Prezes Urzędu Regulacji Energetyki opublikował sprawozdanie za 2022 r. To kompleksowe podsumowanie aktywności regulatora w minionym roku w polskiej elektroenergetyce, gazownictwie i ciepłownictwie oraz na rynku paliw ciekłych. W tym roku lektura jest szczególnie interesująca ze względu na bardzo dynamiczną sytuację związaną z agresją Rosji na Ukrainę oraz niespotykaną wcześniej liczbę nowych regulacji krajowych i unijnych.
– Miniony rok był dla regulatora sektorowego w wielu obszarach wyjątkowy, ale też trudny. Ze względu na wojnę w Ukrainie, której rezultatem stały się m.in. rosnące ceny energii, a także z uwagi na ciągłe odbudowywanie się gospodarek po pandemii, 2022 r. to przede wszystkim bezprecedensowa dynamika zmian. Niepewna sytuacja na rynku globalnym zwiększyła ryzyko ograniczeń w dostawach surowców. Przedsiębiorstwa sektora energetycznego musiały zatem mierzyć się z nieprzewidywalnością, niepewnością i ryzykiem, wynikającymi ze zmieniającej się sytuacji geopolitycznej – podsumowuje 2022 r. Prezes URE Rafał Gawin.
Szersze kompetencje – rekordowe dochody dla budżetu
Systematyczne poszerzanie zakresu kompetencji i zadań regulatora oraz szybko zmieniająca się sytuacja rynkowa przełożyły się na znaczny wzrost liczby spraw prowadzonych w URE. Przykładem może być większa o blisko 40% w stosunku do 2021 r. liczba decyzji administracyjnych, których w 2022 r. wydano 11,7 tys. Zmniejszyła się natomiast liczba wpływających do URE skarg, co wskazuje na skuteczność działań podjętych we wcześniejszych latach, takich jak zakaz sprzedaży umów na dostawę energii elektrycznej lub gazu w formule “door to door”.
W ramach działalności regulacyjnej, m. in. zatwierdzania taryf oraz planów inwestycyjnych, URE przyznał bądź zweryfikował środki o łącznej wartości przekraczającej 188 mld zł.
– W ramach zatwierdzania taryf dokonujemy m.in. oceny regulowanych przychodów przedsiębiorstw energetycznych, które są gromadzone z opłat ponoszonych przez odbiorców końcowych, przede wszystkim przez gospodarstwa domowe. To łącznie 167,2 mld zł we wszystkich taryfach zatwierdzonych w 2022 r. W wieloletnich planach rozwoju przedsiębiorstw energetycznych uzgodniliśmy nakłady inwestycyjne na poziomie 9,3 mld zł. W ramach pomocy publicznej w sektorach energochłonnych, kogeneracji, OZE, kontraktów długoterminowych i rynku mocy przyznaliśmy lub zweryfikowaliśmy środki finansowe na poziomie 11,7 mld zł – wskazuje Prezes URE.
Urząd zagwarantował również rekordowe wpływy do polskiego budżetu w wysokości 203 mln zł, co stanowi ponad 24% wzrost w stosunku do poprzedniego roku i ponad 140% zakładanego planu. Zdecydowana większość dochodów, ponad 175 mln zł (86,3%), pochodziło z opłat koncesyjnych.
Co bardzo istotne, kluczowe dla sektora energii i paliw oraz krajowej gospodarki działania URE realizowane są bez istotnego wzrostu zatrudnienia oraz zwiększenia budżetu Urzędu. Na koniec 2022 r. zatrudnienie wzrosło jedynie o 3 osoby, natomiast rotacja pracowników wyniosła aż 12%. Niezmiennie pojawiają się trudności w pozyskaniu specjalistów i budowaniu zasobów kadrowych Urzędu. Okoliczności te w najbliższych latach będą stanowiły jedno z największych wyzwań w kontekście możliwości realizacji zadań przez regulatora.
To już 25 lat URE!
Z okazji jubileuszu 25-lecia Urząd Regulacji Energetyki zrealizował szereg działań informacyjno-edukacyjnych. Jedną z ważniejszych inicjatyw było przygotowanie publikacji „W drodze do bezpiecznej i czystej energii, czyli jak napisać rynek na nowo. 25 lat regulacji rynków energii w Polsce”.
Opracowanie to jest swoistą monografią ostatniego ćwierćwiecza polskiego rynku energii i paliw, a także roli jaką w ich kształtowaniu odegrał sektorowy regulator. Jest to również próba spojrzenia w przyszłość i zmierzenia się z wyzwaniami związanymi z Europejskim Zielonym Ładem i wynikającą z niego transformacją energetyczną. Przy tworzeniu wydawnictwa brali udział najbardziej uznani liderzy i eksperci z sektora energii, a także przedstawiciele organizacji branżowych i konsumenckich oraz reprezentanci świata młodych.
Kolejnym wydarzeniem był zorganizowany przez Prezesa URE konkurs plastyczny dla dzieci z klas VII i VIII szkoły podstawowej, zatytułowany “Skąd się bierze prąd”. Do Urzędu wpłynęło ponad 1700 prac, a najlepsze z nich były prezentowane w przestrzeni publicznej wybranych miast Polski.
Karta Efektywnej Transformacji
– Kryzys unaocznił nam, że powinniśmy odchodzić od paliw, które są zależne od geopolityki. A możemy to uczynić zwiększając udział energii odnawialnej w miksie energetycznym. Natomiast aby włączać do systemu coraz więcej OZE, niezbędne są inwestycje w dystrybucję energii elektrycznej. Sieci dystrybucyjne są kluczem do udanej transformacji i rozwoju rynku. Stały się jednak „wąskim gardłem” i wymagają dodatkowych, znacznych nakładów finansowych, właściwego otoczenia regulacyjnego oraz harmonizacji kierunków wsparcia poszczególnych sektorów rynku energii – podkreśla Prezes Rafał Gawin.
W 2022 r. sukcesem zakończyły się prace prowadzące do podpisania Karty Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki (KET) – bezprecedensowego porozumienia Urzędu Regulacji Energetyki i pięciu największych operatorów systemów dystrybucyjnych. Dokument tworzy stabilne otoczenie regulacyjne dla inwestycji w modernizację sieci przesyłowych i ich dostosowania do wymogów energetyki rozproszonej. W znacznym stopniu ułatwi pozyskiwanie środków finansowych na ten cel. Karta została podpisana w listopadzie 2022 r. W 2023 r. kontynuowane są spotkania z interesariuszami w celu skutecznej i sprawnej operacjonalizacji założeń Karty.
Zamrożone ceny gazu i energii elektrycznej
Ze względu na trwającą od lutego ubiegłego roku wyjątkową sytuację na europejskim i krajowym rynku gazu oraz energii elektrycznej ustawodawca wprowadził rozwiązania chroniące odbiorców końcowych, przede wszystkim gospodarstwa domowe i instytucje użyteczności publicznej, przed nadmiernym wzrostem cen. W związku z tym, zarówno ceny gazu, jak i energii elektrycznej oraz opłaty dystrybucyjne za ich dostarczanie zostały zamrożone lub ograniczone do wyznaczonych poziomów.
Cena gazu dla odbiorców uprawnionych zamrożona została na poziomie z 2022 r., tj. 200,17 zł, a opłata dystrybucyjna na poziomie z ostatniej taryfy stosowanej w 2022 r. Również ceny energii elektrycznej oraz opłat dystrybucyjnych dla gospodarstw domowych do limitu zużycia (2 tys. kWh, 2,6 tys. kWh i 3 tys. kWh) zostały zamrożone na poziomie taryf ze stycznia 2022 r. Co więcej, za zużycie energii ponad te wielkości sprzedawca energii nie będzie mógł pobrać ceny wyższej niż 0,693 zł/kWh choć stawki opłat dystrybucyjnych będą zgodne z aktualnymi taryfami na 2023 r.
