Po trzech i pół roku międzynarodowej współpracy, badań i wdrożonych innowacji, projekt SUSTENANCE dobiegł końca. Jego celem było stworzenie lokalnych społeczności energetycznych neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla. W projekcie udział wzięło 21 partnerów z trzech krajów Unii Europejskiej oraz z Indii, w tym Energa-Operator. Jednym z miejsc realizacji projektu była sopocka spółdzielnia mieszkaniowa.
Projekt SUSTENANCE koordynowany był przez Duński Uniwersytet w Aalborgu we współpracy z Indyjskim Instytutem Technologii w Bombaju (IITB). Projekt otrzymał dofinasowanie z unijnego programu „Horyzont 2020” oraz częściowo ze środków Departamentu Nauki i Technologii Rządu Indyjskiego (DST).
Głównym celem projektu SUSTENANCE było utworzenie lokalnych społeczności energetycznych neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla, produkujących również własną zieloną energię.
– Przed nowymi uczestnikami rynku energii drzwi szeroko otworzyła polityka klimatyczna Unii Europejskiej, zapraszając ich do tworzenia i budowy nowych społeczności energetycznych. To odpowiedź na wyzwania związane z postępującymi zmianami klimatycznymi i koniecznością dekarbonizacji europejskiej energetyki. Energa-Operator nie tylko wspiera powstawanie lokalnych wspólnot energetycznych, ale poprzez udział w nowatorskich projektach bada razem z partnerami, jak poprawić funkcjonowanie takich społeczności – podkreśla Karolina Lipińska, Wiceprezeska Energa-Operator.
Społeczności lokalne na całym świecie odpowiadają za znaczną część globalnego zużycia energii, dlatego też ograniczenie emisji CO2 jest kluczowe dla osiągnięcia celów klimatycznych ONZ. Aby to osiągnąć, konieczne jest opracowanie rozwiązań, które sprawią, że lokalne społeczności będą gospodarowały energią w bardziej ekologiczny, zrównoważony i wydajny sposób. Zmiany klimatyczne są również priorytetowym obszarem współpracy Unii Europejskiej i Indii – czwartego największego emitenta CO2 na świecie.
Dania, Holandia, Polska, Indie – cztery kraje, jeden cel
Projekt SUSTENANCE realizowany był w duńskiej wiosce Voerladegård, w Holandii na Uniwersytetecie Twente oraz na osiedlach w Aardehuizen i Vriendenerf, w Polsce na terenie Własnościowej Spółdzielni Mieszkaniowej im. A. Mickiewicza w Sopocie. Naukowcy z Indii prowadzili badania w trzech lokalizacjach – w wiosce Borakhai (w stanie Assam), w wiosce Barubeda (w stanie Jharkhand) oraz na terenie kampusu Politechniki IITB w Bombaju (w stanie Maharasztra).
W ramach projektu opracowano nowe, korzystniejsze ekonomicznie rozwiązania technologiczne i energetyczne dla infrastruktury elektrycznej, cieplnej, wodnej, odpadowej, a także transportowej, umożliwiając zieloną transformację systemów energetycznych ze zwiększonym udziałem lokalnej energii odnawialnej. Wszystkie działania miały dobry wpływ społeczno-ekonomiczny na lokalne społeczności, zapewniły przyjazne dla środowiska efekty oraz wsparcie dla utrzymania bezpieczeństwa energetycznego mieszkańców. Dodatkowym atutem badań był aspekt socjologiczny, sprawdzający gotowość mieszkańców do podejmowania zmiany zachowania i dostosowania codziennej rutyny, np. poprzez uruchamianie sprzętów AGD (zmywarki czy pralki) lub ładowania pojazdu elektrycznego do czasu, w którym produkcja energii elektrycznej z lokalnych odnawialnych źródeł była na najwyższym poziomie.
Sopocka część projektu
Działania polskich partnerów projektu realizowane były na terenie Własnościowej Spółdzielni Mieszkaniowej im. A. Mickiewicza w Sopocie. Prace koordynowane były przez Instytut Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk przy współpracy z Energa-Operator, firmą STAY-ON Energy Management oraz z Fundacją KEZO. Polski obszar badawczy obejmował pięć 10-piętrowych bloków mieszkalnych oraz jeden budynek administracyjny. Budynki zasilane są z tradycyjnego systemu energetycznego.
Ambicją Zarządu WSM było całkowite wyeliminowanie gazu ziemnego z użytku domowego, w związku z tym przeprowadzono rozmowy z mieszkańcami i wspólnie zdecydowano o usunięciu z mieszkań gazowych podgrzewaczy wody i modernizację węzłów cieplnych, a koszty tych prac pokryto ze środków własnych spółdzielni. Przy jednym z budynków, wytypowanym do dalszych prac badawczych, zainstalowana została powietrzna pompa ciepła do wspomagania produkcji ciepłej wody użytkowej.
Do budynku przyłączono również dwie stacje ładowania samochodów elektrycznych, w tym jedną z technologią V2G (Vehicle to Grid) pozwalającą na dwukierunkowy przepływ energii. Dodatkowo, przy budynku administracyjnym zainstalowano kolejne dwie ładowarki do samochodów elektrycznych oraz magazyn energii elektrycznej firmy STAY-ON, która jako partner projektu zajmowała się również lokalnym systemem zarządzania energią. Znaczna część wymienionych instalacji została sfinansowana dzięki uzyskanemu dofinansowaniu.
W ramach utworzonego Prosumenta zbiorowego na dachu wytypowanego budynku zainstalowano moduły fotowoltaiczne (sfinansowane ze środków własnych mieszkańców i spółdzielni) w celu ograniczenia kosztów za energię elektryczna indywidualnych odbiorców oraz wspomagania zasilania wspólnej pompy ciepła oraz ładowarek EV.
Energa-Operator zmodernizowała lokalną stację SN/nn, która obecnie umożliwia zaawansowane monitorowanie i sterowanie siecią niskiego napięcia i szybsze wykrywanie usterek. Dzięki przeprowadzonej analizie uzyskanych ze stacji danych pomiarowych, możliwe było przetestowanie modeli prognozowania zużycia energii i inteligentnych systemów zarządzania energią EMS dla społeczności multienergetycznych w celu optymalnego bilansowania energią. Energa-Operator uzupełniła również brakujące na terenie spółdzielni liczniki zdalnego odczytu.
– Podjęte w ramach projektu SUSTENANCE działania na terenie Własnościowej Spółdzielni Mieszkaniowej w Sopocie są podwaliną do osiągnięcia celu, którym jest stworzenie w przyszłości samowystarczalnej energetycznie społeczności w przestrzeni miejskiej – mówi Sebastian Bykuć z Instytutu Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku.
– Z punktu widzenia Energa-Operator udział w projekcie pozwolił na zweryfikowanie, jak z korzyścią dla lokalnych wspólnot energetycznych OSD może budować współpracę w rozwijającym się rynku energii. Wspólnie podjęte działania pomogły w opracowaniu nowych modeli biznesowych dla OSD w zakresie współpracy z lokalnymi wspólnotami energetycznymi – dodaje Joanna Ptak, Główny Specjalista ds. Innowacji w Energa-Operator.
Dzięki zaangażowaniu partnerów w projekt SUSTENANCE opracowano rozwiązania z zakresu integracji systemów energetycznych, które przyczyniły się do budowania potencjału i podnoszenia kompetencji w wyniku globalnej wymiany wiedzy.
Sześć lekcji
Międzynarodowa współpraca w ramach projektu SUSTENANCE pozwoliła na zidentyfikowanie sześciu kluczowych wniosków, które wpłyną na przyszłe działania związane z transformacją energetyczną:
Lekcja 1: Integracja pojazdów elektrycznych, pomp ciepła i systemów fotowoltaicznych jest trudna, ale efektywna w kontekście zmniejszenia obciążenia sieci.
Lekcja 2: Droga do bardziej autonomicznych systemów energetycznych dla społeczności może zaczynać się w różnych punktach i przebiegać różnymi ścieżkami.
Lekcja 3: Ogrzewanie jest bardziej zależne od lokalnych uwarunkowań, a jego elektryfikacja stawia przed siecią energetyczną szczególne wyzwania.
Lekcja 4: Regulacje pozostają w tyle za postępem technologicznym i naukowym, co utrudnia szerokie postępy.
Lekcja 5: Przeniesienie pomysłów na biznes (między krajami) jest trudne przez różnice w lokalnych uwarunkowaniach.
Lekcja 6: Chociaż obywatele ogólnie popierają transformację energetyczną, to brakuje im świadomości co do ich roli w tym procesie.
Więcej na temat lekcji z projektu (w języku polskim): https://h2020sustenance.eu/wpcontent/uploads/2024/12/SUSTENANCE_NEWSLETTER_07_PL_web.pdf
Trwały wpływ
Profesor Birgitte Bak-Jensen, koordynatorka projektu SUSTENANCE, podkreśla holistyczne podejście projektu: – Integrując rozwiązania technologiczne z uwzględnieniem aspektów społecznych, przepisów i regulacji oraz kwestii środowiskowych, stworzyliśmy ramy dla wdrażania zrównoważonych systemów energetycznych, które mogą mieć realny wpływ na poprawę jakości życia lokalnych społeczności na całym świecie.
Partnerzy projektu mają nadzieję, że jego wpływ będzie długoterminowy i że będzie trwał właśnie dzięki zidentyfikowanym lekcjom oraz zaleceniom, które mają za zadanie wspierać dalszy rozwój transformacji energetycznej.
- Film podsumowujący realizację projektu SUSTENANCE w 6 demonstratorach projektu (z polskimi napisami): https://vimeo.com/1048574028
- Film podsumowujący realizację projektu SUSTENANCE w polskim demonstratorze (z polskimi napisami): https://vimeo.com/1048571969
Źródło: Energa-Operator S.A.
