- 17 października br. Komisja Europejska, odnosząc się do znowelizowanej dyrektywy EPDB z 2024 r. , opublikowała wytyczne, które precyzują zasady publicznych dofinansowań do instalacji grzewczych w budynkach.
- Wytyczne wskazują między innymi, że od stycznia 2025 r. wymogi unijnych programów wsparcia będą spełniać tylko te kotły grzewcze, które już od momentu instalacji działają na paliwach odnawialnych.
- Do dofinansowań będą się również kwalifikować systemy hybrydowe łączące kotły na paliwa kopalne z odnawialnymi źródłami energii − np. pompami ciepła czy panelami solarnymi, jednak pod warunkiem, że energia z OZE ma w nich znaczący udział i nie będą one blokować dalszej transformacji.
Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła z zadowoleniem przyjmuje publikację wytycznych Komisji Europejskiej, które precyzyjnie określają zasady finansowania instalacji grzewczych w państwach członkowskich. Wytyczne te, opublikowane w ramach interpretacji przepisów dyrektywy EPBD (Energy Performance of Buildings Directive), są bardzo ważnym dokumentem, który powinien usprawnić i przyspieszyć proces dekarbonizacji sektora grzewczego w Unii Europejskiej.
Dlaczego wytyczne KE są nam potrzebne?
Komisja Europejska wydała ten dokument, aby zapewnić, że państwa członkowskie będą stosować spójne podejście do wspierania systemów OZE. Wytyczne dokładnie wskazują, które technologie grzewcze mogą być wspierane finansowo – w ramach unijnych programów wsparcia, a które nie powinny już korzystać z publicznych dofinansowań i ostatecznie należy je wycofać z rynku, aby do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną w UE. Kluczowe jest zatem ustanowienie jasnych kryteriów finansowania, co zwiększy efektywność zarządzania funduszami publicznymi oraz pozwoli branży instalacyjnej lepiej dostosować się do nadchodzących zmian technologicznych.
Celem wytycznych jest zapobieganie efektowi „lock-in” technologii paliw kopalnych, czyli długotrwałemu uzależnieniu od takich technologii, które mogą blokować pełną transformację energetyczną. Systemy hybrydowe, które zgodnie z wytycznymi są dopuszczone do dofinansowań, mają być traktowane jako rozwiązanie przejściowe, umożliwiające rozwój technologii w pełni opartych na OZE.
Warto zaznaczyć, że główną ideą wytycznych KE jest zapobieganie dalszemu wspieraniu technologii paliw kopalnych, które mogłyby blokować pełne przejście na technologie OZE.
Kluczowe punkty wytycznych:
▪ Koniec wsparcia dla kotłów na paliwa kopalne. Wytyczne KE odnoszą się do samodzielnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi, takimi jak gaz, węgiel czy olej opałowy, wskazując, że zgodnie z artykułem 17(15) dyrektywy EPBD, od stycznia 2025 r. zostaje wycofane dla nich wsparcie finansowe. Oznacza to, że kotły spalające nieodnawialne źródła energii nie będą kwalifikować się do dofinansowań, chyba że będą ściśle zintegrowane z odnawialnymi źródłami energii (np. w hybrydowych systemach grzewczych).
▪ Wymóg natychmiastowego korzystania z odnawialnych źródeł energii. Aby kocioł mógł być uznany za spełniający wymogi unijnych programów wsparcia finansowego, już od momentu instalacji musi on działać na paliwach odnawialnych, takich jak biogaz czy zielony wodór (H₂). Kotły gazowe podłączone do sieci będą mogły otrzymać wsparcie finansowe tylko wtedy, gdy sieć gazowa w większości będzie transportować paliwa odnawialne.
▪ Systemy hybrydowe. Systemy hybrydowe, które łączą kotły na paliwa kopalne z odnawialnymi źródłami energii (np. pompami ciepła, panelami solarnymi), mogą otrzymać wsparcie finansowe, o ile znacząca część energii pochodzi z OZE. Państwa członkowskie są zobowiązane określić, co oznacza „znaczący udział” OZE, tak aby zapewnić zgodność systemów z celami klimatycznymi UE. W wielu krajach, takich jak Niemcy, Francja, Austria czy Włochy, w programach dofinansowań do systemów grzewczych już teraz są stawiane wymogi, że systemy hybrydowe muszą wykorzystywać co najmniej 55-65% energii z odnawialnych źródeł. Tylko wtedy instalacje te mogą kwalifikować się do pełnego wsparcia finansowego, co ma na celu wspieranie transformacji energetycznej i redukcji emisji CO2.
▪ Proporcjonalne wsparcie finansowe. Zgodnie z wytycznymi KE, dofinansowanie do systemów hybrydowych powinno być proporcjonalne do stopnia, w jakim korzystają one z odnawialnych źródeł energii. Instalacje w pełni oparte na OZE mają być preferowane, natomiast systemy korzystające częściowo z OZE powinny otrzymywać mniejsze wsparcie.
▪ Dwie istotnie liczne klasy energetyczne. Zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej o etykietowaniu z 2017 r., dofinansowanie do urządzeń grzewczych powinno się opierać o dwie najwyższe i istotnie liczne klasy energetyczne lub wyższe, co z założenia wyklucza ze wsparcia finansowego samodzielne kotły na paliwa kopalne.
Jak wytyczne mogą przełożyć się na program „Czyste Powietrze”?
Zakończenie dofinansowań do samodzielnych kotłów na paliwa kopalne od stycznia 2025 r. dotyczy nowych programów wsparcia, a nie tych już istniejących jak „Czyste Powietrze”. Tym niemniej NFOŚiGW przekazał już informacje, że planuje w przyszłym roku odejść od dofinansowywania samodzielnych kotłów na paliwa kopalne także w „Czystym Powietrzu”. Można się jednak spodziewać, że w programie zostanie w to miejsce przyjęta znaczna część zasad przedstawionych w wytycznych Komisji Europejskiej. Dotyczy to w szczególności wsparcia dla systemów hybrydowych, łączących kotły na paliwa kopalne z odnawialnymi źródłami energii (np. pompami ciepła, panelami solarnymi), czy też wymogu natychmiastowego i większościowego korzystania z odnawialnych źródeł energii w kotłach na gazy odnawialne.
Warto również zwrócić uwagę, że nowe wytyczne KE wskazują, że dofinansowania do kotłów na biomasę należy analizować zwłaszcza pod kątem ich wpływu na wymogi dwóch istotnych aktów prawnych:
▪ europejskichnorm związanych z jakością powietrza podanych w dyrektywie o jakości powietrza, które będą znacząco zaostrzane od 2030 r.,
▪ przepisów znowelizowanej dyrektywy LULUCF z 2023 r., związanych z pochłanianiem emisji dwutlenku węgla ze spalania biomasy przezlasy, gleby, łąki – w tym zakresie trzeba dążyć do zapewnienia równowagi między emisją a pochłanianiem gazów cieplarnianych.
Podsumowanie
Zdaniem PORT PC, wytyczne Komisji Europejskiej to istotne uzupełnienie dyrektywy EPBD i kolejny znaczący krok w kierunku dekarbonizacji sektora grzewczego w UE. Jednym z większych wyzwań, z którymi Polska musi się teraz zmierzyć, jest przygotowanie długoterminowej strategii termomodernizacji budynków z planem wycofania kotłów na paliwa kopalne do 2040 r. w budynkach mieszkalnych. Taki obowiązek wynika bezpośrednio z wymogów dyrektywy EPBD.
Precyzyjne definicje technologii i zasady wsparcia finansowego, przedstawione w wytycznych KE, pomogą w lepszym zarządzaniu funduszami i skutecznym osiąganiu celów klimatycznych na 2050 r. Jak twierdzi Paweł Lachman, Prezes zarządu PORT PC − Branża grzewcza również otrzymała jasne wskazówki dotyczące technologii priorytetowych na przyszłość, co zapewni przejrzystość w transformacji rynku grzewczego i upowszechnieniu odnawialnych źródeł energii. Ważny jest też sygnał, że systemy hybrydowe mają być traktowane jako rozwiązanie przejściowe, umożliwiające rozwój technologii w pełni opartych na OZE, a kotły grzewcze, aby mogły być dofinasowane, muszą korzystać od razu z paliw odnawialnych i nie wystarczy tylko ich gotowość na to rozwiązanie.
Link do wytycznych KE w języku angielskim: Guidance document (C/2024/7161)
Źródło: Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła “PORT PC”
