Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności (PSNM) podsumowuje osiągnięcia polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, która zakończyła się 30 czerwca 2025 r. Choć została ona wysoko oceniona przez instytucje unijne, szczególnie w obszarze wzmocnienia potencjału obronnego Unii Europejskiej, tematy dotyczące zrównoważonego transportu, wykluczenia transportowego czy bezpieczeństwa energetycznego, zwłaszcza w regionie CEE, nadal pozostają nierozwiązanymi wyzwaniami dla całej Wspólnoty.
Polska prezydencja w Radzie Europejskiej przyniosła rezultaty w zakresie unijnej obronności. Uruchomienie programu SAFE o wartości 150 mld euro na inwestycje obronne oraz wzmocnienie współpracy UE-NATO, stanowią kluczowe osiągnięcia pierwszej połowy 2025 r. Co istotne, rekordowe wsparcie dla obronności UE zostało zainicjowane w wyjątkowo krótkim czasie – w niespełna 3 miesiące od zapowiedzi ruszyły pierwsze działania w tym zakresie. To pokazuje determinację państw członkowskich w odpowiedzi na rosnące napięcia geopolityczne przy wschodniej granicy Europy.
Mimo wielu osiągnięć polskiej prezydencji kluczowe kwestie związane ze zrównoważonym transportem, infrastrukturą mobilności i przeciwdziałania wykluczeniu transportowemu, nie znalazły należytego miejsca w unijnych priorytetach. Brak znaczących postępów w tych obszarach może wpłynąć na konkurencyjność europejskiego sektora automotive oraz realizację celów dekarbonizacji transportu.
– Polska prezydencja udowodniła, że Europa potrafi działać szybko w kryzysie – w ciągu niespełna 3 miesięcy od zapowiedzi ruszyły pierwsze działania w ramach programu SAFE – to rekord. Teraz potrzebujemy takiej samej determinacji w walce z wykluczeniem transportowym. Transport to nie tylko dekarbonizacja, ale także bezpieczeństwo całego łańcucha dostaw, autonomia energetyczna i odporność na zagrożenia hybrydowe – mówi Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSNM.
Bezpieczeństwo energetyczne jako fundament nowej mobilności
Połączenie tematyki bezpieczeństwa z elektromobilnością nie jest przypadkowe. Elektromobilność stanowi dziś strategiczny kierunek rozwoju, który odpowiada na kilka kluczowych wyzwań jednocześnie. Z gospodarczego punktu widzenia, transformacja w kierunku napędów elektrycznych ma ogromne znaczenie dla polskiej ekonomii – sektor motoryzacyjny zatrudnia 400 tys. osób i generuje 8% polskiego PKB, podczas gdy branża logistyki zapewnia kolejne 700 tys. miejsc pracy i następne 6% PKB. Te branże stoją dziś przed koniecznością adaptacji do nowych technologii napędowych.
Jednocześnie presja na dekarbonizację transportu staje się coraz większa. Transport drogowy generuje aż 74% emisji CO2 z całego sektora transportu w Unii Europejskiej, przy czym pojazdy osobowe odpowiadają za 46% tych emisji. Elektromobilność oferuje więc ścieżkę redukcji tego wpływu na środowisko. Co równie istotne, łączy się ona z bezpieczeństwem – zwiększenie suwerenności energetycznej kraju.
Tylko w 2023 r. import paliw gotowych wzrósł w Polsce o 22% w porównaniu z rokiem poprzednim, osiągając ok. 15,2 mln m3. Zagraniczne dostawy odpowiadały za znaczną część krajowego zapotrzebowania na paliwa: dla oleju napędowego 39%, dla benzyny 24%, a dla LPG aż 83%. Oznacza to, że uzależnienie Polski od importu paliw kopalnych się nie zmniejsza. Odpowiedzią na to wyzwanie może być rozwój elektromobilności idący w parze ze wzrostem udziału OZE w miksie energetycznym.
Infrastruktura dual-use kluczem do przyszłości
Polska energetyka, kluczowa z punktu widzenia obronności i rozwoju sektora transportu, przechodzi etap transformacji – udział węgla w miksie energetycznym spadł z 83% w 2015 r. do poziomu 57,1% w 2024 r., podczas gdy źródła odnawialne (OZE) osiągnęły historyczny udział 29,6% w produkcji energii elektrycznej. Uwzględniając pogłębiający się konflikt za wschodnią granicą, kluczowymi wyzwaniami z perspektywy kraju są bezpieczeństwo energetyczne, uniezależnienie od paliw kopalnych oraz zapewnienie społeczeństwu taniej energii. Są to działania nie tylko środowiskowe, ale przede wszystkim strategiczne – Polska z eksportera energii staje się importerem.
– Prawdziwe bezpieczeństwo to niezależność energetyczna. Moc 22 GW w fotowoltaice, w tym 12,2 GW instalacji prosumenckich, to rozproszona infrastruktura energetyczna odporna na ataki. Ponadto samochody elektryczne zasilane z krajowej sieci elektroenergetycznej mogą mieć kluczowe znaczenie w sytuacji załamania globalnych rynków ropy naftowej zwłaszcza w sytuacji wzrostu cen czy konfliktów hamujących import. W efekcie transport elektryczny zasilany z krajowych OZE to nie tylko dekarbonizacja, ale strategiczna autonomia. Kiedy Europa wydaje 150 mld euro na program SAFE, Polska musi pamiętać, że energetyczna niezależność jest pierwszą linią obrony przed wszelkimi zagrożeniami hybrydowymi – podkreśla Aleksander Rajch, Członek Zarządu PSNM.
