Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) przeznaczy 160 mln zł z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego na zdobywanie kompetencji przyszłości przez studentki, studentów oraz kadrę dydaktyczną. Ruszył konkurs „Kształcenie na potrzeby technologii krytycznych”, który wspiera tworzenie i rozwój kierunków studiów odpowiadających na wyzwania w obszarach uznanych przez Komisję Europejską za kluczowe dla rozwoju Europy: biotechnologie, technologie cyfrowe oraz czyste i zasobooszczędne technologie. Uczelnie mogą składać wnioski o dofinansowanie do 9 marca 2026 r.
Celem konkursu jest wyłonienie projektów, które sprawią, że oferta uczelni stanie się bardziej niż dotychczas dostosowana do potrzeb rozwoju gospodarki oraz zielonej i cyfrowej transformacji. Sprzyjać temu będzie rozwój umiejętności istotnych dla wytwarzania i rozwoju technologii krytycznych w zakresie biotechnologii, technologii cyfrowych oraz czystych i zasobooszczędnych technologii.
To te trzy główne obszary wskazała Komisja Europejska w wytycznych dotyczących ustanowienia Platformy na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy (STEP). Technologie cyfrowe to fundament rozwoju sztucznej inteligencji, cyberbezpieczeństwa, przetwarzania danych i automatyzacji. Rozwój biotechnologii jest z kolei kluczowy dla medycyny, rolnictwa, ochrony środowiska i produkcji żywności. Czystych technologii potrzebujemy zaś w kontekście transformacji energetycznej, gospodarki obiegu zamkniętego i redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Realizowana z rozmachem inicjatywa STEP ma sprawić, że Europa będzie wieść prym w newralgicznych dla przyszłości naszego kontynentu i świata dziedzinach, o istotnym znaczeniu dla bezpieczeństwa, odporności na wyzwania globalne oraz konkurencyjności gospodarki Polski i całej Wspólnoty. Aby jednak te ambitne plany się powiodły, potrzeba dobrze przygotowanych kadr.
– Z myślą o wzmocnieniu europejskiej innowacyjności i suwerenności technologicznej program STEP przewiduje nie tylko wytwarzanie nowatorskich technologii w trzech sektorach istotnych dla zielonej i cyfrowej zmiany, ale także rozwiązanie problemu niedoboru odpowiednio przygotowanych pracowników. Ich kwalifikacje są niezbędne dla powodzenia całego procesu. To dlatego w kontekście wdrażania STEP istotnych jest aż 11 unijnych programów i funduszy, w tym Europejski Fundusz Społeczny Plus, poprzez który Unia Europejska inwestuje w ludzi, wspierając politykę w dziedzinie zatrudnienia, edukacji i rozwoju umiejętności, zgodnie z oczekiwanym kierunkiem zmian – mówi prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. – W ten nurt wpisuje się ogłoszony przez nas konkurs. Sfinansujemy w nim te elementy, które sprawią, że poszczególne uczelnie lepiej przygotują studentów do pracy w strategicznych branżach przyszłości. Stawiamy przed szkołami wyższymi zadanie uspójnienia oferty kształcenia z wymogami konkurencyjności polskiej i europejskiej gospodarki właśnie w odniesieniu do technologii krytycznych objętych inicjatywą STEP. Zależy nam na tym, aby zapalić do tej idei zarówno wykładowców, jak i studentów. Jestem przekonany, że ten ruch zapewni kluczowe kadry, które z entuzjazmem zaangażują się w rozwój biotechnologii, technologii cyfrowych oraz szeregu efektywnych rozwiązań przyjaznych dla środowiska – dodaje.
W stronę nowoczesnej przyszłości
Wybór sektorów, a więc technologii cyfrowych, czystych i zasobooszczędnych technologii oraz biotechnologii, został podyktowany analizą i diagnozą Komisji Europejskiej. O technologiach krytycznych mówimy, gdy wnoszą na jednolity rynek innowacyjny, najnowocześniejszy i przełomowy element o znaczącym potencjale gospodarczym oraz/lub przyczyniają się do ograniczania lub zwalczania strategicznych zależności Unii Europejskiej. Zgłaszane projekty będą więc mogły przewidywać realizację działań jedynie na tych kierunkach studiów, które kształcą w zakresie przynajmniej jednego z obszarów technologii krytycznych dla rozwoju gospodarki.
Dzięki konkursowi „Kształcenie na potrzeby technologii krytycznych” uczelnie – publiczne i niepubliczne – będą mogły poszerzyć swoją ofertę o kierunki studiów w zakresie wybranych technologii lub realizować projekty podnoszące jakość kształcenia na kierunkach już istniejących, w obszarach technologii krytycznych. W efekcie wykształcą specjalistów, którzy będą te technologie opracowywać, a także specjalistów pracujących na rzecz podmiotów, które je tworzą i rozwijają, z korzyścią dla gospodarki.
Dofinansowanie można uzyskać m.in. na:
- Tworzenie nowych kierunków studiów lub modyfikację już istniejących kierunków, np. poprzez tworzenie nowych specjalności. Istotne jest, aby odbywało się to we współpracy z przemysłem czy szeroko pojętym biznesem.
- Sfinansowanie dodatkowych form podnoszących kompetencje lub kwalifikacje studentów, takich jak staże, kursy, szkolenia, wizyty studyjne krajowe i zagraniczne, realizacja projektów naukowych, ale też zajęcia wyrównawcze oraz zajęcia dodatkowe prowadzone przez praktyków działających zawodowo w obszarach technologii krytycznych. Chodzi o to, aby studia – z założenia bardzo wymagające – rzeczywiście dawały satysfakcję i impuls do rozwoju.
- Wzmacniające kompetencje lub kwalifikacje szkolenia, kursy, wizyty studyjne (w tym zagraniczne) itp. dla kadry uczelni realizującej dydaktykę na kierunkach objętych wsparciem.
Budżet konkursu wynosi 160 mln zł, są to środki z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego. Dofinansowanie jednego projektu może wynieść maksymalnie 6 mln zł, a jego realizacja powinna się zakończyć do 30 września 2029 r. Wnioski o dofinasowanie projektów uczelnie mogą składać do 9 marca 2026 r., za pośrednictwem systemu SOWA EFS. Spotkanie informacyjne na temat naboru odbędzie się już 10 grudnia 2025 r., wymagana jest rejestracja.
NCBR spodziewa się, że w efekcie zainicjowanych działań uczelnie staną się silnym zapleczem kadrowym dla gospodarki opartej na nowoczesnych technologiach, kształcąc znaczącą liczbę absolwentów wyposażonych w kompetencje i kwalifikacje w obszarach kluczowych dla rozwoju Polski i Europy. Powstaną nowoczesne, elastyczne programy studiów reagujące na potrzeby rynku, od początku realizowane w ścisłej współpracy z biznesem. W dłuższej perspektywie przełoży się to na zwiększenie innowacyjności i bezpieczeństwa technologicznego naszego kraju.
Nowoczesna gospodarka – nowoczesna Polska
Konkurs „Kształcenie na potrzeby technologii krytycznych” to kolejne działanie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju podejmowane ze wskazaniem konkretnych obszarów dla powstania nowych lub modernizacji prowadzonych już kierunków studiów. – Już obserwujemy, że te działania przynoszą efekty. Naukowcy odkrywają nowe horyzonty, studenci mają dostęp do nowoczesnych treści, a pracodawcy chętnie włączają się we współpracę z uczelniami. Nikt nie traci – wygrać mogą wszyscy, na miarę włożonego przez siebie wysiłku – zwraca uwagę Dyrektor NCBR prof. Jerzy Małachowski.
W 2023 r. odbył się nabór pt. „Kształcenie na potrzeby branż kluczowych”. Centrum postawiło w nim na cztery branże: energetyka odnawialna, rolnictwo i przemysł spożywczy, przemysł lotniczo-kosmiczny oraz transport. Dofinansowanie w wysokości ponad 205 mln zł z programu FERS otrzymało 26 uczelni. Przykładowe nazwy realizowanych projektów to „Kształcimy Liderów Zrównoważonej Logistyki”, „Nowoczesny inżynier dla branż kluczowych” oraz „Wykwalifikowane kadry dla branży OZE”.
