25-letnia historia SRK to historia zmian całego regionu. Z biegiem lat zmienił się też obraz spółki, z likwidatora na kreatora zmian. Strażnika górniczej historii regionu i budowniczego jego przyszłości, w której dawne kopalnie ustępują miejsca nowym formom życia gospodarczego i społecznego. Dlatego nowym hasłem SRK jest KIERUNEK PRZEMIAN.
Po dekadach intensywnej eksploatacji węgla przyszedł czas na trudny proces restrukturyzacji i poszukiwania nowych ścieżek rozwoju dla regionów górniczych. Był to ważny moment w historii górnictwa w Polsce.
Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. (SRK) została powołana w lipcu 2000 r. w Bytomiu, jako jednoosobowa spółka Skarbu Państwa, aby przejąć i bezpiecznie zamykać zakłady górnicze, które przestały być opłacalne. Tworzą ją kopalnie z terenu Zagłębia Dąbrowskiego: Jan Kanty (Jaworzno), Sosnowiec i Porąbka-Klimontów (Sosnowiec) oraz Saturn (Czeladź).
Na przestrzeni lat struktura spółki zmieniała się wraz z kolejnymi falami zamykania zakładów. W latach 2000-2014 w różnych trybach do SRK przyłączano kolejne kopalnie lub ich części. Spółka realizowała wówczas zadania w 32 kopalniach węgla kamiennego postawionych w stan likwidacji:
KWK Siemianowice, KWK Morcinek, KWK Saturn, KWK Porąbka-Klimontów, KWK Powstańców Śląskich, KWK Bobrek-Miechowice (ruch Miechowice), KWK Centrum-Szombierki (ruch Szombierki), KWK Grodziec, KWK Andaluzja, KWK Julian, ZG Rozalia, ZG Wojkowice, KWK Katowice-Kleofas (ruch II Katowice), KWK Wałbrzych, KWK Pstrowski-Jadwiga, KWK Pstrowski, ZWSM Jadwiga, KWK Dębieńsko, KWK Niwka Modrzejów, KWK Jan Kanty, KWK Siersza, KWK Moszczenica, KWK Nowa Ruda, KWK Jan Kanty-Siersza, ZG Bytom I, KWK Jowisz, KWK Katowice w całkowitej likwidacji, KWK Gliwice, KWK 1 Maja, KWK 1 Maja-Morcinek-Moszczenica, ZG Bytom II, KWK Katowice-Kleofas.
Zadania spółki nie ograniczały się tylko do fizycznego zamykania kopalń. SRK prowadziła rekultywację i zagospodarowanie terenów pogórniczych – zasypywała szyby, likwidowała niebezpieczne obiekty, a jednocześnie przygotowywała grunty pod nowe inwestycje. Ważnym elementem działalności była także obsługa świadczeń dla byłych górników i emerytów – przede wszystkim wypłaty deputatów węglowych, z których korzystały tysiące rodzin. Spółka odgrywała również istotną rolę społeczną: starała się łagodzić skutki transformacji, tworząc programy osłonowe i wspierając lokalne społeczności.
W historii SRK istotne były także połączenia z innymi spółkami. W 2009 r. włączono Bytomską Spółkę Restrukturyzacji Kopalń, która skupiała zlikwidowane zakłady w Bytomiu, Zabrzu, Piekarach Śląskich, Wojkowicach, Będzinie i Dąbrowie Górniczej. W 2017 r. do SRK włączono część majątku Kompanii Węglowej S.A. oraz spółkę KWK Kazimierz-Juliusz, a w 2019 r. – Katowicki Holding Węglowy S.A. W efekcie SRK stała się największym podmiotem zajmującym się wygaszaniem działalności górniczej w Polsce i dysponentem terenów po największych kopalniach z województw śląskiego, małopolskiego i dolnośląskiego, gdzie wcześniej funkcjonowało górnictwo w rejonie Wałbrzycha.
W latach 2015-2022 na mocy art. 8a ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego SRK przejęła kolejnych 19 zakładów górniczych bądź ich zorganizowanych części:
KWK Centrum, KWK Kazimierz-Juliusz, KWK Mysłowice, KWK Boże Dary, KWK Rozbark V, KWK Brzeszcze Wschód, KWK Anna, KWK Jas-Mos-Jastrzębie III (ruch Jas-Mos), KWK Makoszowy, KWK Pokój I, KWK Krupiński, KWK Wieczorek I, KWK Śląsk, KWK Wieczorek II, KWK Piekary I, KWK Mysłowice-Wesoła I, KWK Rydułtowy I, KWK Jas-Mos-Jastrzębie III (ruch Jastrzębie III), KWK Pokój II.
Dzisiejsze zadania SRK to nie tylko zamykanie kopalń, ale także zabezpieczanie sąsiednich zakładów przed zagrożeniami wodnymi, gazowymi i pożarowymi, rekultywacja terenów pogórniczych, usuwanie szkód górniczych oraz sprzedaż nieruchomości i zagospodarowanie majątku po zlikwidowanych zakładach. To ogromne przedsięwzięcie, które zmienia oblicze regionów.
17 pompowni zabezpiecza przed zatopieniem wciąż czynne kopalnie oraz niżej położone miasta. W sumie wypompowują one ponad 100 mln m3 wody rocznie. Taka ilość mogłaby wypełnić sto Stadionów Narodowych, dlatego wykorzystując ten potencjał, uczestniczymy w licznych projektach i partnerstwach, aby wykorzystać wodę i jej ciepło do systemowych rozwiązań.
Spółka Restrukturyzacji Kopalń pełni dziś rolę lidera przemian i kluczowego uczestnika transformacji regionów węglowych. Dzięki jej działaniom nieużywane od lat tereny stają się miejscem dla nowych inwestycji, osiedli mieszkaniowych, obiektów handlowych czy terenów rekreacyjnych.
Źródło: Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A.
