10 GW przekroczyła łączna moc odnawialnych źródeł energii przyłączonych do sieci Energa-Operator. To historyczny moment i wyraźny sygnał, że rozproszona energetyka coraz bardziej umacnia się w północnej i centralnej Polsce.
Energa-Operator jest liderem transformacji energetycznej wśród polskich operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD). Dotyczy to zarówno wolumenu mocy OZE przyłączonej do sieci spółki (ok. 1/3 mocy wszystkich OZE w Polsce), jak też udziału tych źródeł w łącznej liczbie przyłączy – prawie 30% z nich obsługuje OZE, co jest najwyższym udziałem w kraju. Energa-Operator realizuje obecnie największy w swojej historii program inwestycyjny, tak aby jej sieć stanowiła solidny fundament dla rozwoju północnej oraz centralnej Polski, a także odpowiadała na wyzwania nowoczesnego systemu elektroenergetycznego – rozproszonego, zdywersyfikowanego i dekarbonizowanego.
– 10 GW mocy źródeł odnawialnych przyłączonych do sieci Energi Operatora, 1/3 wszystkich mocy OZE w kraju, to ogromny sukces transformacji energetycznej Polski. To też przykład, że konsekwentna modernizacja oraz uelastycznianie systemów elektroenergetycznych są niezbędne, aby odpowiedzieć na potrzeby i wyzwania nie tylko zmieniającego się sektora, ale też całej krajowej gospodarki – podkreśla Sławomir Staszak, Prezes Zarządu Energi SA.
Wśród ponad 10 GW mocy z OZE podłączonych do sieci Energa-Operator prym wiodą źródła fotowoltaiczne (ok. 5,1 GW) oraz wiatrowe (ok. 4,3 GW). Co ważne, podczas gdy większość mocy zainstalowanych w farmach wiatrowych to duże aktywa komercyjne podłączone do sieci wysokiego (3,1 GW) i średniego (1,2 GW) napięcia, o tyle w fotowoltaice największy wolumen mocy posiadają instalacje prosumenckie na sieciach niskiego i średniego napięcia (ok. 2,6 GW). Wśród pozostałych źródeł odnawialnych przyłączonych do sieci Energa-Operator są m.in. elektrownie wodne, ale także ok. 95 MW w elektrowniach zasilanych biogazem i 60 MW jednostek biomasowych.
Silna pozycja Energa-Operator to wynik prowadzonych przez spółkę inwestycji – tylko w 2024 r. przeznaczono na nie blisko 3 mld zł. To 20% nakładów na modernizację i rozbudowę sieci, jakie rok temu ponieśli nie tylko wszyscy operatorzy systemów dystrybucyjnych, ale także Operator Systemu Przesyłowego, czyli Polskie Sieci Elektroenergetyczne.
Rozwiązania dla odbiorców
Energa-Operator wdraża innowacyjne rozwiązania, które wspierają rozwój OZE. Od maja tego roku spółka udostępnia tzw. przyłączenia komercyjne, również w sieci wysokiego napięcia, co pozwala inwestorom na większą swobodę i przyspiesza rozwój zarówno źródeł odnawialnych, jak też magazynów energii.
Jednym z rozwiązań wspierających elastyczność sieci, do której przyłączone są zależne od pogody źródła odnawialne, jest wdrażana przez spółkę Interwencyjna Dostawa Mocy Czynnej. Usługa ta, pozwalająca odbiorcom na bezpłatne zwiększenie poboru mocy ponad wartość umowną w okresach wskazanych przez Energa-Operator, umożliwi zagospodarowanie nadwyżek energii z OZE w czasie ich zwiększonej produkcji.
Zachętą do korzystania z energii z OZE, gdy jest ona najtańsza, są też wprowadzone przez Energa-Operator nowe, elastyczne taryfy: G11f dla gospodarstw domowych i C11f dla firm. Zmniejszają one udział kosztów dystrybucyjnych dla odbiorców z taryfą dynamiczną na sprzedaż energii.
– Zastosowane przez nas rozwiązania zachęcają odbiorców do aktywnego korzystania z energii w okresach nadpodaży produkcji z OZE. Jako operator odpowiadamy za stronę podażową, ale potrzebne są mechanizmy, które będą akcelerować zarówno popyt, jak i produkcję energii z OZE. Jednym z nich jest stworzenie systemu zachęt do lokowania dużych energochłonnych inwestycji w miejscach o dużej generacji OZE. Takie strefy zielonej energii pozwolą w pełni korzystać z potencjału produkcyjnego źródeł odnawialnych przyczyniając się do budowy zrównoważonego systemu elektroenergetycznego i sprawiedliwej transformacji – podkreśla Robert Świerzyński, Prezes Zarządu Energa-Operator.
Inwestycje na rzecz bezpieczeństwa
Silne nasycenie sieci źródłami odnawialnymi wymaga ze strony Energa-Operator ciągłych modernizacji i rozbudowy infrastruktury. Wdrożony nowoczesny system SCADA ułatwia m.in. sterowanie źródłami w sieci, a montowane przez spółkę innowacyjne regulatory napięcia poprawiają jej elastyczność oraz warunki pracy mikroinstalacji prosumenckich.
Spółka realizuje też największy w swojej historii, wart łącznie 40 mld zł program inwestycyjny. Program Energa-Operator wsparty został m.in. środkami pozyskanymi z Krajowego Planu Odbudowy w wysokości ok. 7,6 mld zł. Program modernizacji i cyfryzacji sieci energetycznej w północnej i środkowej Polsce zakłada do 2035 r. m.in.:
- zapewnienie możliwości przyłączenia 9 GW nowych źródeł odnawialnych (w tym ok. 200 tys. prosumentów) oraz ok. 350 tys. nowych odbiorców,
- budowę ponad 11 tys. km nowych linii dystrybucyjnych,
- modernizację blisko 10 tys. km istniejących linii, w tym skablowanie 7 tys. km linii średniego napięcia,
- przyłączenie do sieci 1,6 tys. ogólnodostępnych stacji ładowania pojazdów.
Pierwsza transza środków z KPO, w wysokości 1,33 mld zł, trafiła już do Energa-Operator. W ok. 60% została wykorzystana na przyłączenia nowych odbiorców, a w 30% – na rozwój i cyfryzację sieci dystrybucyjnej.
Cyfrowe rozwiązania przyszłości
Program inwestycyjny Energa-Operator zakłada możliwość przyłączenia prawie 19 GW mocy z OZE do 2035 r. Aby usprawnić zarządzanie siecią z coraz większym udziałem źródeł odnawialnych, Energa-Operator wprowadza też narzędzia z zakresu sztucznej inteligencji. W spółce powstaje tzw. cyfrowy bliźniak jej infrastruktury, czyli wirtualny model wyposażony w mechanizmy AI. Pozwoli on w kontrolowanym środowisku przewidywać i odtwarzać wpływ zdarzeń, które mogą zajść w świecie rzeczywistym, na pracę sieci. Jednym z zastosowań tej technologii będą prognozy produkcji energii z OZE i związanych z tym obciążeń sieci.
Obecnie na sieć Energa-Operator składa się ok. 200 tys. km linii dystrybucyjnych i ponad 60 tys. stacji transformatorowych. Ponad 3 mln, czyli prawie 90% odbiorców spółki posiada już liczniki zdalnego odczytu.
Źródło: Energa-Operator S.A.
