Norwegia to niekwestionowany lider elektromobilności w Europie, a jej stolica jest doskonałym przykładem dążenia do zrównoważonego funkcjonowania miasta i działania na korzyść mieszkańców i środowiska. W ramach „Laboratorium Stref Czystego Transportu”, projektu realizowanego przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB), Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) i norweskie stowarzyszenie pojazdów elektrycznych Norsk Elbilforening, polscy samorządowy odbyli wizytę studyjną w Oslo, gdzie bezpośrednio zapoznali się ze sprawdzonymi, optymalnymi metodami wdrażania rozwiązań na rzecz czystego transportu. Specjalnym elementem wizyty było ekskluzywne spotkanie z burmistrz Oslo Marianne Borgen.
Norwegia jest elektromobilną kolebką Europy, w której ponad 80% nowych rejestrowanych samochodów stanowią elektryczne pojazdy osobowe (niemal 25% dotyczy nowych samochodów dostawczych), a w samym Oslo odsetek ten przekracza 90%. Samorządowcy z kilkunastu miast Polski, w tym z Białegostoku, Gdańska, Gdyni, Gorzowa Wielkopolskiego, Krakowa, Łodzi, Poznania, Sopotu, Torunia, Warszawy i Wrocławia, a także przedstawiciele Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i Unii Metropolii Polskich mieli okazję spotkać się m.in. z włodarzami norweskiej stolicy oraz ekspertami, którzy zaprezentowali wdrożone rozwiązania na rzecz poprawy jakości powietrza i ograniczenia ruchu pojazdów prywatnych. To już druga zagraniczna wizyta studyjna dla przedstawicieli polskich samorządowców dotycząca stref czystego transportu zorganizowana przez Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (pierwszą była wizyta w Niemczech, Niderlandach i Belgii).
– Stolica Norwegii to przykład jak można stworzyć przyjazne miasto dla jego mieszkańców. Już na etapie koncepcji płatnej strefy miejskiej, tak zwane Toll rings, zakładano przeznaczenie 90% przychodów na transformację transportu zbiorowego. Efekt? Jeszcze w tym roku Oslo stanie się w pełni zeroemisyjne pod względem transportu miejskiego, z uwzględnieniem nie tylko autobusów, ale też promów. Z kolei w 2030 r. ma ambicje stać się pierwszym w pełni zeroemisyjnym miastem na świecie – wskazała Agata Wiśniewska-Mazur, Zastępca Dyrektora Rozwoju PSPA.
Polscy samorządowcy mieli też okazję porozmawiać z przedstawicielami Norsk Elbilforening – największej na świecie organizacji zrzeszającej kierowców pojazdów elektrycznych, liczącej obecnie przeszło 120 tys. członków. Podczas wykładów zorganizowanych specjalnie dla polskiej grupy przedstawiono im m. in. szczegółowe dane na temat obecnej struktury rynku samochodów oraz wpływu, jaki miał i nadal ma na nią wieloetapowy system opłat wjazdowych do miast. Przyjęte w pierwszym etapie darmowe, a w kolejnym zredukowane stawki wjazdu dla pojazdów zeroemisyjnych są jednym z trzech głównych powodów (wskazywane przez ponad 70% respondentów w ramach The Norwegian EV Driver Survey 2022), dla których mieszkańcy Norwegii decydują się na wybór „elektryka” (obok obniżonej stawki VAT oraz zwolnień z podatku od nabycia). Argumenty finansowe okazały się kluczowym motorem rozwoju rynku elektromobilności w tym kraju.
– Rozwijanie czystego transportu nie polega na przekonywaniu mieszkańców do poświęceń, lecz na pokazywaniu, co dostają w zamian: czyste powietrze i miasto przyjazne dla ludzi – podkreśliła podczas spotkania z uczestnikami wizyty burmistrz Oslo Marianne Borgen. – Zakazu palenia w miejscach publicznych też bardzo się obawiano, a jednak restauracje i kawiarnie nie zbankrutowały. Dziś mało kto chciałby wrócić do tego, co kiedyś wydawało się oczywiste – oceniła. Jej zdaniem należy przede wszystkim szczerze i jasno mówić o korzyściach z niepopularnych rozwiązań. – Odważne działanie i widoczne rezultaty to najlepsze argumenty – podsumowała. Burmistrz Borgen zaznaczyła również, jak ważne w działaniach na rzecz jakości powietrza i ograniczenia emisji jest stałe monitorowanie postępów w polepszaniu jakości powietrza.
Oslo przyjęło cel redukcji gazów cieplarnianych o 95% do 2030 r. w porównaniu do poziomu z 2009 r. Trzy razy w roku samorządowcy tego miasta otrzymują informacje o tempie redukcji emisji w poszczególnych sektorach (m. in. transporcie, budownictwie czy energetyce). – Liczymy emisje tak, jak liczymy pieniądze i na bieżąco kontrolujemy czy mieścimy się w przyjętych celach redukcji – stwierdziła burmistrz norweskiej stolicy. – W rozwijaniu czystego transportu potrzeba ambitnych i długofalowych celów, lecz nie na tyle odległych, by ci, którzy je przyjmują czuli się odpowiedzialni za ich realizację – podkreśliła.
Z kolei dyrektorka Agencji Klimatycznej Oslo Heidi Sørensen wskazała, że względy środowiskowe i zdrowotne nie były jedynymi powodami, dla których Oslo ustanowiło strefę płatnego wjazdu. Rachunek ekonomiczny miał duże znaczenie. 90% dochodów z płatnej strefy przeznaczone zostało na rozwój czystego transportu zbiorowego, który już w 2023 r. ma stać się w pełni zeroemisyjny, realizując przy tym założenie stworzenia miasta bardziej przyjaznego dla mieszkańców i ich zdrowia.
Polscy samorządowcy mieli też okazję zobaczyć miejskie rozwiązania elektromobilne w praktyce. Ich przewodnikiem po norweskiej stolicy był Sture Portvik, lider projektów ds. elektromobilności Agencji Środowiska Miejskiego Miasta Oslo. Zaprezentował m.in. podziemny parking ze stacjami ładowania w twierdzy Oslo dla 85 wyłącznie elektrycznych pojazdów, a także centrum logistyczne dla firm kurierskich i poczty, tzw. Oslo City Hub oraz stacje ładowania elektrycznych łodzi i promów pasażerskich o mocy 7,5 MW. Liczne inwestycje w infrastrukturę ładowania ułatwiają dostęp do niej i upowszechniają ją – to jeden z fundamentów zeroemisyjnej strategii Oslo.
– Nasi samorządowcy szczególną uwagę zwrócili na kompleksowość rozwiązań stosowanych w Oslo. Zauważyli, że strefa czystego transportu to tylko jedno z wielu możliwych narzędzi ograniczania emisji i tworzenia miasta przyjaznego mieszkańcom – powinna więc wpisywać się w całościową miejską politykę transportową i komunikacyjną – powiedział Mateusz Szymczycha z IOŚ-PIB, współwykonawca projektu „Laboratorium SCT”. Jak dodał, z dużym zainteresowaniem przedstawicieli polskich JST spotkał się fakt, że mimo dużej popularności samochodów elektrycznych w Norwegii, w centrum Oslo piesi i rowerzyści nie mają poczucia przytłoczenia infrastrukturą stworzoną z myślą o kierowcach tych aut. – Podkreślano, że długofalowe planowanie wprowadzania stref czystego transportu nie musi oznaczać podejmowania wszystkich decyzji już na starcie – co więcej, wręcz lepiej jest działać metodą małych, mierzalnych kroków, zachowując margines elastyczności, aby móc reagować w miarę zmieniających się warunków – uzupełnił specjalista IOŚ-PIB.
– Zwieńczeniem wyjazdu studyjnego w ramach projektu Laboratorium SCT był warsztat podsumowujący inspiracje dla rozwijania czystego transportu w Polsce. Przedstawiciele samorządów mogli wspólnie podsumować zdobytą wiedzę oraz podzielić się spostrzeżeniami na temat rozwiązań zastosowanych w Oslo – podkreśliła Agata Wiśniewska-Mazur z PSPA.
Projekt „Laboratorium Stref Czystego Transportu” jest finansowany ze środków Funduszu Współpracy Dwustronnej Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021 w ramach Programu „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”. Budżet projektu wynosi 1 542 318,77 zł. Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej.
Źródło: Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych
