Adaptacja do zmian klimatu to proces dostosowywania się do coraz bardziej odczuwalnych skutków zmian klimatu. To działania podejmowane na wszystkich poziomach – od indywidualnego aż po globalny – mające na celu zwiększenie naszej odporności na ekstremalne zjawiska pogodowe oraz negatywne konsekwencje, jakie niosą ze sobą zmiany klimatu. Adaptacja stanowi proces dostosowywania się społeczeństw, gospodarek i ekosystemów do zmieniających się warunków i obejmuje szeroki zakres działań o różnym charakterze. Jest ona koniecznością ze względu na rosnące zagrożenia związane z ekstremami pogodowymi i klimatycznymi.
Województwo śląskie, jako jedno z najbardziej zurbanizowanych i przemysłowych regionów Polski, stoi przed szczególnymi wyzwaniami, które wymagają kompleksowych i długoterminowych działań.
Zmiany klimatu wpływają na wszystkie aspekty życia w tym regionie. Coraz częstsze i dłuższe fale upałów zagrażają zdrowiu mieszkańców, zwłaszcza osób starszych i dzieci, a także tych, u których już występują problemy zdrowotne. Zmiany klimatu zwiększają również ryzyko suszy, co ma bezpośredni wpływ na rolnictwo i zaopatrzenie w wodę. Sumaryczna długość okresów bez opadu w roku sięgnęła 189 dni w 2015 r. w subregionie zachodnim i 155 dni w 2018 r. w subregionie południowym, podczas gdy przeciętnie zdarza się takich 70-80 dni w roku.
Województwo śląskie, ze swoją gęstością zaludnienia i koncentracją przestrzeni zurbanizowanych, jest szczególnie narażone na skutki zmian klimatu. Intensywne opady deszczu, które stają się coraz częstsze, prowadzą do powodzi nagłych i podtopień oraz zwiększają ryzyko powodzi rzecznych, co powoduje znaczne straty materialne i zagraża bezpieczeństwu mieszkańców. W 2010 r. powódź w Polsce wyrządziła szkody o wartości mld zł, a wiele z tych strat miało miejsce właśnie na terenie województwa śląskiego.
– Dane, jakie otrzymaliśmy od Krajowego Centrum Zarządzania Kryzysowego wyraźnie wskazują na tendencję wzrostową w zakresie alertów RCB wysyłanych na obszarze województwa w ostatnich kilku latach. Od 2019 r., w którym wysłano 7 alertów, do 2023 r. liczba powiadomień wzrosła ponad czterokrotnie osiągając wynik 32 zgłoszeń. Wszystko jednak wskazuje na to, że 2024 r. może okazać się rekordowy. Tylko w drugim kwartale tego roku wysłano 21 powiadomień, podczas gdy warto mieć na uwadze, że zwykle to trzeci kwartał każdego roku był okresem, w którym występowało najwięcej ekstremalnych zjawisk pogodowych takich jak upały, grad, burze, silny wiatr, które zagrażają ludzkiemu zdrowiu i mieniu – komentuje dr Agnieszka Kuśmierz z IOŚ-PIB, kierująca procesem opracowania RPA dla województwa śląskiego.
Co istotne, scenariusze zmian klimatu dla Polski wskazują na wzrost tendencji, na które wskazują dane historyczne: wzrost temperatury, wydłużenie okresów bez opadu, a gdy nastąpią, będą miały nagły, nawalny charakter[1]. Poprawa systemów odprowadzania wody deszczowej oraz inwestycje w błękitno-zieloną infrastrukturę, takie jak parki i ogrody deszczowe, mogą znacznie zmniejszyć ryzyko takich zdarzeń w przyszłości. Regionalny Plan Adaptacji do Zmian Klimatu dla Województwa Śląskiego będzie wspierał takie rozwiązania. Jest niezbędny, aby przygotować region na obecne i przyszłe wyzwania klimatyczne. Adaptacja jest kluczowa nie tylko dla ochrony zdrowia i bezpieczeństwa mieszkańców, ale także dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju gospodarczego i ochrony środowiska.
[1] https://klimada2.ios.gov.pl/klimat-scenariusze-portal/
Źródło: Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy
