W dniu 18 grudnia br. zakończono negocjacje międzyinstytucjonalne dot. reformy unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). Parlament Europejski, Rada i Komisja Europejska porozumiały się co do szczegółów reformy, która ma zagwarantować realizację najważniejszych klimatycznych celów pakietu „Fit for 55”.
Cel klimatyczny dla sektorów objętych EU ETS dla energetyki i przemysłu został wyznaczony na 62% redukcji względem 2005 r. (wobec 61% proponowanych przez KE i Radę oraz 63% postulowanych przez PE). Wypracowane w ostatnich dniach porozumienie polityczne musi jeszcze zostać formalnie przegłosowane w najbliższych miesiącach przez Parlament Europejski i Radę, ale treść ustaleń nie będzie podlegać już zmianie.
– Najważniejsze ustalenia z perspektywy polskiego ciepłownictwa dotyczą zwiększenia przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji o 30% w latach 2026-2030 w zamian za przyspieszoną realizację ścieżki dekarbonizacji do 2030 r., którą powinien opracować operator instalacji wytwarzającej energię na rzecz ciepłownictwa sieciowego. Uzyskanie dodatkowych uprawnień ma zatem warunkowy charakter i będzie podlegać kontroli ze strony Komisji Europejskiej. KE szacuje, że w Polsce z tych zapisów mogłoby skorzystać 290 instalacji – komentuje dr Jędrzej Maśnicki, ekspert PTEZ, Dyrektor Departamentu Relacji Międzynarodowych PGE Polskiej Grupy Energetycznej S.A. – Jest to „marchewka” dla tych, którzy podejmą się odejścia od spalania najbardziej emisyjnych paliw w ciepłownictwie i rozwiązanie, na jakie mógł zgodzić się Parlament w obecnej sytuacji politycznej. Możliwość wykorzystania Funduszu Modernizacyjnego na rzecz inwestycji wykorzystujące gaz ziemny zgodnie z taksonomią, w tym na wysokosprawną kogenerację zostanie istotnie ograniczona, ale ma być dopuszczona do 2027 r.
Innym istotnym z perspektywy dekarbonizacji polskiego ciepłownictwa jest pierwszy krok na rzecz włączenia instalacji termicznego przetwarzania odpadów do systemu ETS. Instalacje o mocy w paliwie przekraczającej 20 MWt od 2024 r. mają być objęte obowiązkiem raportowania i weryfikacji emisji, następnie KE w 2026 r. ma przedstawić ocenę włączenia wszystkich instalacji spalania odpadów do systemu ETS od 2028 r. z możliwością zastosowania wyłączeń do 2030 r.
Darmowe uprawnienia w ciepłownictwie mają być przyznawane na nowych zasadach. Po pierwsze, dla 20% najbardziej emisyjnych instalacji objętych benchmarkiem dla ciepłownictwa będzie przygotować plan osiągnięcia neutralności klimatycznej. Po drugie, wszystkie instalacje będą musiały przeprowadzić audyt energetyczny i wdrożyć jego wyniki, jeśli inwestycja zwróci się w okresie 3 lat. W przeciwnym wypadku ich darmowe uprawnienia zostaną zredukowane o 20%.
Ponadto dochody krajowe ze sprzedaży uprawnień muszą w 100% finansować szeroko rozumiane działania klimatyczne takie jak m.in. inwestycje w OZE, efektywność, modernizacja i rozwój sieci, w tym ciepłowniczych, elektro-mobilność oraz sprawiedliwa transformacja. Państwa członkowskie. będą zobligowane do szczegółowe raportowania nt. wydatków finansowanych ze sprzedaży uprawnień.
Zmienione zostaną również zasady użycia art. 29a – mechanizm ma automatycznie uwolnić 75 mln uprawnień z MSR przez okres 5 miesięcy, jeśli średnia cena CO2 za ostatnie 6 miesięcy będzie o 2,4 razy wyższa od średniej z 2 ostatnich lat. KE ma co miesiąc publikować ceny dla obu okresów, jak również cenę referencyjną, która musiałaby być osiągnięta, żeby zaistniała interwencja na rynku. Interwencja może nastąpić jedynie raz na rok. Przedmiotowa zmiana powinna ograniczyć zakres działań spekulacyjnych na rynku ETS, a zatem być i korzystne dla operatorów instalacji ciepłowniczych kupujących uprawnienia na swoje potrzeby.
Zmienione zasady funkcjonowania systemu EU ETS wejdą w życie 1 stycznia 2024 r.
Źródło: Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych
