Prezes Urzędu Regulacji Energetyki opublikował sprawozdanie podsumowujące działalność Urzędu w 2023 r. Ubiegły rok, tak jak poprzednie lata, obfitował w wydarzenia wpływające na polski i europejski rynek energii oraz w kluczowe dla ich funkcjonowania zmiany otoczenia regulacyjnego. Z tego względu najnowsza edycja sprawozdania może być szczególnie interesująca i dostarczyć odbiorcom wielu nowych danych o polskiej energetyce.
– W 2023 r., a szczególnie w jego drugiej połowie, sytuacja na rynkach energii elektrycznej oraz surowców energetycznych zaczęła się stabilizować. Niewątpliwie było to rezultatem naturalnego przystosowania ich uczestników do sytuacji gospodarczej i geopolitycznej, powstałej po agresji Rosji na Ukrainę, ale także efektem działań antykryzysowych podjętych przez krajowego i unijnego ustawodawcę. Nowe kierunki importu surowców energetycznych przełożyły się na zatrzymanie wzrostu ich cen, a w późniejszym okresie na odczuwalne spadki, co z kolei skutkowało ustabilizowaniem cen energii elektrycznej, gazu ziemnego oraz ciepła systemowego – podkreśla Prezes URE, Rafał Gawin.
Stabilizacja sytuacji na rynkach energii
W 2023 r. ceny energii elektrycznej i gazu w obrocie rynkowym przestały rosnąć. Jednak nadal utrzymywały się na poziomie wyższym niż przed kryzysem energetycznym. Z tego względu gospodarstwa domowe i inni odbiorcy wrażliwi w naszym kraju przez cały rok objęci byli osłonowymi rozwiązaniami prawnymi, które polegały m.in. na ustaleniu ceny maksymalnej nośników energii. Zamrożenie cen nie oznaczało jednak pozbawienia Prezesa URE obowiązku zatwierdzenia taryf na sprzedaż oraz dystrybucję energii, gazu i ciepła, bowiem stanowiły one m.in. podstawę do wypłacania rekompensat przedsiębiorstwom energetycznym.
Jednocześnie regulator konsekwentnie podkreślał potrzebę podjęcia dyskusji o powrocie do mechanizmów rynkowych w energetyce.
Warto również zauważyć, że stabilizacja sytuacji na rynku surowców energetycznych skutkowała znaczącym spadkiem liczby prowadzonych w URE postępowań dotyczących zmiany taryfy dla wytwórców ciepła. W ciągu 2023 r. zatwierdzono 257 decyzji dotyczących zmian taryf dla ciepła i było to o połowę mniej niż w 2022 r.
Kolejny rok z rzędu Prezes URE zapewnia rekordowe wpływy do budżetu
Rok 2023 był kolejnym, w którym URE zapewnił rekordowe wpływy do budżetu państwa: 274 mln zł, co stanowiło 154% założonego planu i było kwotą o ponad 70 mln zł większą niż w 2022 r. Wpływy w ponad 86% pochodziły z opłat koncesyjnych.
Rys. 1. Dochód odprowadzony przez URE do budżetu państwa w 2023 r.
W kontekście największych wyzwań i kierunków transformacji klimatyczno-energetycznej, niebagatelna jest również skala wsparcia udzielonego przez Prezesa URE w minionym roku wytwórcom energii odnawialnej, sektorowi kogeneracji, sektorom energochłonnym oraz w ramach kontraktów długoterminowych i rynku mocy, która łącznie osiągnęła wartość 18,6 mld zł.
Rys. 2. Kwota pomocy URE dla przedsiębiorstw
Ponadto, w ramach postępowań taryfowych, zweryfikowano i zaakceptowano największym spółkom zajmującym się przesyłem, dystrybucją oraz obrotem energią elektryczną, gazem ziemnym i ciepłem przychody regulowane w łącznej wysokości 92,2 mld zł. Jest to kwota o blisko 6 mld zł niższa niż pierwotnie wnioskowana przez przedsiębiorstwa energetyczne.
Kompleksowa nowelizacja Prawa energetycznego i ustawy OZE
Najistotniejszą – nie tylko w 2023 r., ale też w ciągu kilku ostatnich lat – zmianą w otoczeniu regulacyjnym sektora energii były jesienne nowelizacje Prawa energetycznego[1] oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii[2]. Wprowadzają lub dookreślają one szereg narzędzi, które pozwolą na przyspieszenie rozwoju energetyki odnawialnej i lokalnej, realne uruchomienie produkcji biogazu, a także umożliwią testowanie nowych rozwiązań w energetyce.
Jednocześnie warto zaznaczyć, że obie nowelizacje nałożyły na Prezesa URE ponad 50 nowych zadań i kompetencji, takich jak prowadzenie rejestrów (agregatorów, linii bezpośrednich, klastrów energii, wytwórców biogazu), opracowywanie wytycznych dotyczących kierunku rozwoju sieci i inwestycji priorytetowych oraz nadzorowanie ich realizacji, a także nadzór nad testowaniem nowych rozwiązań w ramach tzw. piaskownic regulacyjnych.
W tym kontekście należy również podkreślić, że URE zaplanował i przeprowadził kompleksowe działania komunikacyjne mające na celu poinformowanie o nowych rozwiązaniach oraz wytłumaczenie zmian zawartych w znowelizowanych ustawach i ich konsekwencji dla wszystkich uczestników rynku.
Karta Efektywnej Transformacji – efekty
W 2023 r. kontynuowano prace nad priorytetowym dla URE projektem Karty Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki (KET), który skupia największych operatorów sieci dystrybucyjnych w Polsce.
– Ubiegły rok poświęciliśmy na konsultacje Karty z szerokim gronem interesariuszy, od organizacji odbiorców energii przez operatorów sieci po stowarzyszenia branżowe. Pozwoliło to z jednej strony na zidentyfikowanie najistotniejszych problemów związanych z funkcjonowaniem i rozwojem sieci dystrybucyjnych, z drugiej na włączenie do działań mających na celu rozwiązanie tych problemów szerokiego grona interesariuszy. A to jest jednym z nadrzędnych celów tego projektu – podkreśla Prezes Rafał Gawin.
Porozumienie przyniosło już wymierne efekty w postaci zwiększenia nakładów na inwestycje sieciowe zawartych w uzgadnianych przez Prezesa URE planach rozwoju pięciu największych przedsiębiorstw dystrybucyjnych, które wzrosły z 42 mld zł w latach 2020-2025 do blisko 73 mld zł w planach na lata 2023-2028. Widoczny jest również wzrost wykonania planów inwestycyjnych, który według wstępnych szacunków w 2023 r. przekroczył 97 proc.
Szerokie spektrum działalności URE
Miniony rok był kolejnym, w którym poszerzył się zakres kompetencji Prezesa URE. Aktualnie jest on określony w co najmniej kilkunastu ustawach oraz kilkudziesięciu rozporządzeniach krajowych i unijnych.
W ciągu ubiegłego roku Urząd przeprowadził ponad 2,7 tys. postępowań dotyczących udzielenia lub zmiany koncesji lub jej promesy, a także ponad tysiąc postępowań dotyczących zatwierdzenia lub zmiany taryfy oraz ponad 1,6 tys. postępowań w sprawie rozstrzygnięcia sporów.
Regulator rozpoczął też ponad 10 tys. postępowań związanych z nałożonym ustawowo obowiązkowym zmniejszeniem zużycia energii elektrycznej w jednostkach sektora finansów publicznych[3]. Podjął również 18 tys. działań związanych z monitorowaniem i kontrolą, a także rozpatrzył blisko 12 tys. skarg i wniosków.
Co istotne, wszystkie te działania są prowadzone przy tylko nieznacznie zwiększonym budżecie i poziomie zatrudnienia w URE, które w porównaniu do 2022 r. wzrosły odpowiednio o ok. 10% oraz o ok. 5%. Znaczące zwiększenie liczby zadań i stopnia ich skomplikowania powodują, że realnym wyzwaniem w działalności URE staje się jakość i terminowość prowadzonych działań.
Jak w szczegółach wyglądała działalność Urzędu Regulacji Energetyki oraz sytuacja w sektorach objętych regulacją sektorową w minionym roku? Wszystkie te informacje można znaleźć w najnowszym Sprawozdaniu Prezesa URE.
[1]Ustawa z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1681).
[2] Ustawa z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1762).
[3] Ustawa z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku oraz w 2024 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2127)
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
