Krajowy Plan Odbudowy został opracowany w czasach pandemii COVID-19 i zgodnie z pierwotnymi założeniami, jego celem była neutralizacja szoku dla gospodarki. Szybkie nadejście kolejnego kryzysu związanego z wojną w Ukrainie oraz przedłużony termin oczekiwania na środki nadają nowy kontekst reformom i inwestycjom przewidzianym w planie. Zapraszamy do przeczytania raportu Zieleń za mgłą Czy projekty transportowe KPO pozostają adekwatną odpowiedzią na rzeczywistość polikryzysu? Opracowanego przez Piotra Chrzanowskiego, Krzysztofa Krawca i Krzysztofa Rucińskiego.
Inwestycje i reformy zaplanowane w Krajowym Planie Odbudowy to potrzebny, ale dalece niewystarczający krok w kierunku rozwiązania wyzwań sektora transportu w dobie kryzysu energetycznego i klimatycznego.
W JAKI SPOSÓB KPO MÓGŁ/MOŻE WPŁYNĄĆ NA ROZWÓJ REFORM TRANSPORTOWYCH
KPO byłby dużą szansą na wsparcie polskiej gospodarki w tym przedsięwzięć dotyczących zrównoważonego transportu, które nie zawsze mogą liczyć na odpowiednie finansowanie. Jednak już teraz jest jasne, że konieczność odpowiednio szybkiego wydania środków, czyli do 2026 r., negatywnie wpłynie na jakość realizowanych projektów oraz uniemożliwi realizację niektórych projektów – zwłaszcza tych o charakterze infrastrukturalnym. Z drugiej strony jednak Krajowy Plan Odbudowy wymusił zaplanowanie trudnych politycznie reform (np. podatków powiązanych z emisyjnością czy rozszerzenie systemu opłat za korzystanie z dróg), które zapewne nie zostałyby ujęte w politykach bez wyraźnego impulsu ze strony Unii Europejskiej. Chociaż eksperci WiseEuropa wskazują, że tylko nieliczne projekty uwzględniają w szczególnym stopniu perspektywę samorządową czy wyzwania o charakterze lokalnym.
Wskazują także na brak projektów związanych ze wsparciem integracji taryfowej systemu publicznego transportu zbiorowego, czyli wspólnego biletu dla kilku rodzajów przewoźników na danym obszarze oraz projektów związanych z rozbudową sieci dróg dla rowerów, co stanowi straconą szansę, ponieważ w tych kwestiach zapóźnienia Polski są szczególnie zauważalne.
EKOLOGICZNE TRANSFORMACJE: RYZYKO I NADZIEJA DLA TRANSPORTU PUBLICZNEGO
Szczególne nadzieje budzą projekty mające na celu zwiększenie parametrów środowiskowych parku taborowego komunikacji miejskiej i regionalnej. Niosą one jednak pewne ryzyko w związku z wyższymi cenami bardziej ekologicznych rozwiązań (np. autobusów elektrycznych), które może przełożyć się na ograniczenia w ofercie przewozowej na terenie miast i aglomeracji. Projekty te nie niwelują zapóźnień mniejszych miast i obszarów wiejskich w zakresie niewystarczającej lub braku oferty transportu publicznego. W kontekście wzrostu kosztów taboru oraz usług transportowych należy spodziewać się w najlepszym wypadku utrzymania zjawiska wykluczenia transportowego na niezmienionym poziomie.
OSTATNI DZWONEK DLA POLSKIEJ REFORMY TRANSPORTU
Co w takim razie czeka polski system transportowy? Czy dzięki środkom z KPO uda się zmniejszyć ubóstwo transportowe w Polsce zwłaszcza w małych miastach i na obszarach wiejskich? Czy można szybko odzyskać potencjał gospodarczy utracony w wyniku covid-19, który wymusił kolejną już fazę cięć w regionalnym transporcie pasażerskim? A może z powodu opóźnień w realizacji KPO Polska już straciła szansę na dokonanie jakościowego skoku w polityce transportowej?
Raport do pobrania: Zielen-za-mgla
Źródło: WiseEuropa – Fundacja Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych i Europejskich
