13 kwietnia br. we wszystkich państwach członkowskich zaczęły być stosowane przepisy AFIR, czyli Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1804 w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych.
Zgodnie z nim, łączna moc infrastruktury ładowania w krajach UE powinna zostać dostosowana do liczby zarejestrowanych EV, a wzdłuż Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN–T) ma powstać odpowiednia liczba stref ładowania.
PSNM uruchomiło „Licznik AFIR”, który będzie monitorował wypełnianie przez Polskę celów rozporządzenia. Wynika z niego, że moc ogólnodostępnych stacji ładowania samochodów elektrycznych w Polsce musi wzrosnąć ponad 6-krotnie w mniej niż 7 lat.
Wyznaczony na 2025 r. obowiązek instalacji stref ładowania dla elektrycznych samochodów osobowych i dostawczych wzdłuż sieci bazowej TEN-T został do tej pory zrealizowany w zaledwie 8%.
Wyzwaniom związanym z AFIR została w całości poświęcona konferencja „TransAFIRmacja. Przyszłość zrównoważonego transportu w Polsce”, którą 15 kwietnia br. zorganizowało PSNM (Polskie Stowarzyszenie Nowej Mobilności). W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele ministerstw, Komisji Europejskiej, GDDKiA, UDT oraz branży nowej mobilności. Uczestnicy zgodzili się, że realizacja wymogów rozporządzenia wymaga aktywizacji wszystkich interesariuszy, zamian prawnych i zapewnienia finansowania nowych inwestycji. Rozporządzenie potencjalnie będzie miało decydujący wpływ na tempo rozwoju całego sektora zeroemisyjnego transportu.
– AFIR ma dla Polski kluczowe znaczenie, ponieważ infrastruktura ładowania w naszym kraju rozwija się zbyt wolno. Ale realizacja celów rozporządzenia to również bardzo poważne wyzwanie, wymagające aktywnego zaangażowania wszystkich kluczowych interesariuszy, w tym administracji centralnej, całego szeregu urzędów i instytucji (w tym NFOŚiGW, GDDKiA czy UDT), sektora elektroenergetycznego czy branży nowej mobilności. Aby zmotywować ich do działania i pokazać skalę stojącego przed Polską wyzwania, PSNM uruchomiło „Licznik AFIR”. To cyklicznie aktualizowane narzędzie online, za pomocą którego będziemy informować na bieżąco o aktualnym stopniu wypełnienia celów wynikających z nowego rozporządzenia – mówi Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSNM.
Łączna moc stacji ładowania musi wzrosnąć
„Licznik AFIR” obejmuje trzy główne kategorie obowiązków. Pierwszym z nich jest konieczność dostosowania łącznej mocy stacji ładowania na każdy zarejestrowany samochód z napędem elektrycznym (1,3 kW w przypadku BEV i 0,8 kW w przypadku PHEV).
– Uwzględniając prognozy rozwoju floty samochodów całkowicie elektrycznych w Polsce i aktualną, łączną moc stacji ładowania funkcjonujących w naszym kraju (tj. ok. 234 MW), wspomniana moc powinna się zwiększyć o niemal połowę w mniej niż dwa lata. Biorąc pod uwagę dotychczasowe tempo rozbudowy infrastruktury i liczne bariery (w tym bardzo długi czas przyłączania stacji do sieci elektroenergetycznej) wypełnienie tego celu wydaje się na dziś bardzo mało prawdopodobne. Nie mówiąc już o kolejnych latach. Przykładowo, w roku 2030 łączna moc stacji powinna wzrosnąć ponad 6-krotnie, zaś do 2035 r. – w więc za niecałe 12 lat – ponad 15-krotnie – mówi Jan Wiśniewski, Dyrektor Centrum Badań i Analiz PSNM.
Brak infrastruktury ładowania wzdłuż sieci TEN-T
AFIR przewiduje również m.in. konieczność rozmieszczenia maksymalnie co 60 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T stref ładowania (każda o łącznej mocy co najmniej 400 kW, a do 2027 r. co najmniej 600 kW) na każdym kierunku podróży. Analogiczne cele dotyczą kompleksowej sieci TEN-T. Z „Licznika AFIR” wynika, że również w tym przypadku Polska jest bardzo daleko od wypełnienia celów rozporządzenia. Biorąc pod uwagę sieć bazową, obowiązki wynikające z AFIR w kontekście pokrycia sieci (na lata 2025 i 2027) są obecnie zrealizowane odpowiednio w ok. 8% i 2%.
„Licznik AFIR” prezentuje ponadto ogólną ocenę PSNM wypełnienia celów AFIR dla elektrycznych samochodów osobowych. Opiera się ona na współczynnikach: liczbie stacji w sieci TENT-T, które spełniają kryterium mocy ale nie spełniają jeszcze kryterium odległości względem siebie oraz celach dotyczących minimalnego zagęszczenia infrastruktury. PSNM ocenia aktualny poziom wypełnienia obowiązków, w tym zakresie na 15% (2025 r.) i 8,5% (2027 r.).
– AFIR wyznacza cele w obszarze infrastruktury dla elektrycznych pojazdów ciężkich. Przykładowo, do końca 2027 r. – a więc za mniej niż cztery lata – wzdłuż połowy sieci bazowej TEN-T będą musiały funkcjonować przeznaczone dla eHDV strefy ładowania o mocy co najmniej 2800 kW każda. Do 2030 r. moc każdej takiej strefy powinna wzrosnąć aż do 3600 kW. Obecnie Polska nie rozpoczęła w praktyce wypełniania obowiązków dotyczących rozbudowy infrastruktury dla zeroemisyjnych pojazdów ciężkich, poziom realizacji celów wynosi 0%, ponieważ żaden odcinek sieci TEN-T o minimalnej, wymaganej przez unijne regulacje długości, nie został pokryty strefami ładowania dla elektrycznych ciężarówek. Wzdłuż sieci TEN-T (kompleksowej) uruchomiono już jednak pierwszy HUB dla eHDV – mówi Piotr Ziółkowski z PSNM.
Jakie wyzwania widzi branża nowej mobilności?
Dostosowanie otoczenia infrastrukturalnego Polski do unijnych regulacji wymaga zatem zdecydowanego przyspieszenia działań ułatwiających instalację stacji wysokich mocy. Świadome tych wyzwań PSNM zorganizowało w poniedziałek 15 kwietnia, w przestrzeni warszawskiej Elektrowni Powiśle spotkanie warsztatowe. Uczestniczyli w nim kluczowi interesariusze sektora zeroemisyjnego transportu. Udział w wydarzeniu wzięli m.in. Adam Ogrodnik, Wiceprezes UDT, Aleksandra Klenke, Policy Officer w Komisji Europejskiej (DG Move), Szymon Byliński, Dyrektor Departamentu Elektromobilności i Gospodarki Wodorowej w MKIŚ, Monika Żółkowska, Dyrektor Departamentu Ciepłownictwa w NFOŚiGW, Michał Borowiec, z-ca Dyrektora Departamentu Zarządzania Siecią Dróg w GDDKiA, Katarzyna Warzywoda, Dyrektorka Biznesu Mobility, Shell Polska oraz Rafał Czyżewski, Prezes Zarządu, GreenWay Polska. Współorganizatorami konferencji byli PSNM oraz Shell Polska, a partnerem Last Mile Solutions.
– Podczas spotkania poznaliśmy opinie i plany dotyczące wdrażania założeń AFIR m.in. z strony Komisji Europejskiej, polskiej administracji rządowej czy też instytucji, których obowiązki związane są z rozbudową infrastruktury. Swoje stanowisko zaprezentowała również branża. W kontekście AFIR potrzebne jest wprowadzenie zmian w polskim systemie regulacyjnym. Kluczowa jest zwłaszcza poprawa oferowanych przez OSD warunków przyłączeniowych stacji ładowania do sieci elektroenergetycznej oraz optymalizacja programów wsparcia i warunków przetargów ogłaszanych przez GDDiKA. Priorytetem powinno być też możliwie szybkie wdrożenie mechanizmów ułatwiających i stymulujących OSD do budowy infrastruktury przyłączeniowej dla stacji wysokich mocy, jak również mechanizmów koordynacyjnych między OSD oraz OOSŁ. Bez wprowadzenia tych i pozostałych, od dawna postulowanych przez branżę, zmian, Polska nie ma większych szans na wypełnienie wymogów AFIR w terminie i to również tym dalszym – mówi Aleksander Rajch, Członek Zarządu PSNM.
Źródło: Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych
