9 lutego 2025 r. w Wilnie (Litwa) nastąpiła uroczystość uświetniająca synchronizację sieci elektroenergetycznych Litwy, Łotwy i Estonii z obszarem synchronicznym Europy kontynentalnej. To historyczny moment, zarówno dla państw bałtyckich, jak i całej Unii Europejskiej.
W uroczystości, która odbyła się 9 lutego 2025 r. w Wilnie uczestniczyła Ministra Klimatu i Środowiska Paulina Hennig-Kloska.
– Synchronizacja jest uwieńczeniem wysiłków ludzi, którzy przez lata ciężkiej pracy negocjacyjnej, koncepcyjnej, analitycznej, konstrukcyjnej i budowlanej, doprowadzili do tego, że mogliśmy być świadkami dziejowego wydarzenia: systemy elektroenergetyczne Litwy, Łotwy i Estonii poprzez Polskę stały się na trwałe częścią systemu kontynentalnego – powiedziała Minister w siedzibie litewskiego operatora systemu przesyłowego – Litgrid.
Paulina Hinnig-Kloska podkreśliła ogromną wagę dokończenia drugiego połączenia synchronicznego Polska – Litwa, tj. Harmony Link oraz ochrony istniejącej i budowanej infrastruktury, której poświęcony będzie odrębny projekt wspólnego zainteresowania (PCI). Wskazała, że zaangażowanie Komisji Europejskiej w te prace jest konieczne. Harmony Link zostanie uruchomiony w 2030 r.
Wieloletni okres przygotowawczy
Synchronizacja została poprzedzona wieloletnim okresem przygotowawczym, na który złożyły się m.in. proces negocjacji, wybór koncepcji, analizy techniczne i ekonomiczne. Część analiz została zrealizowana przez polski Instytut Energetyki Oddział Gdańsk. Przez wiele lat trwały inwestycje niezbędne do zapewnienia bezpiecznej pracy systemów elektroenergetycznych Litwy, Łotwy i Estonii. Realizowane były one zarówno w państwach bałtyckich, jak i w Polsce.
Rola Polski w tym procesie była kluczowa, zarówno na poziomie administracji rządowej, jak i w ramach współpracy między operatorami. Polski OSP – Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. – nadzorował proces przygotowawczy do synchronizacji ze strony ENTSO-E. Kluczowe inwestycje związane z synchronizacją uzyskały najwyższe możliwe wsparcie finansowe UE z funduszu Łącząc Europę (75% kosztów) oraz poparcie polityczne Komisji Europejskiej. Komisja nadzorowała i wspierała proces od wielu lat i na wielu szczeblach, w szczególności w ramach inicjatywy regionalnej Baltic Energy Market Interconnection Plan (BEMIP).
Część inwestycji związanych z synchronizacją, w tym drugie połączenie Polska – Litwa Harmony Link, będzie w dalszym ciągu realizowane ze wsparciem środków finansowych UE.
Synchronizacja systemów elektroenergetycznych państw bałtyckich z Europą kontynentalną polega na ujednoliceniu częstotliwości napięcia w tych systemach z częstotliwością systemu Europy kontynentalnej tj. od Oceanu Atlantyckiego aż do Polski, Ukrainy i Półwyspu Bałkańskiego oraz od Morza Północnego i Bałtyckiego po Morze Śródziemne. Bezpośrednio przed synchronizacją operatorzy systemów państw bałtyckich przeprowadzili test pracy wyspowej.
Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska
