezpieczeństwo energetyczne – filary i perspektywa rozwoju”, która odbędzie się w dniach 30-31 marca 2020 r. na Politechnice Rzeszowskiej im. I. Łukasiewicza.
Celem Konferencji jest wniesienie wkładu w dyskusję naukową i ekspercką dotyczącą polityki energetycznej, bezpieczeństwa energetycznego oraz szeroko pojętego sektora energii. Planujemy, aby tematyka V edycji Konferencji stanowiła kontynuację podjętej dotychczas we wcześniejszych edycjach dyskusji naukowej o polityce dostaw gazu ziemnego i ropy naftowej, państw Trójmorza, elektromobilności, energetyki wiatrowej offshore, a także rozpoczęcie dyskusji na temat sztucznej inteligencji oraz starała się odpowiedzieć na kolejne pytania, które pozostały bez odpowiedzi.
Głównym Partnerem Konferencji został: PGE Polska Grupa Energetyczna S.A. oraz PKN Orlen S.A.
Partnerem Srebrnym Konferencji zostały: Województwo Podkarpackie, Polskie Sieci Elektroenergetyczne, MPWiK Rzeszów, ML-SYSTEM oraz Polska Spółka Gazownictwa.
Partnerem Brązowym zostali: Gas-Trading S.A. oraz Asseco Poland.
Swój udział zapowiadają również przedstawiciele: Polskiej Grupy Energetycznej, PKN Orlen i Towarowej Giełdy Energii SA.
Konferencja została objęta patronatem honorowym Ministra Klimatu, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Parlamentarnego Zespołu Energii i Klimatu, Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, Dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Narodowej Agencji Poszanowania Energii, Przewodniczącego Komisji Gospodarki i Rozwoju Sejmu RP, Polskiego Towarzystwa Morskiej Energetyki Wiatrowej, Wojewody Podkarpackiego, Marszałka Województwa Podkarpackiego, Prezydenta Miasta Rzeszowa, Rektora Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza oraz patronatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Serdecznie zapraszamy do udziału w V Konferencji Naukowej „Bezpieczeństwo energetyczne – filary i perspektywa rozwoju”. Zgłoszenia udziału do 6 marca 2020 r.
Więcej informacji na stronie: www.instytutpe.pl/konferencja2020
Opracowanie: Dr Łukasz Lewkowicz, Instytut Europy Środkowej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
