22 kwietnia br. sygnatariusze Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej (POBE), reprezentujący 13 organizacji z polskiego sektora budowlanego, wystosowali do polskich władz list otwarty w sprawie programu „Czyste Powietrze”. To wyraz narastających obaw przedstawicieli branży o przyszłość i efektywność tego programu, a tym samym skuteczną kontynuację działań wspierających termomodernizację budynków jednorodzinnych w Polsce. Niepokój budzi zwłaszcza istotne ograniczenie środków finansowych na ten cel oraz brak kompleksowej strategii finansowania i realizacji programu „Czyste Powietrze” do 2029 r.
Według szacunków POBE, środki finansowe na program mogą się skończyć w niespełna rok.
Program „Czyste Powietrze” został zainicjowany w 2018 r. z budżetem 103 mld zł i perspektywą kontynuacji do 2029 r. Po 6 latach od jego uruchomienia warto dostrzec, że mimo istotnych ograniczeń w finansowaniu, zaczyna przynosić wymierne rezultaty w termomodernizacji budynków jednorodzinnych. Zgodnie z założeniami, przyczynia się do znaczącej poprawy jakości powietrza w Polsce, ograniczając emisję zanieczyszczeń z budynków. Cieszy się też dużym uznaniem beneficjentów, co m. in. potwierdza rosnąca liczba wniosków o dofinansowanie czy też wyniki rankingu gmin „Czystego Powietrza”, przedstawione niedawno przez Polski Alarm Smogowy.
Daje to mocne podstawy nie tylko do kontynuacji, ale wręcz do wzmocnienia programu „Czyste Powietrze”, tym bardziej że w obszarze termomodernizacji domów jednorodzinnych w Polsce do zrobienia wciąż pozostaje bardzo wiele. Wystarczy wspomnieć, że około 30% tych budynków to tzw. wampiry energetyczne, bez ocieplenia ścian zewnętrznych.
Wyzwania w realizacji programu Czyste Powietrze
Organizacje tworzące POBE od lat są mocno zaangażowane w popularyzację programu „Czyste Powietrze”, przy czym wielokrotnie wskazywały na potrzebę dokonania w nim pewnych zmian. Szczególnie wspierają bowiem ideę kompleksowej termomodernizacji domów jednorodzinnych, zachęcając, by w realizowanych inwestycjach każdorazowo spójnie łączyć działania na rzecz poprawy izolacyjności termicznej przegród budynku z wymianą urządzeń grzewczych. To zapewnia przedsięwzięciom termomodernizacyjnym najlepsze, bo skumulowane efekty – zarówno środowiskowe, jak i w zakresie efektywności energetycznej budynków.
Szansę na przeprowadzenie korzystnej reformy „Czystego Powietrza” dawały niedawne zmiany na szczeblu politycznym i odblokowanie środków z Krajowego Planu Odbudowy. Organizacje POBE oczekiwały, że nastąpi zintensyfikowanie działań w zakresie termomodernizacji budynków jednorodzinnych, m. in. poprzez:
- zwiększenie budżetu programu „Czyste Powietrze”,
- wyraźne ukierunkowanie na kompleksową termomodernizację,
- umożliwienie dotarcia programu do jeszcze szerszego grona beneficjentów.
Niestety, dziś obserwujemy działania przeciwne – zamiast wzmocnienia programu „Czyste Powietrze”, widzimy ryzyko ograniczenia środków finansowych oraz braku strategii finansowania tej inicjatywy w kolejnych latach.
Środki finansowe mogą się skończyć w niecały rok
Według ostatnich informacji przekazanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, na realizację programu „Czyste Powietrze” przeznaczono środki z programu FEnIKS w kwocie 6,4 mld zł. Mają one wystarczyć na okres 2 lat oraz przeprowadzenie termomodernizacji w blisko 100 tys. domów jednorodzinnych i wymianę 111 tys. źródeł ciepła. Jak podkreśla POBE, zabezpieczenie środków w podanej kwocie jest zdecydowanie niewystarczające. Wystarczy odnieść podane liczby do obecnego poziomu zainteresowania programem. Szacunki wskazują, że liczba wniosków o dofinansowanie w ramach „Czystego Powietrza” przekracza już 200 tys. rocznie.
Zdaniem POBE, dostępne dla programu „Czyste Powietrze” zasoby finansowe w kwocie 6,4 mld zł zostaną wyczerpane w niespełna rok, a to grozi znacznym spowolnieniem tempa termomodernizacji oraz wymiany źródeł ciepła w budynkach jednorodzinnych.
O co postuluje branża?
Mocno ograniczona pula środków na realizację programu „Czyste Powietrze” to nie jedyne zagrożenie dla sprawnej kontynuacji działań związanych z termomodernizacją budynków jednorodzinnych w Polsce. Dlatego POBE postuluje do polskich władz o pakiet działań, oczekując:
- kontynuacji programu „Czyste Powietrze” do 2029 r. z zapewnieniem jego pełnego finansowania (program wystartował z docelowym budżetem 103 mld zł);
- opracowania kompleksowej strategii finansowania programu na najbliższych 5 lat z uwzględnieniem dodatkowych źródeł finansowania takich jak środki z KPO czy ETS;
- przygotowania długoterminowej strategii termomodernizacji budynków jednorodzinnych w Polsce uwzględniającej ich głęboką termomodernizację;
- jasnych i spójnych informacji na temat planowanych zmian w programie „Czyste Powietrze” oraz strategii jego dalszej realizacji;
- powszechnej kampanii informacyjnej zachęcającej do kompleksowej termomodernizacji budynków;
- rozważenia możliwości współpracy z branżą budowlaną na rzecz zintensyfikowania niezbędnych działań termomodernizacyjnych.
Organizacje tworzące POBE deklarują przy tym pełną gotowość do podjęcia merytorycznej współpracy z odnośnymi ministerstwami i innymi agendami rządowymi przy modyfikacji programu „Czyste Powietrze”, zapewniając także swoje wsparcie w popularyzacji działań, które służą poprawie standardu energetycznego budynków jednorodzinnych w Polsce.
List otwarty POBE został przesłany do Minister Pauliny Henning-Kloski w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Minister Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej oraz pana Ministra Andrzeja Domańskiego w Ministerstwie Finansów.
Źródło: Porozumienie Branżowe Na Rzecz Efektywności Energetycznej