W tym samym roku odbył się też nabór pt. „Kształcenie na potrzeby gospodarki”. Uczelnie proponowały kierunki studiów, które chciałyby uruchomić lub zmodyfikować, tym razem samodzielnie wskazując obszary, które ich zdaniem są istotne np. dla danego regionu. Dofinansowanie w wysokości ponad 620 mln zł otrzymało w tym przypadku 60 szkół wyższych.
Jedna z nich to Uczelnia Łazarskiego, która realizuje wysoko oceniony przez ekspertów projekt pt. „Administrowanie przestrzenią powietrzną PRZYSZŁOŚCI – edukacja poprzez symulację i praktykę na potrzeby gospodarki przyszłości”, wsparty kwotą 8 mln zł z programu FERS (wartość projektu to ogółem 8,3 mln zł).
– Nasz projekt to prawdziwy przełom w kształceniu specjalistów dla branży lotniczej i technologii dronowych. Do tej pory, we współpracy z liderami rynku, przeprowadziliśmy już wiele działań, aby przygotować studentów do wyzwań cyfrowej i zielonej transformacji. Chcemy wykształcić specjalistów, których umiejętności oraz kompetencje odpowiadają realnym potrzebom gospodarki przyszłości i będą kluczowe w nadchodzących latach – mówi Agnieszka Łagan-Pyrak, Kierownik Akademickiego Centrum Projektów Naukowych i Rozwojowych Uczelni Łazarskiego. – Zmodernizowaliśmy program specjalności Administrowanie Ruchem Lotniczym, włączając treści dotyczące cyfrowej i zielonej transformacji. Utworzyliśmy nowy kierunek studiów – Administrowanie Ruchem Dronów, którego program obejmuje 10 specjalistycznych sylabusów. Poza tym powołaliśmy dwie rady eksperckie: Radę Praktyków Biznesu i Dydaktyków oraz Radę Założycielską Specjalności, które opracowały rekomendacje i programy kształcenia. Rozpoczęliśmy rekrutację uczestników do pierwszych form wsparcia oraz wdrażanie nowych przedmiotów. Nasze działania zostały dostrzeżone na międzynarodowym wydarzeniu Aerodays2025 – wylicza.
Uczelnia Łazarskiego utworzyła również Laboratorium Dronów i Technologii Przyszłości oraz wdrożyła Wirtualny symulator pilotażu dronów, z którego korzystają już pierwsi studenci. To kolejne trwałe efekty projektu.
Jednostka od dawna aktywnie współpracuje z biznesem, tworząc kierunki i specjalności dostosowane do zmieniającego się rynku pracy oraz wspierając rozwój kompetencji przyszłości. Także w tym projekcie główne działania podejmowane są w stałej współpracy z przedstawicielami branży lotniczej i lotniczo-kosmicznej. Eksperci z firm sektora uczestniczą w projektowaniu programów kształcenia, współtworzą sylabusy i definiują kompetencje przyszłych absolwentów. Dzięki temu treści dydaktyczne odpowiadają aktualnym trendom, w tym zielonej i cyfrowej transformacji.
Jak wskazuje Agnieszka Łagan-Pyrak, szczególnym przykładem partnerstwa jest porozumienie z Boeing Poland, które objęło patronat merytoryczny nad nową specjalnością Administrowanie Ruchem Dronów. Firmy branżowe konsultują również technologie wykorzystywane w projekcie, takie jak symulatory i rozwiązania VR, co zapewnia praktyczny charakter kształcenia i przygotowuje studentów do pracy w gospodarce przyszłości.
- Nabór konkurencyjny „Kształcenie na potrzeby technologii krytycznych” NCBR realizuje w ramach Działania „Umiejętności w szkolnictwie wyższym, Priorytet „Umiejętności” programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego.
- Spotkanie informacyjne na temat konkursu NCBR planuje przeprowadzić 10 grudnia 2025 r., w formule hybrydowej. Zapisy na spotkanie przyjmowane są do 4 grudnia, do godz. 12:00.
- Szczegóły wraz z dokumentacją konkursową: Kształcenie na potrzeby technologii krytycznych – Narodowe Centrum Badań i Rozwoju – Portal Gov.pl
Źródło: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
