5 marca 2019 r. mija dokładnie 50 lat od momentu, kiedy na teren Elektrowni PGE Energia Ciepła w Rybniku wjechały pierwsze spychacze i rozpoczęła się budowa obiektów zakładu.
Choć Rybnicka elektrownia niedawno skończyła 45 lat, to plany jej budowy powstały znacznie wcześniej. W 1966 r. zatwierdzono projekt budowy zakładu o nazwie „Zakłady Okręgu Południowego w Katowicach – Elektrownia Rybnik”. Powstał on na podstawie prac, które już dwa lata wcześniej prowadzili geodeci z Katowickiego Przedsiębiorstwa Geodezyjnego.
Okoliczni mieszkańcy zostali poinformowani oficjalnie o budowie elektrowni na zebraniu zorganizowanym w październiku 1967 r. Planowanym terminem zakończenia prac miał być 1980 r.
Konstrukcja elektrowni zakładała chłodzenie jej bloków przez chłodnie kominowe oraz sztuczny zbiornik wodny, dlatego też zakres prac był ogromny. Już w 1968 roku rozpoczęła się budowa sztucznego jeziora na rzece Rudzie, zwanego obecnie zalewem Rybnickim, stanowiącym jedną z wizytówek miasta.
Pierwszy blok rybnickiego zakładu rozpoczął pracę dokładnie 31 grudnia 1972 r. Jest to data, którą uznajemy za początek działania rybnickiej elektrowni.
W ciągu następnych 13 miesięcy oddano do użytku kolejne trzy bloki. W 1978 r. rozpoczęły produkcję tzw. bloki drugiego etapu, czyli bloki od 5 do 8.
Wraz z budową elektrowni rosła także cała niezbędna do jej funkcjonowania infrastruktura. W 1973 r. oddano do użytku nową szosę łączącą Orzepowicez elektrownią. Powstały wtedy także trzy pierwsze bloki osiedla mieszkaniowego przy zakładzie, które stopniowo rozrastało się do obecnych rozmiarów.
Zbudowano także nowe mosty, pawilon handlowy, a cała dzielnica Rybnicka Kuźnia doczekała się utwardzonych dróg i linii autobusowej uruchomionej pod koniec 1977 roku.
Zakład w swojej historii niejednokrotnie zmieniał nazwę – funkcjonował jako przedsiębiorstwo państwowe („Południowy Okręg Energetyczny”, a następnie Elektrownia “Rybnik” w Wielopolu) oraz jednoosobowa spółka skarbu państwa Elektrownia “Rybnik” S.A. W 2001 r. w procesie prywatyzacji zakład został sprzedany konsorcjum EDF i EnBW, aby w 2017 r. ponownie stać się spółką skarbu państwa, częścią Grupy Kapitałowej PGE.
– Na początku marca mija 50 lat od rozpoczęcia budowy obiektów technologicznych elektrowni w Rybniku. Choć niedawno obchodziliśmy 45-lecie działalności zakładu, to sama jego budowa rozpoczęła się znacznie wcześniej i zmieniła na stałe nie tylko krajobraz okolicy, ale także funkcjonowanie całego miasta – mówi Wojciech Sobczak, Dyrektor PGE Energia Ciepła Oddział w Rybniku. – Rybnik zyskał dużego pracodawcę, a to pociągnęło za sobą rozwój komunikacji, handlu, infrastruktury oraz rekreacji. Przez te kilkadziesiąt lat staliśmy się nieodłącznym elementem miasta i życia jego mieszkańców. Cieszymy się, że od początku swojego istnienia dajemy nie tylko miejsca pracy, ale dzielimy się tym, co mamy, wspierając liczne instytucje na terenie Rybnika oraz naszą Fundację PGE Energia Ciepła – dodaje.
Od początku swojego istnienia elektrownia dbała o przestrzeganie norm środowiskowych oraz wprowadzanie nowych technologii. Funkcjonowała w niej własna opatentowana technologia półsuchego odsiarczania spalin zastąpiona w 2008 r. przez – jedną z pierwszych w Polsce – instalację mokrego odsiarczania IMOS I. Natomiast w ostatnich latach w ramach projektu Nowy Rybnik zbudowano instalację IMOS II, instalację katalitycznego oraz niekatalitycznego odazotowania spalin, nowoczesną oczyszczalnię ścieków, jak również instalację do współspalania biomasy.
Elektrownia uruchomiła także Zakład Odzysku Węgla „ZOWER” w Czerwionce – Leszczynach, który odzyskuje paliwo z hałd pogórniczych, a w 2004 r. utworzyła fundację, która do chwili obecnej jest największym ośrodkiem edukacyjno-sportowym w Rybniku.
Obecnie Elektrownia PGE Energia Ciepła posiada moc wytwórczą równą 1790 MW i jest największą elektrownią na Górnym Śląsku oraz jedną z największych w kraju.
Działania proekologiczne elektrowni w Rybniku
Elektrownia PGE Energia Ciepła w Rybniku jest elektrownią kondensacyjną i blokowąo znaczeniu systemowym. Podstawowa działalność zakładu to wytwarzanie energii elektrycznej na potrzeby Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Obecnie elektrownia posiada moc osiągalną rzędu 1790 MW zainstalowanych w ośmiu blokach i jest największą elektrownią na Górnym Śląsku, a tym samym należy do grona największych elektrowni systemowych w Polsce. Zakład stosuje najwyższej jakości system zarządzania potwierdzony normami ISO 14001, ISO 9001 oraz PN-N-18001 / OHSAS 18001.
Elektrownia realizuje zadania związane z przepisami ustanawiającymi dla dużych obiektów nowe normy emisji tlenków azotu, dwutlenku siarki, pyłów oraz rtęci. Dlatego wykonuje obecnie szereg inwestycji, które pozwolą spełnić nowe wymagania np. modernizuje elektrofiltry, buduje instalację ciągłego monitoringu ilości rtęci w spalinach, czy też doposaża laboratorium w dodatkowy sprzęt pomiarowy.
Elektrownia w Rybniku już od wielu lat dysponuje nowoczesnymi instalacjami odsiarczania, odazotowania i redukcji pyłów.
Program Ograniczenia Emisji
W elektrowni w Rybniku został zrealizowany Program Ograniczenia Emisji, którego celem było przeprowadzenie modernizacji urządzeń zakładu, przedłużenie ich żywotności i ograniczenie wielkości emisji do atmosfery.
Projekt objął instalację katalitycznego oraz niekatalitycznego odazotowania spalin (SCR i SNCR), inwestycje wydłużające żywotność wszystkich urządzeń zakładu, a także drugą instalację odsiarczania spalin. Ponadto w ramach projektu wybudowany został węzeł oczyszczania ścieków z instalacji odsiarczania spalin oraz planowana była budowa nowej stacji demineralizacji wody.
Projekt pozwolił na blisko 4-krotne zmniejszenie emisji tlenków siarki oraz na ponad 2-krotne ograniczenie emisji tlenków azotu i pyłu, przyczyniając się tym samym do poprawy jakości powietrza.
Instalacja Mokrego Odsiarczania Spalin – IMOS
W elektrowni w Rybniku działają dwie instalacje IMOS – pierwsza została oddana do użytku w 2008 r., a druga w 2017.
Głównym zadaniem instalacji mokrego odsiarczania spalin (IMOSI, IMOSII) jest oczyszczanie spalin do poziomów gwarantujących maksymalną produkcję elektrowni, przy zachowaniu rygorów emisji zanieczyszczeń.
Do chwili uruchomienia IMOS w rybnickiej elektrowni spaliny były odsiarczane metodą suchą polegającą na podawaniu zmielonego kamienia wapiennego do komór paleniskowych kotłów oraz dodatkowo, na blokach 1, 5, 6 i 8, przy pomocy nawilżania spalin w reaktorach. Od 2008 r. elektrownia spełniać musi jednak rygorystyczne wytyczne wynikające z unijnych dyrektyw. Dlatego zakładowi potrzebna jest skuteczna, sprawdzona i wydajna instalacja odsiarczania spalin.
Zakład Odzysku Węgla – ZOWER
Odpowiedzialność społeczna oznacza dla zakładu minimalizację negatywnych skutków prowadzenia działalności gospodarczej, a dbałość o otaczające środowisko naturalne znajduje swoje odzwierciedlenie w realizowanych od wielu lat inwestycjach proekologicznych.
Jedną z inwestycji w tym obszarze było wybudowanie w 2003 r. Zakładu Odzysku Węgla w Czerwionce – Leszczynach. Zakład ten eksploatuje składowisko odpadów pogórniczych, które stało się źródłem tańszego paliwa dla elektrowni. Realizacja tego projektu pozwoliła również utworzyć nowe miejsca pracy w regionie o bardzo dużym bezrobociu, pobudzić lokalną działalność gospodarczą oraz przekształcić teren zdegradowany ekologicznie w miejsce rekreacyjno-wypoczynkowe.
Projekt ten przewiduje zmniejszenie objętości hałdy o 20%, a następnie zagospodarowanie terenu (65 ha) jako obszaru zadrzewionego. Zrekultywowane składowisko pozwoli na stworzenie bazy rekreacyjnej oraz uatrakcyjni walory krajobrazowe okolic Czerwonki – Leszczyn. Dodatkowo ZOWER spełnia pozytywną rolę w zakresie ochrony złóż kopalin. Natomiast społeczność lokalna, dzięki inwestycji, zyskała około 50 nowych miejsc pracy.
Uciepłownienie Rybnika
Bliskość elektrowni może wpłynąć na poprawę powietrza w Rybniku, co może na pierwszy rzut oka wydawać się zaskakujące. Obecnie przygotowywany jest projekt „Uciepłownienie elektrowni w Rybniku”, który polega na przebudowie dwóch bloków elektrowni w sposób umożliwiający jej produkcję ciepła w skojarzeniu z produkcją energii elektrycznej, czyli w tzw. kogeneracji. Uciepłownienie rybnickiej elektrowni umożliwi także produkcję ciepła na potrzeby ciepłej wody użytkowej – tak jak w pozostałych miastach ogrzewanych przez elektrociepłownie należące do spółki PGE Energia Ciepła. Warto wspomnieć, że ciepło miejskie jest najbardziej ekologiczne i pozwala ograniczać niską emisję.
Prace nad projektem przebiegają zgodnie z przyjętym planem. W grudniu 2017 r. PGE Energia Ciepła podpisała z władzami Rybnika porozumienie prowadzące do ograniczenia tzw. niskiej emisji w regionie, którego efektem jest projekt “Uciepłownienie elektrowni w Rybniku”. Sygnatariuszami porozumienia są także PGNiG Termika Energetyka Przemysłowa – operator sieci ciepłowniczej w Rybniku oraz Polska Grupa Górnicza – zarządzająca obecnie elektrociepłownią Chwałowice, lokalnym źródłem ciepła.
W marcu ubiegłego roku został przygotowany harmonogram przewidywanych prac związanych z projektem, został on również wysłany do Urzędu Miasta Rybnika. W połowie sierpnia zakończono realizację studium wykonalności, które potwierdziło możliwość realizacji projektu w zakładanym terminie, do września 2022. Uruchomienie produkcji ciepła na potrzeby miejskiej sieci ciepłowniczej w Rybniku planowane jest na wrzesień 2022 r.
Fundacja Ekologiczna „Ekoterm Silesia”
Fundacja Ekologiczna „Ekoterm Silesia” została powołana 19 kwietnia 1991 r. Jednym z jej fundatorów była rybnicka elektrownia (obecnie: PGE Energia Ciepła).
Fundacja w swej długiej historii była odpowiedzialna, m.in. za przygotowanie i wdrażanie programów ograniczenia niskiej emisji, przygotowanie i realizację programu zarządzania energią i mediami oraz zadań związanych z poprawą efektywności energetycznej czy wykonywanie dokumentacji technicznej.
Pod koniec 2018 r. Fundacja wygrała przetarg na prowadzenie punktu konsultacyjnego Programu „Czyste Powietrze” w Rybniku. Punkt jest czynny od stycznia tego roku i cieszy się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców Rybnika i okolic – w samym styczniu udzielono konsultacji ok. 500 mieszkańcom.
Źródło: PGE Energia Ciepła S.A.