Technologie zbrojeniowe jako katalizator innowacji mobilności
Dla przemysłu zbrojeniowego wzrost innowacyjności i wdrażanie nowych produktów w postaci zaawansowanych systemów broni lub ich elementów składowych jest podstawowym źródłem dochodów, jak też gwarancją utrzymania kadry inżynierskiej. Budżety państw na badania i rozwój technologii militarnych rosną z roku na rok – w USA w 2023 r. projekty zaawansowanych badań i rozwoju ukierunkowane na praktyczne zastosowania w technice wojskowej opiewały na 92 mld dolarów.
Szczególnie zaawansowanym rozwiązaniem technicznym w sferze środków bezzałogowych jest izraelski projekt Legion X – koncepcja platform-robotów, współpracujących bezprzewodowo z „rojem” dronów. Projekt X-37B to amerykański, bezzałogowy wahadłlowiec kosmiczny, wykorzystywany m.in. próbach gromadzenia energii słońca w wysokowydajnych akumulatorach i przekazywania energii mikrofalami do odbiorników wojskowych na Ziemi.
Bardzo aktywny jest sektor pojazdów podwodnych – obecnie znanych jest ponad 250 typów pojazdów tego typu. Przykładem jest niezwykła łódź podwodna „Kronos”. Została zbudowana z materiałów kompozytowych i dysponuje napędem elektrycznym rozpędzającym ją na powierzchni do 80 km/h i do 50 km/h pod wodą. Kronos jest w stanie pomieścić 11 osób, 6 torped i szereg urządzeń rozpoznawczych.
Transfer tych technologii do sektora cywilnego następuje wielotorowo. Algorytmy koordynacji rojów dronów, opracowane m.in. dla celów wojskowych, napędzają rozwój autonomicznych flot kurierskich i systemów zarządzania ruchem powietrznym w miastach. Bezprzewodowy transfer energii z orbit kosmicznych jest rozważany jako potencjalne źródło zasilania ziemskiej infrastruktury, co w przyszłości mogłoby wspierać rozwój elektromobilności. Autonomiczne technologie podwodne już dziś znajdują zastosowanie w inspekcji infrastruktury, badaniach naukowych i mają potencjał w transporcie morskim i ratownictwie. Z kolei zaawansowane materiały kompozytowe oraz elektryczne systemy napędowe przyspieszają rozwój efektywnych pojazdów cywilnych.
Kongres Nowej Mobilności 2025 – platforma strategicznej dyskusji
Transformacja energetyczna Polski i rosnące wymogi bezpieczeństwa obronnego bezpośrednio przekładają się na przyszłość krajowego sektora mobilności, który musi nie tylko odpowiedzieć na wyzwania dekarbonizacji, ale także stać się elementem strategicznej autonomii państwa. W tym kontekście rozwój zeroemisyjnych rozwiązań mobilności nabiera znaczenia wykraczającego daleko poza aspekty środowiskowe – stają się fundamentem bezpieczeństwa narodowego.
Polski sektor automotive, zatrudniający w samym województwie śląskim ponad 70 tys. pracowników w ponad 500 firmach, stoi przed kluczowym wyzwaniem: koniecznością transformacji w kierunku zeroemisyjnych technologii oraz dostosowania się do nowych wymogów bezpieczeństwa europejskiego. Z tego względu na tegorocznym Kongresie Nowej Mobilności, który odbędzie się w dniach 23-25 września w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach, tematy obronności w kontekście nowoczesnego transportu i niezależności energetycznej również zostaną zaadresowane.
New Mobility Security Forum – wydarzenia towarzyszące
Obok ścieżek tematycznych poświęconych m.in. czystemu transportowi czy reindustrializacji Unii Europejskiej podczas Kongresu Nowej Mobilności zostanie zainicjowana dyskusja o bezpieczeństwie Polski w odniesieniu do sektora transportowego, energetycznego oraz zbrojeniowego. Program ścieżki New Mobility Security Forum uwzględni:
- Panele, dyskusje i warsztaty łączące interesariuszy z sektorów obronności, energetyki i mobilności na różnych poziomach reprezentacji
- Ekspozycję zbrojeniowych technologii, które mają potencjał inspiracji sektora cywilnego
- Networking cocktail łączący interesariuszy z dwóch pozornie różnych światów
- Prezentację case studies dotyczących zastosowania technologii dual-use w transporcie
– Kongres Nowej Mobilności 2025 będzie pierwszym wydarzeniem po zakończeniu polskiej prezydencji w UE, które kompleksowo połączy wyzwania związane z transformacją sektora automotive z nowymi wymogami bezpieczeństwa europejskiego. Katowice, jako stolica województwa śląskiego koncentrującego znaczną część polskiego przemysłu motoryzacyjnego, energetycznego i nowoczesnych technologii, stanowią symboliczne miejsce dla dyskusji o przyszłości europejskiej mobilności w kontekście wyzwań obronnych. Region dysponuje szerokim zapleczem naukowo-edukacyjnym – 31 uczelniami kształcącymi ponad 100 tysięcy studentów, co czyni go naturalnym centrum innowacji w zakresie dual-use technologies – dodaje Maciej Mazur.
Źródło: Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności
