4 marca w trakcie posiedzenia unijnej rady ministrów ds. energii na wniosek delegacji Austrii, Czech, Słowacji i Węgier poruszono problem niemieckiej gazowej opłaty magazynowej (Gasspeicherumlage) i potrzeby większej koordynacji działań na poziomie europejskim. Opłata, którą muszą ponosić nie tylko firmy działające na niemieckim rynku, lecz także podmioty z krajów sąsiednich przesyłające surowiec infrastrukturą gazową przebiegającą przez terytorium RFN, ma zdaniem krytyków znacznie podrażać import gazu ze źródeł innych niż rosyjskie. Ma również obniżać płynność unijnego rynku tego surowca i utrudniać krajom Europy Środkowej dywersyfikację dostaw.
Po spotkaniu komisarz UE ds. energii Kadri Simson stwierdziła, że jednostronne opłaty, takie jak właśnie Gasspeicherumlage, mogą podważać zasadę solidarności i szkodzić unijnym wysiłkom na rzecz uniezależniania się od sprowadzania gazu z Rosji. Powiedziała też, że prowadzi na ten temat bezpośrednie rozmowy z Berlinem. W styczniu 2024 r. Komisja Europejska miała poprosić europejską agencję współpracy regulatorów ACER o zbadanie, czy i w jakim stopniu niemiecka taryfa zakłóca funkcjonowanie europejskiego rynku gazu oraz czy nie łamie prawa konkurencji.
Gasspeicherumlage została ustanowiona w RFN w 2022 r. i pomyślana jako sposób refinansowania kosztów interwencyjnego skupu i magazynowania gazu w szczycie bezprecedensowego kryzysu energetycznego, kiedy w całej UE wprowadzono obowiązek magazynowania tego surowca. Niemiecka giełda Trading Hub Europe (THE) zakupiła wówczas na zlecenie rządu federalnego i za środki otrzymane od niego blisko 50 TWh gazu za ok. 9 mld euro. Ówczesną strategię zakupową THE, której priorytetem było jak najszybsze zapełnienie magazynów, od początku krytykowano jako ryzykowną i rodzącą niepotrzebnie wysokie koszty (surowiec skupowano wówczas głównie na rynku spotowym w okresie rekordowych cen, co skutkowało podbijaniem ich dla wszystkich odbiorców w UE i na świecie).
Pierwotnie stawkę opłaty magazynowej ustalono na poziomie 0,59 euro/MWh, ale od momentu jej wprowadzenia była ona już dwukrotnie podnoszona. W styczniu 2024 r. wzrosła o 28% i obecnie wynosi 1,86 euro/MWh. Przedstawiciele niemieckiej branży gazowej spodziewają się kolejnej podwyżki od lipca. Początkowo opłata miała obowiązywać jedynie do końca marca 2025 r., ale na wniosek THE termin ten ma zostać przesunięty o dwa lata, aby poniesione w 2022 r. koszty rozłożyć na dłuższy okres. Z danych THE wynika, że od października 2022 do listopada 2023 r. w ramach pobierania Gasspeicherumlage Niemcy zebrały 987 mln euro (do pokrycia pozostaje zatem wciąż nieco ponad 8 mld euro). W przeważającej części wpływy pochodzą z rodzimego rynku. Przykładowo koszty poniesione przez podmioty austriackie miały w tym okresie wynieść 39 mln euro.
Autor: Agata Łoskot-Strachota, Michał Kędzierski
Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia
