Mniejsze koszty dla gmin i obywateli oraz rzeczywista odpowiedzialność po stronie producentów – to przewiduje projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Nowe przepisy powiążą koszty wprowadzenia na rynek opakowań z kosztami zagospodarowania odpadów, a samorządy otrzymają dodatkowe środki wspierające zagospodarowanie odpadów. Firmy wprowadzające na rynek produkty w opakowaniach będą dodatkowo mobilizowane, by ograniczyć ich masę i stosować opakowania faktycznie przydatne do recyklingu. Dokument został opublikowany 13 sierpnia 2025 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL).
Najważniejsze informacje:
- Ustawa o ROP zakłada rzeczywistą odpowiedzialność finansową producentów za odpady powstałe z ich opakowań, zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”.
- Opłata opakowaniowa nie wpłynie w zauważalny sposób na cenę produktu w sklepie – w pierwszym roku jej wysokość będzie sięgać maksymalnie pół grosza za opakowanie.
- Im mniej opakowań przedsiębiorca wprowadzi na rynek, tym niższą opłatę będzie musiał wnieść.
- Opłaty zmobilizują wprowadzających większą ilość opakowań na rynek do zmniejszenia ich masy i zastosowania bardziej ekologicznych rozwiązań.
- Zostanie wprowadzony 2-letni okres przejściowy, a pełne wdrożenie systemu ROP dla opakowań nastąpi w 2028 r.
Projekt ustawy wprowadza przepisy wdrażające rozporządzenie o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (PPWR) oraz zmieniające funkcjonujący obecnie system rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) dla opakowań.
– Celem wdrażanego systemu ROP jest zapewnienie sprawiedliwego pokrycia kosztów za gospodarowanie odpadami opakowaniowymi. Obecnie koszty te pokrywają mieszkańcy w opłatach za wywóz odpadów, a system ROP sprawi, że koszty te poniosą wprowadzający produkty w opakowaniach. Dlatego w dłuższej perspektywie system ROP przyczyni się do ustabilizowania, a nawet obniżenia realnych opłat za wywóz odpadów. Przy projektowaniu systemu ROP zależało nam, aby opłaty ROP ponoszone przez producentów były tak skalkulowane, by klienci nie odczuli realnie różnicy w codziennych zakupach, a jednocześnie, by producentom opłacało się podjąć działania zmierzające do zmniejszenia ilości odpadów w środowisku. Właśnie dlatego wprowadzamy tę ustawę – w trosce o czyste środowisko, zdrowie ludzi i zwierząt – mówi Wiceministra Klimatu i Środowiska Anita Sowińska.
Dzięki 2-letniemu okresowi przejściowemu nowe zasady będą wprowadzane stopniowo – tak, by wszyscy zdążyli się przygotować. Już od 2026 r. gminy zaczną otrzymywać pierwsze środki od producentów opakowań. W kolejnym roku finansowanie wzrośnie, a od 2028 r. system zacznie obowiązywać w pełni – to producenci będą ponosić koszty zagospodarowania odpadów opakowaniowych, a NFOŚiGW rozdysponuje środki pomiędzy gminy oraz pozostałych uczestników systemu zagospodarowania odpadów opakowaniowych.
Opłata opakowaniowa w roku 2026 będzie wynosiła 8% stawki opłaty produktowej w zł za kg, określonej w rozporządzeniu MKiŚ z 9 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłat produktowych dla poszczególnych rodzajów opakowań. W roku 2027 kwota ta wzrośnie do 20% tej stawki.
W tabeli poniżej przedstawiono przeliczenie stawek opłaty opakowaniowej [zł/kg] na jednostkę opakowania:
| Wysokość opłaty opakowaniowej w przeliczeniu na jednostkę opakowania w [zł] | |||||
| Format opakowania | Materiał | Masa opakowania [kg] | 2026 | 2027 | 2028 |
| Butelka na kosmetyki 300 ml | tworzywo sztuczne | 0,025 | 0,0055 | 0,0135 | 0,0440 |
| Słoik 315 ml | szkło | 0,18 | 0,0036 | 0,0108 | 0,0306 |
| Wytłaczanka na jajka 10 szt. | pulpa papierowa | 0,045 | 0,0027 | 0,0063 | 0,0284 |
| Puszka konserwowa 300 ml | aluminium | 0,056 | 0,0062 | 0,0157 | 0,0291 |
| Opakowanie na żywność 500 ml | wielomateriałowe | 0,016 | 0,0022 | 0,0054 | 0,0269 |
Oznacza to, że koszty systemu nie wpłyną w zauważalny sposób na ceny produktów dla konsumentów – w pierwszym roku jej wysokość będzie sięgać maksymalnie pół grosza za opakowanie. Po pełnym wdrożeniu systemu w 2028 r. koszt wyniesie maksymalnie kilka groszy. Dzięki temu obywatele praktycznie nie odczują wpływu opłaty.
Co nowy system ROP oznacza dla obywateli?
- Sprawiedliwy podział kosztów – to producenci będą finansować koszty zagospodarowania odpadów, takiego jak ich zbiórka czy recykling.
- Stabilniejsze opłaty za śmieci – gminy otrzymają dodatkowe środki na gospodarowanie odpadami, co powinno spowodować stabilizację, a następnie stopniowe obniżanie realnych kosztów ponoszonych przez mieszkańców za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych.
- Więcej ekologicznych opakowań w sklepach – nowy system będzie motywował producentów do stosowania opakowań przyjaznych środowisku, które będą łatwiejsze do recyklingu.
- Mniej kosztów dla mieszkańców i gmin – nowy system przenosi odpowiedzialność finansową na producentów, co odciąży mieszkańców uiszczających opłaty i ułatwi gminom realizację celów recyklingu. Obecnie gminy mają poważne trudności z osiągnięciem tych celów, co przekłada się na zagrożenie karami finansowymi w praktyce obciążającymi mieszkańców.
- Pomoc dla gmin – gminy będą otrzymywały od NFOŚiGW środki za utrzymanie systemu odbioru komunalnych odpadów opakowaniowych (zależne od liczby mieszkańców) i środki za zagospodarowanie tych odpadów (zależne od efektywności systemu).
- Wsparcie dla lokalnych systemów zbiórki odpadów – więcej środków trafi do gmin, co pomoże lepiej zorganizować zbiórkę i recykling odpadów w lokalnych społecznościach.
Nowy model ROP jest oparty w głównej mierze na założeniach modelu czeskiego (z pewnymi modyfikacjami). Jednocześnie wprowadzono rozwiązania skupiające się na uniknięciu błędów, które pojawiły się podczas funkcjonowania modelu węgierskiego (w którym to środki wpłacane przez producentów trafiały do budżetu państwa i nie były w całości wydatkowane na koszty związane z ROP).
Kolejnym etapem prac nad ustawą są uzgodnienia międzyresortowe, opiniowanie oraz konsultacje publiczne. Publikacja ustawy w Dzienniku Ustaw jest zaplanowana na IV kwartał 2025 r.
Źródło: Ministerstwo Klimatu i Śodowiska
