Jak pogórniczy krajobraz zmieniamy w tereny przyszłości? W Katowicach odbył się PreCOP, czyli największa konferencja klimatyczna w tej części Europy. W panelu „Sprawiedliwa transformacja” Prezes SRK Jarosław Wieszołek opowiedział o dużym doświadczeniu w tym procesie oraz o dalszej perspektywie przemian regionu okiem Spółki.
Międzynarodowa dyskusja o klimacie i przyszłości planety w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. 1-2 października odbył się PreCOP2025. Wśród zaproszonych gości także Jarosław Wieszołek – Prezes Spółki Restrukturyzacji Kopalń, kluczowego podmiotu w procesie transformacji.
– Transformacja dla mnie oznacza nic innego jak zagospodarowanie dotychczasowych aktywów po to, żeby stały się nieruchomościami pracującymi, a nie leżały odłogiem i nie wracały do gospodarki. Taki cel nam przyświecał i podjęliśmy decyzję o tym, żeby jak największą liczbę tych nieruchomości wystawić na rynek. W tym roku ten cel był postawiony na poziomie 500 hektarów. Udało się go osiągnąć – mówił Jarosław Wieszołek, Prezes SRK.
SRK to w głównej mierze trzy województwa na terenie kraju, gdzie stara się zagospodarować nieruchomości pokopalniane – śląskie, dolnośląskie i małopolskie. Spółka aktywnie reaguje na możliwości zagospodarowania tych terenów.
– Warto zaznaczyć podstawową kwestię: sukces tego zagospodarowania uzależniony jest od współpracy głównych interesariuszy. Przede wszystkim są to gminy górnicze, ale bardzo istotnym interesariuszem w tym procesie jest samorząd województwa jako dysponent, w tym przypadku, Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Bo dzięki tym pieniądzom ta transformacja jest możliwa i łatwiejsza do zrealizowania – dodał Prezes SRK.
Ponadto prezes Jarosław Wieszołek wskazał drugi ważny obszar działalności Spółki Restrukturyzacji Kopalń, jakim jest przekazywanie terenów gminom górniczym, które potrafią aktywnie wykorzystywać środki unijne, realizując ważne społecznie projekty.
– Jeżeli popatrzymy na tą aktywność w ostatnim czasie, to na bazie nieruchomości Spółki Restrukturyzacji Kopalń udało się aktywować przedsięwzięcia o wartości ponad pięciuset milionów złotych w ujęciu samorządowym. To są takie gminy jak Ruda Śląska, Katowice, Bytom. To są przedsięwzięcia, które niewątpliwie mieszczą się w projektach kluczowych, które były określone przez Samorząd Województwa Śląskiego – tłumaczył Jarosław Wieszołek.
Podczas dyskusji rozmawiano też o barierach w zagospodarowywaniu pogórniczych terenów. SRK wskazała przede wszystkim na ograniczenia prawne, wynikające m.in. z decyzji rekultywacyjnych.
– Bez zrealizowania tego procesu nie odblokujemy ich, a wiadomo, że proces rekultywacji nie jest procesem łatwym, lekkim i przyjemnym. (…) To są przedsięwzięcia z jednej strony czasochłonne, z drugiej strony one są kosztochłonne, a jeżeli nie będziemy podejmowani czynności w tym zakresie, to po pierwsze nie przywrócimy gospodarce tego terenu, a po drugie możemy się zderzyć z innym problemem, który jest niewątpliwie bardzo ważny. W międzyczasie może nastąpić renaturalizacja tych miejsc i takie przykłady mamy w obrębie naszych zasobów. Jeżeli popatrzymy chociażby na teren w Paniówkach, zwany Bocianim Gniazdem, gdzie nastąpiła renaturalizacja, mimo tego, że mamy decyzję rekultywacyjną i rekultywację w terenie leśnym, odstępujemy od realizacji tego przedsięwzięcia, ponieważ musielibyśmy zniszczyć powstały już w tym miejscu ekosystem, co byłoby niezgodne z podstawową zasadą unijną “Nie czyń poważnych szkód”. Wobec tego ten proces nie może być realizowany. Natomiast jeżeli mówimy o możliwościach zagospodarowania, to jesteśmy zgodnie z obowiązującym prawem, jako następca prawny, jedynym podmiotem, który tę rekultywację ma zrobić. I nie możemy przenieść własności nieruchomości z decyzją rekultywacyjną. Jest kolejna, druga zasada mówiąca o tym, że “Zanieczyszczający płaci”, co powoduje, że będziemy tak długo walczyli o środki na tę rekultywację, aż je pozyskamy, ponieważ nie będzie innej możliwości zagospodarowania tego terenu. Czyli tych wyzwań jest naprawdę bardzo dużo i one powodują, że te procesy są bardzo kosztowne – wyjaśniał Prezes SRK.
SRK posiada w portfelu nieruchomości prawie tysiąc hektarów oczekujących na proces rekultywacji. Łączny szacowany koszt tych działań to blisko 1,5 mld zł.
PreCOP to dwudniowe forum międzynarodowej dyskusji o klimacie i przyszłości planety, organizowane przez Grupę PTWP oraz UN Global Compact Network Poland. Poprzedza szczyt klimatyczny ONZ COP30, który odbędzie się 10-21 listopada 2025 r. w Belém, w Brazylii. Konferencja PRECOP już czwarty rok gromadzi przedstawicieli różnych środowisk i branż, aby wspólnie omawiać kluczowe wyzwania klimatyczne.
Każdego roku PreCOP skupia wysokich rangą przedstawicieli agend ONZ i Unii Europejskiej, ambasadorów, polityków, byłych prezydentów COP, a także liderów nauki i biznesu. Efektem tych spotkań są wnioski opracowane w formie „Białej księgi” – publikacji, która prezentuje polską perspektywę na kwestie klimatyczne przed szczytem klimatycznym. Tu SRK również ma swój udział, bo współuczestniczyła przy tworzeniu Białej Księgi Transformacji, czyli „instrukcji obsługi” dla sprawnych działań w kierunku przemian regionów węglowych, opracowywanej przez Bank Światowy.
Źródło: Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A.
