Już za kilka lat w każdym polskim gospodarstwie domowym oraz przedsiębiorstwie dane dotyczące zużycia energii będą mierzone przez liczniki zdalnego odczytu (LZO). Montaż tych inteligentnych mierników umożliwi m.in. efektywniejsze zarządzanie systemem elektroenergetycznym. Jednak by wypełnić przyjęte założenia, Operatorzy Systemu Dystrybucyjnego są zobowiązani do zrealizowania ustawowego obowiązku i zainstalowania w określonych przedziałach czasowych ustalonego odsetka tego typu urządzeń u swoich odbiorców. Z końcem 2023 roku upływa termin, w którym Operatorzy powinni mieć zainstalowane co najmniej 15% takich liczników. Z końcem stycznia 2023 r. Stoen Operator zrealizował ten cel w niemal 30%.
Program wdrożenia liczników zdalnego odczytu (AMI) wystartował z fizycznymi wymianami liczników w sierpniu 2022 r. – podkreśla Jakub Tomczak, Dyrektor Pionu Zarządzanie Pomiarami w Stoen Operator. W wyniku rozpisanego wcześniej przetargu, 30 czerwca 2022 r. Stoen Operator podpisał umowę z konsorcjum Esmetric i Elgama Elektronika. Dotyczyła ona dostawy i instalacji kompletnej infrastruktury inteligentnego opomiarowania AMI. Esmetric, przedstawiciel UAB Elgama Elektronika na Polskę, zobowiązał się dostarczyć 180 tys. urządzeń LZO. Są one objęte 5-letnią gwarancją, a usługi serwisu świadczone będą w Polsce przez lokalnego przedstawiciela.
Warszawski dostawca energii elektrycznej posiada w tej chwili nieco ponad 1 milion liczników w gospodarstwach domowych, w tym już ponad 100 tys. zdalnego odczytu. Pierwsze inteligentne liczniki instalowane były już w latach 2014-2015. Ze względu na upływający okres legalizacji, który obecnie wynosi 8 lat, również te mierniki są wymieniane w pierwszym etapie.
Obecnie Stoen Operator prowadzi systematyczną wymianę LZO głównie na obszarze Pragi Południe. Nowo oddawane budynki wielolokalowe są również wyposażane w takie liczniki.
AMI – kompleksowe wyzwanie
Jak podkreśla stołeczny operator sieci dystrybucyjnej, AMI to system, którego nie można sprowadzić do samych inteligentnych liczników. Jest to kompleksowy projekt wymagający m.in. wdrożenia systemów informatycznych do przetwarzania dużych ilości danych, codziennego odczytu tych liczników, obsługi wielu procesów w sposób zdalny oraz zapewnienia bezpieczeństwa całej infrastruktury pomiarowej. Projekt wymaga również przebudowy procesów biznesowych w OSD, dlatego Stoen Operator dostosowuje swoją strukturę i posiadane zasoby do wyzwań związanych z realizacją projektu.
Jednym z rozwiązań, które rozwijamy pod wymogi AMI jest nasze autorski system HES-NG – wyjaśnia Jakub Tomczak. Odpowiada on za komunikację dwukierunkową z urządzeniami infrastruktury pomiarowej na potrzeby zbierania danych pomiarowych oraz parametryzacji i sterowania urządzeniami infrastruktury pomiarowej. W związku z wymogami prawnymi dotyczącymi AMI koncentrujemy się obecnie na opracowywaniu i wdrażaniu nowych funkcji tego systemu oraz skalujemy je do obsługi docelowo 1 miliona liczników w 2028 r.
Bezpieczeństwo danych
Ze względu na wielość danych, które będą pozyskiwane i przetwarzane w ramach systemu AMI, jednym z najważniejszych aspektów jest ich bezpieczeństwo. Już na etapie przetargu Stoen Operator postawił wymóg udostępnienia przez uczestników procedury próbek urządzeń do przebadania przez laboratorium, które sprawdzało je pod kątem funkcji, metrologii i cyberbezpieczeństwa.
– Zagadnienie cyberbezpieczeństwa należy traktować kompleksowo, obejmując najwyższą ochroną wszystkie elementy wchodzące w skład systemu AMI. Są nimi również liczniki zdalnego odczytu oraz koncentratory danych – podkreśla Jakub Tomczak. Wymagamy także szyfrowania danych i autentykacji z użyciem mocnych kluczy i algorytmów. Planujemy dalsze regularne analizy cyberbezpieczeństwa urządzeń i systemów, uwzględniając przy tym nowe formy podatności na ataki hakerskie – podkreśla Tomczak.
Temat cyberbezpieczeństwa jest niezwykle istotny nie tylko w kontekście infrastruktury pomiarowej, ale także telekomunikacyjnej oraz IT. Stoen Operator przykłada ogromną wagę do bezpieczeństwa danych i uwzględnia ten aspekt we wszystkich obszarach swojej działalności.
Potencjał na rozwój
Cyfryzacja sektora energetycznego i powiązana z nią implementacja inteligentnych rozwiązań są rewolucyjnym okresem dla branży elektroenergetycznej. Wymaga od uczestników rynku nie tylko wytężonej pracy, ale także innowacyjności i elastyczności. Długofalowe projekty, jakim jest AMI, są szansą dla osób, które chcą mieć realny wpływ na transformację energetyczną Polski i Europy. To potencjał, który jest rozwijany także w strukturach Stoen Operator.
Źródło: Stoen Operator Sp. z o.o.
