6-7 czerwca 2024 r. w Airport Hotel Okęcie w Warszawie odbył się XI Kongres Polska Chemia zorganizowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego. Największe i najważniejsze wydarzenie branży chemicznej w Polsce zbiegło się z terminem wyborów do Parlamentu Europejskiego w Polsce i Europie, które odbywały się w następujący po Kongresie weekend. Nie było to bez znaczenia, ponieważ wiele dyskusji i tematów podejmowanych na tegorocznym Kongresie dotyczyło stanu i przyszłości europejskiego przemysłu chemicznego, lecz przede wszystkim zostały przedstawione kluczowe założenia Manifestu Polskiej Chemii, opracowane przez ekspertów PIPC.
Założenia Manifestu Polskiej Chemii przedstawił w części otwierającej XI Kongres Polska Chemia dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Dokument stanowi apel do władz europejskich oraz polskich, a opisane zostały w nim najważniejsze postulaty i priorytety dla przemysłu chemicznego na najbliższe lata i przede wszystkim nową kadencję Parlamentu Europejskiego, czyli 2024-2029. Celem Manifestu jest m. in. eliminacja niespójności regulacyjnych, zniwelowanie sprzecznych celów, uproszczenie prawodawstwa oraz redukcja wymogów nadmiernego raportowania.
– Kilka lat temu Komisja Europejska z entuzjazmem ogłaszała cele reindustrializacji, mówiąc o odbudowie przemysłu i zwiększeniu jego udziału w PKB Europy. Mówiono, że Europa powinna stać się bardziej niezależna gospodarczo od innych regionów świata. Jednak mam wrażenie, że nastąpiło coś zupełnie przeciwnego – rozpoczęła się deindustrializacja. Obserwujemy, jak coraz więcej firm z Europy ucieka lub chce uciekać do innych regionów, gdzie produkcja jest tańsza i mniej ograniczona przez obostrzenia czy surowe cele środowiskowe. Musimy się zastanowić, czy ten trend deindustrializacji może ostatecznie zagrażać funkcjonowaniu branży chemicznej w Europie. Nasze dyskusje powinny teraz skupić się na tym, jak możemy zmierzyć się z tymi wyzwaniami i wypracować kluczowe postulaty, które pozwolą naszej branży funkcjonować sprawnie i konkurencyjnie na zdrowych zasadach. Mierzymy się z wieloma trudnościami, w tym wysokimi kosztami energii, ograniczeniami surowcowymi i ambitnymi celami klimatycznymi. To wszystko przyczynia się do radykalnych zmian na rynku i utraty konkurencyjności przez przemysł chemiczny. W obliczu tych wyzwań naszą odpowiedzią jest Manifest, który ma na celu zdefiniowanie kluczowych elementów potrzebnych, aby nasza branża pozostała konkurencyjna. W ramach tego dokumentu chcemy zastanowić się, które obszary naszej działalności są kluczowe, abyśmy mogli efektywnie reagować na zmiany i wspierać rozwój gospodarczy, nie tylko Polski, ale i całej Unii Europejskiej, a w jego tworzeniu chcemy współpracować nie tylko z uczestnikami debaty i Kongresu, lecz także z wszystkimi zainteresowanymi – powiedział przy okazji otwarcia XI Kongresu Polska Chemia dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu PIPC – powiedział przy okazji otwarcia XI Kongresu Polska Chemia, dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu PIPC.
Manifest został entuzjastycznie przyjęty przez uczestników Kongresu. Podczas Debaty Strategicznej zatytułowanej „New Deal dla Europy – jak nowa kadencja władz UE wpłynie na kształt i przyszłość branży chemicznej?” moderowanej przez dr. inż. Tomasza Zielińskiego, Prezesa Zarządu PIPC, uczestnicy mieli okazję do analizy poszczególnych filarów, oceny postulatów oraz dodawania swoich przemyśleń. W debacie wzięli udział Waldemar Sługocki, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii; Miłosz Motyka, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska; Katarzyna Byczkowska, Prezeska Zarządu, BASF Polska; Michał Gajdus, Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej ORLEN; Artur Kucia, Dyrektor Departamentu Klienta Strategicznego – Przemysł Ciężki i Wydobywczy, PKO Bank Polski oraz Kamil Majczak, Prezes Zarządu, Qemetica, a możliwość mieli wypowiadać się również goście niebędący na scenie – zarówno włączając się aktywnie w dyskusję poprzez zabieranie głosu, jak i aplikację wydarzenia.
Wśród najważniejszych założeń Manifestu Polskiej Chemii znalazło się 6 filarów:
- Ochrona rynku
Celem jest zabezpieczenie polskiego rynku chemicznego przed nieuczciwą konkurencją
i dumpingiem cenowym. Obejmuje to rewizję i poszerzenie przepisów antydumpingowych oraz antysubsydyjnych, wzmocnienie nadzoru celnego, a także kontrolę jakości i bezpieczeństwa importowanych surowców i produktów. Kluczowe jest również zwiększenie bezpieczeństwa surowcowego poprzez rozbudowę infrastruktury oraz dywersyfikację źródeł surowców.
- Transformacja energetyczna
Podstawą jest modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej oraz zwiększenie publicznego finansowania na rozwój energii odnawialnej i niskoemisyjnych technologii. Program zakłada uproszczenie procedur, poprawę dostępu do środków na projekty zero- i niskoemisyjne oraz promocję technologii takich jak wodór czy biogaz.
- Zrównoważona chemia
Podejście oparte na zrównoważeniu, uwzględniające wpływ substancji chemicznych na środowisko i realizację Europejskiego Zielonego Ładu. Wprowadzenie innowacji w „zielone chemikalia”, wzrost zainteresowania rynkowego poprzez regulacje, dotacje i ulgi podatkowe, oraz wprowadzenie jednolitych wymagań dla produkcji w UE, i importu wyrobów.
- Gospodarka cyrkularna
Skupienie na promowaniu recyklingu chemicznego, ulepszaniu systemów zbiórki i segregacji odpadów oraz implementacji gospodarki obiegu zamkniętego. Chodzi o tworzenie regulacji wspierających te technologie oraz system finansowania i zachęt dla przedsiębiorstw działających w tej dziedzinie.
- Sprzyjające regulacje
Dostosowanie regulacji do możliwości technologicznych i korzyści środowiskowych, uwzględnienie opinii sektora chemicznego przy tworzeniu nowych przepisów, usprawnienie procesów wydawania decyzji, oraz ujednolicenie regulacji związanych z raportowaniem.
- Przyszłość Polskiej Chemii
Wsparcie dla reformy systemu kształcenia, rozwój edukacji dualnej, pomoc w skalowaniu innowacji, uruchomienie programu sektorowego wspierającego projekty innowacyjne oraz promocja
i wykorzystanie technologii cyfrowych w kontekście Przemysłu 5.0.
Głos administracji wybrzmiał również szczególnie podczas przemówień otwierających. Waldemar Sługocki, Sekretarz Stanu, Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz Adam Struzik, Marszałek Województwa Mazowieckiego zgodnie zauważyli, że przemysł chemiczny mierzy się z wieloma wyzwaniami, transformacją energetyczną, inwestycjami i zaapelowali o aktywność branży zarówno
w dialogu z administracją krajową, jak i międzynarodową, szczególnie unijną. Od tej współpracy zależy skuteczność przyszłych polityk istotnych dla kreowania przyszłości Polskiej Chemii. Z kolei w liście skierowanym do branży chemicznej od Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Czesława Siekierskiego, podkreślona została istota współpracy pomiędzy rolnictwem a branżą chemiczną, aby m.in zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe w przyszłości i opracowywać proekologiczne produkty. Znaczenie branży i zaproszenie do dialogu podkreślone zostało również w liście od Marszałek Senatu RP, Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, odczytanym przez Senatora Waldemara Pawlaka reprezentującego Komisję Gospodarki Narodowej i Innowacyjności w Senacie RP.
Z kolei w ramach przemówień otwierających przedstawicieli biznesu, Ireneusz Fąfara, Prezes Zarządu ORLEN S.A. i Przewodniczący Rady Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, zwrócił uwagę na wyzwania geostrategiczne oraz regulacyjne, z jakimi boryka się branża chemiczna, w tym kwestie energetyczne i klimatyczne oraz konsekwencje pandemii, takie jak przerwane łańcuchy dostaw. Podkreślił, że kryzysy mogą być okazją do wprowadzenia istotnych zmian, dzięki wykorzystaniu wiedzy ekspertów, sztucznej inteligencji i innowacyjnych rozwiązań. Katarzyna Byczkowska, Prezeska Zarządu BASF Polska, dodała, że zagrożenie dla konkurencyjności sektora przemysłowego w Polsce i Europie wynika z wysokiego zapotrzebowania branży chemicznej na energię, co sprawia, że kryzys energetyczny ma na nią duży wpływ. Artur Kucia, Dyrektor Departamentu Klienta StrategicznegoPrzemysł Ciężki i Wydobywczy w PKO Bank Polski, zauważył, że choć reprezentuje branżę mniej narażoną na wyzwania niż chemia, to jednak dostrzega, że intensywna regulacja branży chemicznej wpływa na podejście banku do przyszłych inwestycji. Na zakończenie, Kamil Majczak, Prezes Zarządu Qemetica, zwrócił uwagę, że ambitne cele mogą stanowić bodziec do poszukiwania i implementacji nowych technologii.
Innym kluczowym punktem agendy było zaprezentowanie Światowego Outlooka dla branży chemicznej przez Serge Lhoste, Managing Director, Global Chemical Strategy Lead z Accenture. Ekspert przedstawił obecną sytuację branży chemicznej, zwracając uwagę na niższe wskaźniki produkcji i eksportu. Podkreślił, że osiągnięcie celów zerowej emisji netto będzie wymagało dziewięciokrotnie więcej energii niż obecnie, porównując potrzebne zasoby do powierzchni całej Hiszpanii z elektrowniami wiatrowymi lub Irlandii wypełnionej panelami fotowoltaicznymi. Wskazał również, że 40% zarządów przemysłu ciężkiego oznajmia, iż nie będzie ich stać na dalsze inwestycje w neutralność klimatyczną, a jednocześnie 88% przedsiębiorstw stwierdza, że potrzeba więcej niż 20 lat, by produkty chemiczne produkowane bez emisji stały się konkurencyjne.
Zarówno pierwszego, jak i drugiego dnia Kongresu, agenda obejmowała szereg paneli dyskusyjnych, rozmów eksperckich i prezentacji, odbywających się równolegle na tzw. Dużej Scenie oraz Scenie EXPO. Wystąpienia te ściśle korespondowały z filarami Manifestu Polskiej Chemii i były skupione na kluczowych tematach dla przyszłości sektora.
Na dużej scenie dyskutowano o wyzwaniach i możliwościach związanych z transformacją energetyczną, zrównoważoną chemią oraz innowacyjnymi inwestycjami, które mogą wspierać zarówno rozwój przemysłu, jak i realizację celów środowiskowych. Panele skupiły się na integracji transformacji cyfrowej, zielonej i energetycznej, podkreślając znaczenie nowych technologii oraz potrzebę dostosowania regulacji prawnych do bieżących realiów rynkowych i środowiskowych. Dyskutowano również o wyzwaniach związanych z zarządzaniem nowymi inwestycjami w kontekście społeczno-środowiskowym, gdzie zastosowanie znajduje gospodarka cyrkularna. Odbyły się również rozmowy poświęcone bezpieczeństwu energetycznemu. Dyskusja ta była również okazją do zastanowienia się nad rosnącą rolą odnawialnych źródeł energii, takich jak wodór czy biomasa, w krajowym miksie energetycznym. Ponadto rozmawiano intensywnie o problematyce PFAS, podkreślając wyzwania związane z ich szerokim zastosowaniem oraz koniecznością znalezienia równowagi między korzyściami a bezpieczeństwem środowiskowym. W kontekście sztucznej inteligencji rozważano, jak AI może przyczynić się do optymalizacji procesów, poprawy efektywności oraz innowacyjności, co jest kluczowe dla przyszłości sektora w dobie przemysłu 5.0.
Na scenie expo skupiono się na rozmowach i prezentacjach dotyczących praktycznych aspektów zrównoważonego rozwoju, adaptacji do zmian klimatu oraz roli innowacji technologicznych w przemyśle. Omówiono, jak branża chemiczna może przyczynić się do redukcji emisji gazów cieplarnianych, jakie są nowe wymagania wobec kadr oraz które technologie mogą wspierać efektywność operacyjną i minimalizację wpływu na środowisko. Podjęto tematykę odpowiedzialności przedsiębiorstw za wprowadzanie zielonych innowacji oraz znaczenie recyklingu chemicznego w kontekście przyszłości branży.
Podczas kongresu zwrócono uwagę na znaczenie synergii między polityką, innowacjami technologicznymi i strategiami adaptacyjnymi, które są kluczowe dla przetrwania i rozwoju przemysłu chemicznego w obliczu zmieniających się globalnych warunków. Dyskusje te nie tylko odzwierciedlały aktualne wyzwania, ale także kierunki, w jakie branża może zmierzać, by osiągnąć zrównoważony rozwój i innowacyjność na arenie międzynarodowej.
Partnerzy Strategiczni XI Kongresu Polska Chemia: BASF, ORLEN S.A., PKO Bank Polski
Partner Specjalny XI Kongresu Polska Chemia: Qemetica
Partnerzy Główni XI Kongresu Polska Chemia: ABB, Accenture, ANWIL S.A., MAIRE, PERN S.A., RAFINERIA GDAŃSKA SP. Z O.O.
Partnerzy XI Kongresu Polska Chemia: Amargo TANK Think Tank, Arcadis, Atos, Axpo Polska, Bain & Company, coat-it, DB ENERGY SA, Dentons, Fluor Corporation, go&management GmbH Spółka Komandytowa, Grupa Azoty S.A., Honeywell, Hyundai Engineering Co. Ltd., EIT InnoEnergy, Naftoremont-Naftobudowa, Program Odpowiedzialność i Troska, ORLEN Południe S.A., PCC Rokita SA, GK Polimex Mostostal, Sołtysiński Kawecki & Szlęzak, SPETECH, Tapflo Polska, Wardyński & Partners.
Źródło: Polska Izba Przemysłu Chemicznego