Wprowadzenie przepisów mrożących ceny nie oznaczało jednak braku konieczności prowadzenia przez regulatora postępowań taryfowych. Zatwierdzone przez Prezesa URE taryfy na 2023 r., kalkulowane tak jak zawsze w oparciu o kategorię kosztów uzasadnionych, stanowią podstawę do obliczenia wysokości rekompensat należnych przedsiębiorstwom energetycznym.
Troska o równowagę na rynku ciepła systemowego
W ciepłownictwie 2022 r. upłynął pod znakiem wysokich, niekiedy kilkukrotnych, wzrostów kosztów paliwa dla ciepłowni, głównie miału węgla kamiennego oraz gazu ziemnego. Kolejnym istotnym czynnikiem był ponad 20% wzrost kosztów zakupu uprawnień do emisji dwutlenku węgla oraz trzykrotna zmiana przepisów rozporządzenia taryfowego dla ciepła. Spowodowało to konieczność wprowadzenia wielu zmian w obowiązujących taryfach za ciepło systemowe.
– Nie mam wątpliwości, że systemy ciepłownicze w Polsce należy zmieniać, uniezależniać od paliw kopalnych, ale należy również w tej transformacji uwzględniać lokalną specyfikę, bardzo charakterystyczna dla polskiego rynku. Co więcej, modernizację ciepłownictwa należy traktować jako element bezpieczeństwa, co dobitnie pokazała nam sytuacja związana z wojną w Ukrainie i obawami o brak dostaw węgla dla polskich ciepłowni i elektrociepłowni. Dlatego uważam, że powinien zostać utworzony model centralnego finansowania modernizacji ciepłownictwa – mówi Rafał Gawin.
Prezes URE podejmował szereg działań mających na celu zrównoważenie interesów producentów i odbiorców ciepła systemowego. Prace prowadzone były m.in. w ramach powołanego w 2020 r. Zespołu ds. Ciepłownictwa, który w ubiegłym roku spotkał się aż osiem razy.
W 2022 r. zakończono 928 postępowań administracyjnych w sprawach zatwierdzenia lub zmiany taryfy ciepłowniczej, blisko dwukrotnie więcej niż w 2021 r. Wzrost przychodów przedsiębiorstw wynikający ze wszystkich postępowań zakończonych w 2022 r. (w stosunku do taryf ostatnio stosowanych) wyniósł około 22% (73 mld zł wobec 60 mld w 2021 r.).
Szerokie spektrum działalności URE
W 2022 r. Urząd Regulacji Energetyki realizował też pozostałe ustawowe zadania, m.in. dotyczące rozstrzygania sporów konsumenckich, których zgłoszono do URE 1516 oraz skarg na działalność przedsiębiorstw, których wpłynęło ponad 8 tys. Nowością było odnotowanie pierwszego wniosku o rozpoznanie sporu dotyczącego odmowy przyłączenia infrastruktury ładowania transportu drogowego.
Prezes URE kontynuował również współpracę międzynarodową w ramach Rady Europejskich Regulatorów Energii (CEER, The Council of European Energy Regulators), Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER, The Agency for Cooperation of Energy Regulators) oraz Regionalnego Stowarzyszenia Regulatorów Energetyki (ERRA, Energy Regulators Regional Association). Jej efektem jest m.in. spotkanie ostatniego z wymienionych stowarzyszeń, które odbyło się w kwietniu tego roku w Warszawie.
Ważnym elementem aktywności regulatora były też działania mające na celu wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii, w tym dotyczące systemu taryf gwarantowanych FIT/FIP, przyznawania premii kogeneracyjnych oraz świadectw efektywności energetycznej.
Szczegółowe informacje na temat pełnego zakresu działań Urzędu Regulacji Energetyki w 2022 r. można znaleźć w Sprawozdaniu z działalności Prezesa URE.
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
