Na zdjęciu od lewej: Grzegorz Wiśniewski (IEO), Marta Głód (OX2), Wiceminister Miłosz Motyka (MKiŚ), Piotr Maciołek (Polenergia Fotowoltaika), Antoni Michalski (Next2Sun), Marek Wójcik (Ergo Hestia), Maciej Drobczyk (IBC SOLAR Poland). Źródło: PAP
Polska zajmuje 4. miejsce na świecie pod względem mocy zainstalowanej PV na jednego mieszkańca. W 2023 r. moc zainstalowana PV wzrosła o 4,6 GW, osiągając łącznie na koniec pierwszego kwartału br. 17,73 GW. Największy przyrost mocy PV nastąpił w farmach powyżej 1 MW, wyhamował natomiast wzrost w segmencie mikroinstalacji.
Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO) 12 czerwca br. opublikował XII edycję cenionego w sektorze energetyki odnawialnej raportu „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2024”. Raport stanowi kompletne podsumowanie stanu branży i trendów na rynku fotowoltaiki w Polsce. Z okazji premiery raportu, w siedzibie Centrum Prasowego PAP odbyła się konferencja prasowa połączona z dyskusją ekspertów. W branżowym panelu udział wzięli partnerzy raportu. Gościem honorowym konferencji i panelu był Wiceminister Klimatu i Środowiska, przewodniczący Rady Koordynacyjnej ds. Rozwoju Sektora Fotowoltaiki, Miłosz Motyka.
Eksperci poruszali m. in. zagadnienia dotyczące odmów przyłączeń instalacji PV i magazynów energii, przyśpieszenia procedur administracyjnych odnośnie do warunków przyłączeniowych, funduszy na modernizację sieci, w tym 85 mld zł zapowiadanych przez MKiŚ, bezpieczeństwa instalacji fotowoltaicznych, m.in. z powodu uzależnienia od importu produktów z Azji, rozwoju agrofotowoltaiki, która pozwala połączyć produkcję energii ze słońca z uprawą roślin; obligatoryjnej budowy magazynów energii. Przedstawiciele sektora wskazywali też m.in. na potrzebę profesjonalizacji branży i stabilizacji otoczenia prawnego.
Sektor fotowoltaiczny w Polsce w 2023 r. nadal rozwijał się prężnie, utrzymując czołową pozycję wśród wszystkich innych OZE, jeśli chodzi o tempo rozwoju i moce zainstalowane. Na tle innych krajów Unii Europejskiej Polska zajęła czwarte miejsce pod względem przyrostu mocy PV w 2023 r. i awansowała na szóste miejsce pod względem skumulowanej mocy zainstalowanej. Moc zainstalowana w fotowoltaice osiągnęła 17,08 GW na koniec ub. r., a 17,73 GW na koniec pierwszego kwartału br.
Rys. 1. Przyrost mocy w fotowoltaice w 2023 r. Oprac. IEO na podstawie IRENA i URE
– Sektor PV, jak dotychczas, okazuje się odporny na wielorakie zakłócenia płynące z globalnych łańcuchów dostaw oraz zawirowań na rynku energii – mówił Prezes IEO, Grzegorz Wiśniewski, podczas prezentacji raportu „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2024”.
– Fotowoltaika w ciągu ostatnich lat stała się jednym z filarów polskiej transformacji energetycznej – podkreślił Wiceminister Klimatu i Środowiska, Miłosz Motyka. Dodał, że rząd podejmuje działania, aby podtrzymać wysoką atrakcyjność ekonomiczna inwestycji w fotowoltaikę, która wnosi istotny wkład w ograniczanie cen energii i ochronę środowiska.
Na zdjęciu: Wiceminister Klimatu i Środowiska, Miłosz Motyka. Źródło: PAP
Przyrost nowych mocy w wartościach bezwzględnych był w polskiej fotowoltaice podobny jak w 2022 r. i wynosił ok. 4,6 GW. Wyraźnej zmianie uległa jednak struktura rynku, a także obroty i przychody firm będących na różnych etapach łańcucha dostaw.
Rys. 2. Skumulowana moc zainstalowana w fotowoltaice w Polsce, stan na maj 2024 r. Źródło: IEO (baza danych farm PV) URE i ARE. Oprac. IEO
– W 2023 r. obroty handlowe fotowoltaiki wyniosły 21,6 mld zł, a wartość rynku inwestycji PV kształtowała się na poziomie 15,6 mld zł (najwięcej w całej energetyce!) – zwrócił uwagę Grzegorz Wiśniewski – ale mimo wzrostu nowych mocy, przychody branży PV były niższe niż w 2022 r. (r/r spadek o 17%). Prezes IEO wyjaśniał: – To m.in. efekt mrożenia cen energii elektrycznej, a także spóźnionych inwestycji planowanych w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Inne kraje, takie jak Włochy i Hiszpania, wydają te środki na nowe OZE od 2022 r., w Polsce jesteśmy z tym daleko w tyle.
Wzrost rynku w 2023 r. w dużej mierze opierał się na mikroinstalacjach prosumenckich (43% przyrostu nowych mocy), stanowiących 66,3% całkowitej mocy zainstalowanej w PV, ale w porównaniu z rokiem 2022 widać spowolnienie przyrostu w tej grupie, które się utrzymywało również w pierwszym kwartale 2024 r. Rekordowy wzrost – zarówno pod względem liczby oddanych do użytku instalacji, jak i łącznej mocy zainstalowanych urządzeń – nastąpił natomiast w segmencie instalacji do 1 MW, a w szczególności w farmach powyżej
1 MW.
Rys. 3. Struktura mocy zainstalowanych w fotowoltaice na 31 marca 2024. Oprac. IEO, dane URE
Nowym zjawiskiem w naszym kraju jest narastający w latach 2023-2024 problem tzw. curtailmentu – czyli czasowego ograniczenia pracy farm PV przyłączonych do sieci, szczególnie w szczytach generacji. Do tej nierynkowej formy zarządzania krzywą podaży energii coraz częściej ucieka się Operator Systemu Przesyłowego. Curtailment występuje w okresach najwyższej produktywności, szczególnie w godzinach okołopołudniowych, obecnie nie tylko w dni świąteczne, ale także i w dni robocze.
Rys. 5. Skala ograniczeń łącznych, źródeł PV oraz FW, w okresie od 3 marca do 5 maja 2024 r. Źródło: IEO wg danych PSE https://www.pse.pl/rekompensaty-pv. (jaśniejszym kolorem zaznaczano dni łącznego ograniczania PV i FW, ciemniejszym kolorem ograniczenia wyłącznie PV)
Jak poinformował prezes IEO, ubiegłoroczne redukcje OZE dotyczyły tylko 0,2%, ale w roku bieżącym (do 27 maja) przekroczyły 2,5%. Od początku roku 2024 zostało ograniczone (utracone) ponad 500 GWh energii z OZE, w tym 460 GWh energii z elektrowni PV (wyłączenia trwały 131 godzin).
– Po raz pierwszy branża fotowoltaiczna spotkała się z wyłączeniami źródeł pracujących w systemie. W 2023 r. było zmarnowane tylko 0,2% energii wytworzonej przez energetykę słoneczną i wiatrową, natomiast do końca maja to się zbliżyło do 3% energii wyprodukowanej w tym roku. To narasta w wielkim tempie. Wydaje się, że do końca tego roku to może przekroczyć 1 terawatogodzinę – podkreślił Prezes IEO.
Mitygacja tego problemu wymaga nowych strategicznych działań i rozwoju innowacyjnych rozwiązań, np. odraczania w czasie wykorzystania energii dzięki jej magazynowaniu w krótkoterminowych magazynach energii elektrycznej i magazynach ciepła (dobowych i sezonowych).
Zapraszamy do zapoznania się z całym raportem „Rynek fotowoltaiki w Polsce”.
Raport jest dostępny do pobrania na stronie IEO: https://ieo.pl/raport-rynek-fotowoltaiki-w-polsce-2024
Na potrzeby raportu w badaniu rynku PV wzięły udział następujące firmy z branży fotowoltaicznej:
Źródło: Instytut Energetyki Odnawialnej
