Ostatni szok na rynku surowców i energii sprawił, że powróciła koncepcja opodatkowania nadmiarowych zysków, tzw. windfall tax, a w centrum zainteresowania są branże korzystające z podwyższonych cen surowców i kontraktów na energię. W Polsce kwestia podatku od zysków nadzwyczajnych jest istotna, bo dotyczy sektora znajdującego się w początkowej fazie długoletniej transformacji.
Eksperci WiseEuropa w raporcie pt. „Windfall Tax. Podatek od zysków nadzwyczajnych i jego wpływ na gospodarkę” analizują korzyści jakie windfall tax może przynieść gospodarce i zagrożenia jakie niesie dla sektora energetycznego. Pokazują także wpływ tego podatku na inne branże, które były lub są już nim objęte.
Historyczne przykłady dowodzą, że wprowadzenie podatku od nadmiarowych zysków bywało skutecznym źródłem zebrania dodatkowych przychodów budżetowych, lecz czasem wiązało się także z niepożądanymi skutkami gospodarczymi lub niską skutecznością poboru.
Eksperci WiseEuropa podkreślają, że jeśli podatek od zysków nadzwyczajnych zostałby w Polsce wprowadzony, dochody z niego powinny być redystrybuowane na cele związane z zeroemisyjną transformacją, by – w sposób pośredni – sprzyjać transformacji samej energetyki.
Szacowane przychody z tytułu windfall tax w Polsce mogłyby sięgnąć ok. 0,5% PKB w 2023 r. (podatek nałożony na górnictwo i sektor naftowy) i ok. 0,1% PKB średniorocznie po 2030 r. (w przypadku podatku nałożonego na energetykę), co mogłoby sfinansować ok. 10-30% dodatkowych kosztów transformacji zeroemisyjnej w Polsce.
Eksperci wskazują w raporcie, że źle zaprojektowane lub wprowadzone w nieodpowiednim czasie, podatki od nadzwyczajnych zysków mogą zwiększać ryzyko inwestorów i nie przynosić budżetowi dochodów większych niż te, które wynikają ze stałego podatku od renty ekonomicznej.
W raporcie zwrócono też uwagę na niedostrzegany dotąd aspekt, który może pojawić się w trakcie transformacji energetycznej – tj. duże prawdopodobieństwo, że producenci energii elektrycznej ze źródeł zeroemisyjnych będą osiągać bardzo wysokie zyski w okresie przejściowym, kiedy ich udział w całym rynku energii nie stanie się jeszcze dostatecznie wysoki by móc zauważalnie obniżyć cenę energii w przekroju całego roku.
Więcej informacji w raporcie: “Windfall Tax. Podatek od zysków nadzwyczajnych i jego wpływ na gospodarkę”
Źródło: WiseEuropa – Fundacja Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych i Europejskich
