VIII Kongres Energetyczny DISE – Bezpieczeństwo dostaw energii w dobie transformacji

W części inauguracyjnej wystąpienia wygłosili przedstawiciele administracji rządowej, politycy, ambasadorowie i przedstawiciele nauki. Pierwszy głos zabrał Piotr Dziadzio, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Główny Geolog Kraju, Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa, który zaznaczył, że celem rządu jest zapewnienie stabilnych dostaw energii przy społecznie akceptowalnej cenie. P. Dziadzio powiedział, że kluczowa jest niezależność energetyczna, dywersyfikacja źródeł energii i rozwój paliw alternatywnych oraz jednocześnie wskazał otwartość na postulowane podczas obrad rozwiązania energetyczne. Grzegorz Tobiszowski, poseł do Parlamentu Europejskiego stwierdził, że wyjątkowa sytuacja kryzysu energetycznego wymaga szczególnych rozwiązań. Jego zdaniem ochrona klimatu jest priorytetem, ale fundamentem jest zapewnienie stabilnych dostaw. Paweł Jabłoński, Podsekretarz Stanu ds. współpracy ekonomicznej, rozwojowej oraz polityki afrykańskiej i bliskowschodniej w Ministerstwie Spraw Zagranicznych zauważył, że energetyka ma ogromne znaczenie na sprawy międzynarodowe i że obecność na Kongresie Ambasadora USA, Norwegii i Konsula Ukrainy jest ważna, bo kluczowe jest dziś budowanie silnych partnerstw. Jarosław Obremski, Wojewoda Dolnośląski przekazał przesłanie listu Prezesa Rady Ministrów skierowanego do zarządu DISE, w którym Premier wskazał na konieczność znalezienia kompromisu pomiędzy bezpieczeństwem, transformacją i konkurencyjnością. Podkreślił on ogromne znaczenie dla Polski otwartego na dzień przed Kongresem gazociągu Baltic Pipe. W imieniu Pawła Solocha, Sekretarza Stanu, Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego odczytał list Paweł Turowski, w którym Szef BBN przekazał, że dyskusja o bezpieczeństwie energetycznym, wyzwaniach transformacji jest niezwykle ważna w obecnej sytuacji panującej na rynku energii, w tym o partnerstwie polsko-amerykańskim. Anders Eide, Ambasador Norwegii w Polsce w pierwszej kolejności podziękował Polsce za wsparcie i hojność względem obywateli Ukrainy uciekających przed wojną. Ambasador wyraził przekonanie, że nowo otwarty gazociąg Baltic Pipe pozwoli na odwrócenie się od reżimu Putina. Ponadto, zaznaczył, że kryzys klimatyczny wymaga dynamicznego rozwoju OZE jako warunku bezpieczeństwa i niezależności energetycznej. Erin Nickerson, Konsul Generalna Stanów Zjednoczonych Ameryki w Polsce powiedziała, że bezpieczeństwo i niezależność energetyczna są kluczowe dla Polski, Europy i USA, poprzez co rozumie także realizację celów klimatycznych. Zdaniem Konsul, konieczna jest przebudowa gospodarki na zieloną i bezpieczną z wielkoskalowym udziałem fotowoltaiki i energetyki wiatrowej. Jurij Tokar, Konsul Generalny Ukrainy we Wrocławiu powiedział, że w walce Ukrainy przeciwko terrorystycznej Rosji i przerwaniu trwającego szantażu atomowego konieczne są dalsze sankcje nakładane na Rosję. Konsul wyraził także oczekiwanie na pogłębienie współpracy polsko-ukraińskiej w zakresie projektów OZE. Prof. dr hab. inż. Arkadiusz Wójs, Rektor Politechniki Wrocławskiej wskazał na wiodącą rolę Politechniki Wrocławskiej jako uczelni technicznej w przeciwdziałaniu kryzysowi klimatycznemu i poszukiwaniu rozwiązań wpisujących się w potrzeby transformacji energetycznej. W swoim wystąpieniu Rektor wskazał, że zasoby energii nie są jeszcze w pełni wykorzystywane, co stanowi wyzwanie przed nauką.

Pierwszy panel dyskusyjny pn. Bezpieczeństwo energetyczne i transformacja – w jaki sposób to pogodzić? moderował Michał Niewiadomski, założyciel Klubu Energetycznego, publicysta energetyczno-klimatyczny. Piotr Dziadzio, występujący w roli prelegenta powiedział, że Polska szybko dostosowała się do sytuacji kryzysu energetycznego, zapewniając, że mamy napełnione w pełni magazyny gazu. Minister zaznaczył, że dalszy, coraz bardziej dynamiczny rozwój OZE jest kluczowy, a Rząd pracuje nad nowymi programami, jak np. Wieloletni Program Rozwoju Wykorzystania Zasobów Geotermalnych w Polsce. Agata Staniewska-Bolesta, dyrektorka zarządzająca Offshore Polska w Ørsted Polska zaznaczyła, że zielona transformacja zdecydowanie przyspieszyła w Europie, a OZE jest coraz bardziej konkurencyjne. Jej zdaniem konieczne jest działanie przede wszystkim w zakresie: zdjęcia barier regulacyjnych, budowy bezpieczeństwa energetycznego, w tym poprawy efektywności energetycznej i współpraca. Zdaniem Grzegorza Tobiszowskiego Polska powinna wykorzystać potencjał OZE, do czego potrzebna jest wizja, konsekwentna realizacja planów i posiadanie rezerwy w energetyce konwencjonalnej. Armen Artwich, członek zarządu ds. korporacyjnych w PKN ORLEN wskazał na rolę dywersyfikacji źródeł energii jako warunku zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego. W opinii A. Artwicha, inwestycje w bezpieczeństwo energetyczne, również te długoterminowe, powinny być traktowane priorytetowo. Zaznaczył też, że w długiej perspektywie kluczowy jest rozwój gospodarki wodorowej i szerokie wykorzystanie czystego wodoru w transporcie, magazynowaniu energii i procesach technologicznych. Paweł Majewski, prezes zarządu ENEA S.A. stwierdził, że Polska musi stawiać na OZE, ale kluczowe jest tempo, w którym będzie możliwe odstąpienie od energetyki konwencjonalnej. P. Majewski wskazał, że zasoby węglowe będą wykorzystywane na tyle, na ile to możliwe, ale równolegle konieczne są inwestycje w OZE, sieć i magazynowanie (w tym ENEA rozpatruje także inwestycje w SMR). Paweł Szczeszek, prezes zarządu w TAURON Polska Energia S.A. podkreślił, że TAURON ciągle podłącza nowe instalacje odnawialne, a dla zwiększenia możliwości przyłączeniowych do 2030 r. planuje wydać 24 mld zł na inwestycje w sieci dystrybucyjne. Prezes TAURON zaznaczył, że bezpieczeństwo energetyczne jest priorytetem, dla którego zapewnienia musi być dostosowane tempo zielonej transformacji. Andrzej Legeżyński, prezes zarządu PGE GiEK S.A. zauważył, że OZE wymaga zapewnienia stabilizacji w źródłach konwencjonalnych ze względu na okresy spadku mocy. Zdaniem prezesa PGE GiEK kluczowe są: bezpieczeństwo energetyczne, bezpieczeństwo dostaw i transformacja skierowana na stopniowe odchodzenie od węgla. Andrzej Kensbok, wiceprezes Zarządu ds. Finansowych w KGHM Polska Miedź S.A. powiedział, że z perspektywy Spółki transformacja energetyczna ma dwa oblicza, po pierwsze generuje zapotrzebowanie na miedź np. dla samochodów elektrycznych i po drugie wzrost cen energii powoduje konieczność rozwoju własnych źródeł. KGHM stawia na fotowoltaikę, offshore i liczy na odblokowanie ograniczenia odległościowego dla inwestycji w onshore. Rafał Gawin, prezes Urzędu Regulacji Energetyki powiedział, że obecny model rynku energii w za małym stopniu koncentruje się na bezpieczeństwie energetycznym i konieczna jest zmiana monokultury surowcowej na dywersyfikację źródeł. Jego zdaniem, niezbędne jest także racjonalne wykorzystywanie energii i zapewnienie jak największej konkurencji.

Sesję panelową poświęconą polsko-amerykańskiemu partnerstwu energetycznemu otworzyły wystąpienia wprowadzające. W tym względzie, warto tu przytoczyć wystąpienie Mirosława Kowalika, prezesa zarządu Westinghouse Electric Poland Sp. z o.o., który powiedział, że jednym z głównych filarów polskiej energetyki przyszłości musi być energetyka jądrowa. Jego zdaniem partnerem dla tych inwestycji powinien być Westinghouse, posiadający ponad 130 lat doświadczenia i który złożył Minister Klimatu i Środowiska ofertę w sprawie budowy elektrowni atomowych w Polsce, dostosowaną do polskich warunków. Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego stwierdziła, że kluczem dla przyszłości energetyki jest dywersyfikacja, stabilne wsparcie finansowe w związku z rosnącym zapotrzebowaniem na energię i inwestycje w sieci. Moderatorem panelu dyskusyjnego pn. Strategiczne partnerstwo polsko-amerykańskie w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i transformacji był Remigiusz Nowakowski, prezes zarządu DISE. Paweł Jabłoński podkreślił na znaczenie dobrze prowadzonych relacji polsko-amerykańskich i konieczność dalszego pogłębiania tego sojuszu. Michał Kurtyka, b. Minister Klimatu i Środowiska wyraził przekonanie, że kluczowe jest myślenie o bezpieczeństwie i dywersyfikacji. Jego zdaniem Polska powinna inwestować w energetykę jądrową. Minister zaznaczył ponadto, że partnerstwo z USA to racja stanu dla Polski. Robert Rudich, Energy Attaché and Director, Department of Energy Office w Ambasadzie USA w Polsce powiedział, że USA bardzo wysoko ceni sobie partnerstwo z Polską. Podkreślił także znaczenie mobilizowania sektora prywatnego w procesie transformacji energetycznej i wspólnych polsko-amerykańskich. kontraktów gazowych. Beata Daszyńska-Muzyczka wskazała, że po rozszerzeniu taksonomii unijnej, banki europejskie (EBOR i EBI) otworzyły się na finansowanie projektów jądrowych i gazowych. Prezes BGK przekonywała także, że dla dalszych, dynamicznych inwestycji w zielone niezbędne są inwestycje w sieci. Mirosław Kowalik, prezes zarządu Westinghouse Electric Poland Sp. z o.o. powiedział, że z wdrożenie energetyki jądrowej jest konieczne dla realizacji celów klimatycznych. Jego zdaniem istotną rolę należy przypisać edukacji społeczeństwa, którego akceptacja dla inwestycji jądrowych jest niezbędna.

Sesję panelową poświęconą dyskusji na temat gazu ziemnego poprzedziły wystąpienia wprowadzające, wśród których warto tu przywołać prezentację wniosków z raportu „Gaz w geopolityce”, której dokonał Remigiusz Nowakowski. Raport pt. Wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej w aspekcie oddziaływania czynników geopolitycznych jest realizowany w ramach grantu udzielonego przez European Climate Foundation. Premiera raportu została przewidziana na listopad br., ale pierwsze wnioski wskazują, że w związku z niespotykaną skalą wzrostu cen energii i gazu, pogłębi się inflacja i realny staje się scenariusz recesji gospodarczej. Zdaniem autorów źródłami kryzysu są m.in.: wojna ekonomiczna Rosja-Unia Europejska powodująca powstanie kryzysu w państwach europejskich (w tym w wyniku nałożonych sankcji), prowadzenie szantażu gazowego przez Rosję i cel rozbicia jedności państw zachodnich Europy przez Rosję ze względu na ich uzależnienie od importu rosyjskiego gazu. Wstępne wnioski płynące z raportu to: uwzględnienie w polityce klimatycznej UE szerszego kontekstu funkcjonowania gospodarki europejskiej, proces transformacji zmierzający do neutralności klimatycznej musi uwzględniać bezpieczeństwo energetyczne, Rosja nie może być postrzegana jako stabilny partner handlowy UE ze względu na jej działania zagrażające pokojowi na świecie i powinna nastąpić trwała zmiana struktury importu gazu do UE (w tym ostateczne odejście od importu węglowodorów z Rosji).

Panel dyskusyjny pn. Bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego dla energetyki, przemysłu i ciepłownictwa w obecnych warunkach geopolitycznych moderował Wojciech Jakóbik, redaktor naczelny BiznesAlert. Piotr Zawistowski, prezes zarządu Towarowej Giełdy Energii S.A. powiedział, że sprowadzanie gazu z zewnątrz ma wpływ na rynek wewnętrzny UE, który musi uwzględniać specyfikę takich kontraktów. Jego zdaniem funkcjonujący mechanizm rynkowy pozwala na kontrolowanie cen, skupienie podaży i popytu w jednym miejscu i ochronę przed manipulacjami cen. Mec. Małgorzata Banasik, współzałożycielka i partner zarządzający Kancelarii Radców Prawnych Banasik Woźniak i Wspólnicy Sp.p. wskazała, że dywersyfikacja jest warunkiem bezpieczeństwa energetycznego. Mec. M. Banasik powiedziała, że dla zapewnienia bezpieczeństwa odbiorców stosowane są systemy wsparcia (np. rozszerzenie katalogu pomiotów chronionych), ale nie ma pewności co do tego, czy wystarczą środki na rekompensaty. Postawiła też otwarte pytanie, czy kryzys gazowy może rozwiązać tzw. zamrożenie cen gazu i ew. jego grupowy import. Dr Kamila Tarnacka, radca prawny, ekspertka DISE, przywołując wnioski raportu gazowego DISE, którego jest współautorką, wyraziła przekonanie, że zastąpienie rosyjskiego gazu dostawami z innych kierunków jest możliwe. Dodała także, że import gazu z Rosji musi zostać całkowicie wyeliminowany, nie tylko w czasie kryzysu i preferowanym rozwiązaniem jest transport morski LNG (w szczególności z USA). Jakub Kowalski, członek zarządu ds. operacyjnych w PSG sp. z o.o. stwierdził, że spada ilość wniosków odbiorców indywidualnych o przyłączenie do sieci gazowej na rzecz rosnącego zainteresowania pompami ciepła w skojarzeniu z PV. Dla porównania wskazał, że w przypadku klientów zawodowych przybywa ciepłowni. Zdaniem J. Kowalskiego transformacja energetyczna nie pozostawia wyboru klientom zawodowym, jak wybór gazu ziemnego na drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej, co stanowi wyzwanie dla PSG, żeby umożliwić nowe przyłącza w aglomeracjach miejskich. Filip Grzegorczyk, prezes zarządu Grupy Azoty i Zakładów Azotowych Kędzierzyn S.A. wskazał, że Azoty są ostatnią firmą w Europie, która podjęła decyzję o ograniczeniu produkcji nawozów, ale jej nie zaprzestała. Odnosząc się do wzrostu cen, F. Grzegorczyk powiedział, że z punktu widzenia ograniczenia interwencjonizmu państwa trudno zaakceptować ceny maksymalne, ale w związku z trwającą wojną i unijnym modelem regulowanego rynku energii, jest to możliwe do przyjęcia. Dr Robert Perkowski, wiceprezes zarządu ds. operacyjnych w PGNiG SA wyraził opinię, że wcześniej nie dostrzegano potrzeby rozbudowy infrastruktury gazowej, opierając się na dostawach z Rosji, ale obecnie możemy przyjąć konsensus, że kluczowe dla bezpieczeństwa gazowego Polski okazały się inwestycje w gazoporty. R. Perkowski dodał także w odniesieniu do obaw przed nadchodzącym sezonem grzewczym, że gaz jest i że nowe interkonektory zapewniają większe dostawy gazu w porównaniu z ilością skonsumowanego gazu w ubiegłym roku. Marcin Roszkowski, prezes Instytutu Jagiellońskiego wielokrotnie podkreślał w swojej wypowiedzi, że należy przeprowadzić tzw. derusyfikację rynku europejskiego, ponieważ Rosji nie można postrzegać jako stabilnego partnera handlowego. Ponadto dodał on, że konieczność ta wynika z destrukcyjnego wpływu polityki rosyjskiej na ustrój demokratyczny państw i gospodarkę europejską.

Panel dyskusyjny pn. Potencjał morskiej energetyki wiatrowej na Morzu Bałtyckim moderował Paweł Wróbel, założyciel i dyrektor zarządzający BalticWind.EU. Ole Toft, Ambasador Królestwa Danii w Polsce pogratulował Polsce finalizacji projektu Baltic Pipe, który zwiększy bezpieczeństwo energetyczne państwa. Ambasador podkreślił, że Dania stawia na współpracę państw basenu Morza Bałtyckiego (powiedział o znaczeniu m.in. Offshore Wind Foundations Alliance). O. Toft wyraził przekonanie, że zabezpieczenie bezpieczeństwa energetycznego przyszłości to rozwój OZE, w tym w szczególności offshore, w zakresie, którego rozwoju jego zdaniem Polska ma ogromny potencjał. Zofia Romanowska, dyrektorka ds. regulacyjnych w Ørsted Polska powiedziała, że Ørsted wraz z PGE realizuje największą farmę wiatrową na Morzu Bałtyckim, jednocześnie wspierając rozwój polskiego local content i promując innowacje. Podkreśliła ona znaczenie kompatybilności ram prawnych z otoczeniem makroekonomicznym. Roksana Szymalska, zastępca dyrektora ds. regulacyjnych w Equinor powiedziała, że Equinor współpracuje z Polenergią w zakresie morskich farm wiatrowych, choć rozwija także PV i gaz poprzez współpracę z PGNiG w ramach Baltic Pipe. Zaznaczyła ona, że przyjęty plan zagospodarowania obszarów morskich, ustawa szczególna dla offshore, rozporządzenia wykonawcze i wprowadzony system wsparcia pozwalają na rozwój rynku offshore, ale w jej ocenie potrzebna jest dyskusja m.in. o rewizji regulacji w zakresie certyfikacji dla morskich farm wiatrowych. Andrzej Janiszowski, wiceprezes zarządu ZE PAK stwierdził, że transformacja to odtworzenie potencjału wytwórczego w źródłach przyjaznych środowisku. Krytycznie odniósł się on do zasady 10h blokującej rozwój onshore. A. Janiszowski dodał także, że rozporządzenie wyznaczające kryteria wyboru projektu offshore ogranicza dopuszczenie różnych projektów, a więc wstrzymuje dywersyfikację. Szymon Kowalski, wiceprezes zarządu Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej powiedział, że dla rozwoju offshore konieczne są: zbudowanie od podstaw nowego sektora gospodarki – sector deal, współpraca z doświadczonymi partnerami zagranicznymi i wsparcie w postaci zewnętrznego kapitału. Jego zdaniem powstanie sektora offshore przyspieszy transformację i pozwoli na zastąpienie miejsc pracy, które obecnie są udziałem sektora węglowego.

Panel dyskusyjny pn. Wielkoskalowa energetyka jądrowa – stabilne źródło bez emisyjnej energii dla krajowego systemu elektroenergetycznego moderowała mec. Katarzyna Kuźma, partner w Kancelarii prawnej Domański Zakrzewski Palinka. Tomasz Nowacki, dyrektor Departamentu Energii Jądrowej w Ministerstwie Klimatu i Środowiska przedstawił efekty prac nad zlikwidowaniem barier w procedurze realizacji inwestycji atomowych. Wskazał m.in. na wyłączenie warunkuposiadania doświadczenia czy wprowadzenie uproszczeń pozwalających na równoległe prowadzenie poszczególnych etapów inwestycji. Dr Łukasz Młynarkiewicz, prezes Państwowej Agencji Atomistyki odniósł się do wprowadzonych zmian, w tym także powiedział, że przesunięcie decyzji zasadniczej pozwala na odpolitycznienie procedury i zabezpieczenie interesu publicznego. Wskazał także na rolę PAA w tej procedurze, w tym weryfikacji inwestycji w zakresie bezpieczeństwa, m.in. na etapie decyzji środowiskowej w zakresie ochrony radiologicznej. Andrea Veil, Office Director, Nuclear Reactor Regulation at U.S. Nuclear Regulatory Commission wskazała, że kluczowe jest odpowiedzialne planowanie inwestycji i jasność regulacji. Jej zdaniem niezbędna jest ponadto, przejrzysta współpraca z organem regulacyjnym i uporządkowana ścieżka inwestycji. Joel Eacker, PgMP, PMP, P.E., Vice President, New Plant Projects, Westinghouse Electric Company powiedział, że oferta Westinghouse jest gotowym, kompleksowym modelem inwestycyjnym, opartym na wiedzy, doświadczeniu i technologii. Zaznaczył znaczenie współpracy Spółki z polskimi uczelniami wyższymi i plany zmobilizowania ok. 40-50% polskiego przemysłu w inwestycje atomowe. Thierry Deschaux, dyrektor generalny EDF, Przedstawicielstwo w Polsce przybliżył ofertę EDF jako zintegrowaną i dostosowaną do polskich warunków, w tym programu energetyki jądrowej. EDF planuje zaangażowanie ok. 50% polskiego local content w realizacji inwestycji reaktorów jądrowych. Mikael Lemström, Head of Co-owned Nuclear, Fortum podzielił się nuklearnym doświadczeniem Fortum. Wskazał, że Spółka rozwija energetykę jądrową od l. 70’, część została już poddana likwidacji. Wskazał on na to, że kluczem dla inwestycji jądrowych jest dobra relacja ze sprzedawcą i niezależność od niego oraz uzyskanie akceptacji społeczeństwa.

Panel dyskusyjny pn. Zielony miks energetyczny receptą na niezależność energetyczną – warunki dalszego rozwoju OZE w Polsce, autonomiczne obszary off-grid, agregacja rozproszonych źródeł OZE moderował mec. Rafał Hajduk, partner w Kancelarii prawnej Domański Zakrzewski Palinka. Andrzej Jeżewski, prezes zarządu Promet-Plast i Energetycznego Klastra Oławskiego powiedział, że wbrew powszechnemu przekonaniu jego zdaniem nie istnieją ograniczenia dla rozwoju OZE. Dodał on, że kluczowe jest zastosowanie magazynów energii. Tomasz Tomasiak, dyrektor Biura Transformacji Energetycznej w Polskim Funduszu Rozwoju S.A. wskazał, że obecnie wyzwaniem dla transformacji energetycznej z punktu widzenia finansowania są: trudność prognozowania przez inwestorów inwestycji długoterminowych ze względu na wysokie stopy procentowe i niski kurs złotego. Tomasz Kozar, Cloud Technology Lead w Microsoft wyraził przekonanie, że transformacja energetyczna potrzebuje innowacji cyfrowych dla zwiększenia efektywności systemu i pojemności sieci. Jego zdaniem konieczna jest szybka adaptacja nowych technologii. Antoni Bielewicz, dyrektor European Climate Foundation Poland zaznaczył, że na bezpieczeństwo energetyczne istotny wpływ ma podaż siły roboczej, a obecnie brakuje specjalistów względem powstających potrzeb rynku energii. Artur Warzocha, wiceprezes zarządu ds. Korporacyjnych w TAURON Polska Energia S.A. powiedział, że TAURON poszukuje nowych możliwości dla rozwoju OZE, tj. technologii (hard- i software) i cable-pooling. Dodał też, że kluczowe jest wykorzystanie technologii magazynowania, co rozwija już Spółka. Paweł Strączyński, wiceprezes zarządu, nadzorujący Pion Finansowy w Banku Peako S.A. wyraził przekonanie, że niezbędne jest eliminowanie barier regulacyjnych dla rozwoju OZE i obniżanie ryzyka dla realizacji zielonych projektów, co w jego ocenie jest wyzwaniem z uwagi na niestabilność scenariuszy transformacji energetycznej i funkcjonowania rynku. Ireneusz Zyska, Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Odnawialnych Źródeł Energii w Ministerstwie Klimatu i Środowiska wskazał, że pozytywnie ocenia prace nad przyjęciem linii bezpośredniej. Dodał także, że uwzględniony został także postulat niesumowania magazynu w przyłączaniu energii ze względu na to, że nie stanowi on źródła wytwórczego.

Panel dyskusyjny pn. Fotowoltaika – stan obecny i perspektywy rozwoju. Współpraca instalacji PV z magazynami energii metodą redukcji ograniczeń sieciowych poprowadził mec. Krzysztof Cichocki, partner w Kancelarii prawnej Sołtysiński Kawecki & Szlęzak. Kamil Wyszkowski, przedstawiciel krajowy i dyrektor wykonawczy UN Global Compact Network Poland wskazał, że system wytwarzania energii musi zostać przebudowany, a żeby możliwe stało się wypełnienie zobowiązań klimatycznych – trzeba przeprowadzić klimatyczną rewolucję przemysłową. Zdaniem K. Wyszkowskiego konieczne jest także podniesienie celów klimatycznych w dokumentach strategicznych. Anna Kornecka, dyrektor Instytutu w Stowarzyszeniu Program Czysta Polska stwierdziła, że fotowoltaika nie jest celem samym w sobie i potrzebna jest autokonsumpcja, w tym także nowy system rozliczeniowy net-billing stanowi zachętę do oszczędzania energii. A. Kornecka podkreśliła konieczność zmiany nawyków i zmniejszenia konsumpcji energii. Grzegorz Wiśniewski, założyciel i prezes zarządu Instytutu Energetyki Odnawialnej powiedział, że Polska jest w czołówce europejskiej pod względem liczby prosumentów. W ocenie G. Wiśniewskiego dynamiczny rozwój PV, doskonale wpisuje się w polityki UE, ale trzeba dążyć do połączenia jej z innymi źródłami, np. z energetyką wiatrową, żeby w pełni wykorzystać potencjał tych źródeł. Agnieszka Kozłowska-Korbicz, dyrektor ds. projektów strategicznych w SOLTEC wyraziła przekonanie, że proces rozwoju fotowoltaiki jest za wolny i niezbędne są inwestycje w sieci. A. Kozłowska-Korbicz także poparła system net-billing, który jej zdaniem przyczyni się do zwiększenia świadomości prosumentów. Patryk Demski, wiceprezes zarządu TAURON Polska Energia S.A. stwierdził, że TAURON to także współtwórca transformacji zważywszy na realizowane cele strategiczne Spółki. Jednocześnie wskazał, że rozwój fotowoltaiki jest kompulsywny i trudno utrzymać mu tempa. Ponadto, dodał, że TAURON zgodnie ze strategią do 2025 r. planuje zainstalować 700 MW mocy w fotowoltaice. Robert Zasina, prezes zarządu TAURON Dystrybucja, prezes PTPiREE powiedział, że klienci oczekują realizacji celów klimatycznych. Wskazał, że modernizacja i rozbudowa sieci to priorytet i konieczne jest dążenie do coraz bardziej efektywnego zarządzania energią. Barbara Adamska, prezes Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Magazynowania Energii, założycielka i prezes ADM Poland podkreśliła wzrost świadomości społecznej w zakresie roli magazynów energii. Zdaniem B. Adamskiej kluczowa jest instalacja własnych OZE wraz z magazynami energii i dążenie do samowystarczalności energetycznej. Sławomir Suski, dyrektor ds. badań i rozwoju MP Solar Group Sp. z o.o. powiedział, że magazyny energii to gwarancja bezpieczeństwa. Jego zdaniem Polska jest wciąż daleko w zakresie rozwoju OZE względem państw liderów i w związku z tym konieczne jest osiągnięcie stojących przed wszystkim państwami członkowskimi celów i pełne odblokowanie polskiego rynku PV.

II dzień Kongresu Energetycznego otworzyło wystąpienie Gościa Honorowego, dr inż. Wojciecha Myśleckiego, prof. honorowego UP, przewodniczącego Rady Programowej Polskiego Stowarzyszenia Magazynowania Energii, Przewodniczącego Rady Nadzorczej Ekoenergetyka-Polska. Dr W. Myślecki powiedział, że konieczne jest dalekowzroczne planowanie w strategiach kierunkowych, a podejmowane działania muszą być realne. Zdaniem dr. Myśleckiego transformacja to koło zamachowe dla gospodarki.

Sesję Główną pn. Finansowanie Inwestycji z zakresu bezpieczeństwa energetycznego oraz sprawiedliwej transformacji otworzyło wystąpienie Mateusza Bergera, Sekretarza Stanu, pełnomocnika Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej, który stwierdził, że dla polskiej transformacji niezbędne jest wykorzystanie doświadczenia i wsparcia Spółek Skarbu Państwa. Podkreślił on także, że kluczowa jest dywersyfikacja źródeł dostaw.

Panel dyskusyjny pn. Finansowanie inwestycji w zakresie bezpieczeństwa energetycznego oraz transformacji energetycznej moderował Robert Tomaszewski, starszy analityk ds. energetycznych w Polityce Insight. Grzegorz Zieliński, Director, Head of Energy Europe, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju wskazał na trzy kluczowe aspekty dla budowania bezpieczeństwa energetycznego. Jego zdaniem są to: replace (zastąpienie gazu rosyjskiego gazem z innych źródeł), renew (zwiększenie wydatków na OZE, uproszczenie procedur głównie na PV) i reduce (efektywność energetyczna, ograniczenie konsumpcji energii). Ponadto, powiedział on, że obecnie klienci najbardziej potrzebują wsparcia płynnościowego, a kiedy sytuacja się ustabilizuje, finansowanie będzie wspierało projekty średnio- i długoterminowe. Adam Burda, dyrektor Departamentu Klienta Strategicznego – Energetyka, Paliwa i Nowe technologie w PKO Banku Polskim SA przychylił się do tej wypowiedzi, stwierdzając, że konieczne jest podejście dwutorowe. W ocenie A. Burdy w perspektywie krótkoterminowej konieczne jest udzielanie wsparcia płynnościowego, ale należy także zakładać deeskalację konfliktu na Ukrainie i dynamicznie rozwijać OZE, gdzie konieczne będzie wsparcie przede wszystkim projektów onshore i offshore. Mariusz Samordak, dyrektor zarządzający kierujący Pionem Projektów Ekologicznych w Banku Ochrony Środowiska SA podkreślił, że BOŚ Bank stawia na inwestycje na rzecz ochrony środowiska i zachęca spółki węglowe do obniżenia emisji. M. Samordak powiedział, że BOŚ Bank pracuje nad aktualizacją strategii klimatycznej i jednym z działań Banku będzie wskazywanie opartym na źródłach konwencjonalnych rozwiązań w zakresie stopniowego obniżenia emisji. Dr Adam Czyżewski, główny ekonomista w PKN ORLEN S.A. zaznaczył, że transformacja energetyczna nie jest wyścigiem i musi być racjonalna. Priorytetem PKN ORLEN jest bezpieczeństwo, i jak stwierdził: dekarbonizacja to też bezpieczeństwo, ale przyszłości. Ponadto, dodał, że rozwój OZE zmienia charakter zapotrzebowania na energię, tworzy popyt na magazynowanie, dopóki te technologie nie będą rozwinięte, to potrzebne będą paliwa kopalne. Artur Michalski, wiceprezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej powiedział o znaczeniu prowadzonych przez NFOŚiGW programach mobilizujących zielone inwestycje, tj. Mój Prąd czy Agroenergia. Wskazał on, że fotowoltaika staje się coraz bardziej zwrotna, więc będą pojawiały się programy udzielające finansowania nowych zielonych projektów. Andrzej Kopyrski, dyrektor zarządzający Pionu Inwestycji w Polskim Funduszu Rozwoju S.A. stwierdził, że obecnie nie ma projektów pewnych i stabilnych, co stanowi wyzwanie. Podkreślił on, że PFR udostępnił środki finansowe w ramach tarcz antykryzysowych i przewiduje ewentualne dalsze wsparcie, jeśli będzie taka konieczność. Zdaniem A. Kopyrskiego kluczowa jest współpraca. Michał Lasocki, Partner w EEC Magenta powiedział, że jest to fundusz finansowy, który dostarcza kapitał na inwestycje wysokiego ryzyka, ponieważ EEC Magenta wspiera naukę, myśląc o przyszłości, by skomercjalizować rozwiązania polskich naukowców. Zdaniem M. Lasockiego kluczowe jest stawianie na technologie jutra.

Polsko-Niemieckie Forum Energetyczne i Klimatyczne poprzedziło wystąpienie Martina Kremera, Konsula Generalnego Niemiec, który powiedział, że bezpieczeństwo energetyczne to priorytet, a Polska i Niemcy stoją przed tymi samymi wyzwaniami, tj. zapewnieniem bezpieczeństwa i niezależności energetycznej. Wskazał on także na duży potencjał we współpracy polsko-niemieckiej w zakresie zielonych projektów. Kolejno wystąpił dr Nils Geißler, dyrektor generalny Ministerstwa Energii, Ochrony Klimatu, Środowiska i Rolnictwa Landu Saksonii, który powiedział o – „Doświadczeniach Landu Saksonii w realizacji i wspieraniu transformacji energetycznej przy zachowaniu bezpieczeństwa odbiorców”. Stwierdził on, że konieczna jest dalsza współpraca transgraniczna polsko-niemiecka w zakresie energetyki, która wzmacnia gospodarki obu państw. Zadeklarował, że Saksonia chce wzmacniać wspólny dialog, ponieważ trzeba pilnie realizować cele porozumienia paryskiego, Europejskiego Zielonego Ładu i Europejskiego prawa o klimacie. Podkreślił, że Saksonia stawia też na rozwój gospodarki wodorowej. Kolejno, głos zabrał Artur Kowalik, dyrektor Departamentu Gospodarki w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego. Powiedział on, że Dolny Śląsk i Saksonia świetnie współpracują, w taki sposób, by oba państwa odnosiły korzyści. Podkreślił, że celem obu regionów jest dążenie do wzrostu gospodarczego, co jest możliwe ze względu na wysoki poziom wykształcenia społeczeństwa, świetną lokalizację Dolnego Śląska, przygotowaną infrastrukturę na zielone inwestycje, obecność wysokiej klasy uczelni wyższych i dostęp do funduszy europejskich.

Panel dyskusyjny w ramach Forum polsko-niemieckiego moderował dr Maciej Zathey, dyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego. Dr Nils Geißler powiedział, że rząd federalny i poszczególne landy zmierzają wspólnie do rozwoju OZE, ale wymaga to przyspieszenia i uproszenia procedur administracyjnych. Podkreślił znaczenie inwestycji landów północnych w offshore i konieczność wykorzystania potencjału lokalnego przez pozostałe regiony. Katarzyna Sobótka, E-mobility Director CLARITASa Investments wskazała, że od 2035 r. w Europie będzie obowiązywał zakaz sprzedaży samochodów spalinowych, więc konieczne jest szybkie rozwijanie elektromobilności. Przytoczyła też dane w zakresie zarejestrowanych pojazdów elektrycznych w obu państwach, gdzie w Niemczech jest ich 650 tys., a w Polsce jedynie 13 tys., podobnie stacji ładowania w Niemczech jest zainstalowanych 10 tys., a w Polsce zaledwie 600. Dr hab. inż. Izabela Sówka, Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej zaznaczyła, że Politechnika Wrocławska współpracuje w zakresie rozwoju stacji ładowania, rozwija też infrastrukturę wodorową, ale ten rozwój wymaga czasu. Podkreśliła ona także, że niezbędne jest nauczenie się zarządzania emisjami, szczególnie dla miast, które pretendują do uzyskania statusu miasta smart. Dr Maciej Satora, Associate Researcher w Instytucie Fraunhofera powiedział, że Instytut wspiera transfer wiedzy, choć przede wszystkim do Niemiec, ale poprzez liczne oddziały, projekty Fraunhofer realizowane są też w Polsce (współpraca z Dolnośląską Doliną Wodorową i Promet-Plast). Wskazał na cel strategii wodorowej Niemiec, która przeznacza 4 mld Euro na współpracę międzynarodową w zakresie wodoru. Hubert Papaj, prezes Karkonoskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. stwierdził, że konieczne jest skoncentrowanie się na bezpieczeństwie energetycznym, o którym w ostatnich latach mówiło się niewiele. Powiedział też o realizowanych transgranicznych zielonych projektach przez m. in. współpracę Zittau-Zgorzelec czy Bogatynia-Goerlitz.

Panel dyskusyjny pn. Wykorzystanie technologii małych reaktorów jądrowych SMR do produkcji czystej energii moderowała mec. Anna Szczodra, Senior Counsel w Kancelarii prawnej Sołtysiński Kawecki & Szlęzak. Dr Łukasz Młynarkiewicz, prezes Państwowej Agencji Atomistyki powiedział, że dla rozwoju SMR ważny jest efekt skali, żeby to się opłacało biznesowo. Jego zdaniem SMR stanowi impuls dla innowacji. Podkreślił też znaczenie harmonizacji regulacji atomowych, mówiąc, że ma to już miejsce i prace toczą się pod przewodnictwem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, a w l. 2022-2024 mają być prowadzone wspólne prace krajowych regulatorów. Dawid Jackiewicz, członek zarządu ORLEN Synthos Green Energy S.A. zaznaczył, że technologie jądrowe nie są nastawione na konkurencję. Powiedział, że do 2030 r. ORLEN Synthos Green Energy planuje wybudować 15 reaktorów na potrzeby własne, całego systemu energetycznego i na potrzeby zapewnienia ciepła. Jego zdaniem zastosowana technologia Hitachi stanowi gwarancję bezpieczeństwa energetycznego. Piotr Podgórski, dyrektor naczelny ds. transformacji KGHM Polska Miedź S.A. wskazał na inne podejście, które przyjmuje KGHM, tzn. zaspokojenie poprzez SMR własnych potrzeb Spółki. KGHM planuje we współpracy z amerykańską firmą NuScalePower budowę 7 modułów małych reaktorów jądrowych o łącznej mocy 462 MW. Jarosław Dybowski, dyrektor wykonawczy ds. energetyki PKN ORLEN przekonywał, że kluczowe dla transformacji jest jasne określenie celów. Jego zdaniem Polska nie ma innego wyboru, jak inwestować w energetykę jądrową. Powiedział także, że ORLEN inwestuje w źródła gazowe i OZE, ale brak mocy przyłączeniowych dla PV i onshore powoduje konieczność stawiania na offshore i atom. Zdaniem J. Dybowskiego należy dywersyfikować źródła energii. Dr hab. Ludwik Pieńkowski, profesor AGH, ekspert KGHM Polska Miedź S.A. wyjaśnił, że reaktory SMR są mniejsze, modularne, bezemisyjne i w tym przypadku jest małe ryzyko awarii wszystkich reaktorów. Zdaniem profesora, potrzebne jest podejście zdywersyfikowane, tzn. zarówno takie, jak przyjmuje ORLEN i jak KGHM. Prof. Wacław Gudowski, profesor Fizyki Reaktorów i Fizyki Neutronowej w Królewskim Instytucie Technologii przychylił się do wypowiedzi przedmówcy, wskazując, że mniejsze reaktory stanowią mniejsze zagrożenie. W ocenie profesora SMR powinny być lokalizowane blisko miast, żeby ograniczyć straty przesyłowe, a ponadto korzyścią płynącą z tej technologii jest absorbowanie znacznie mniejszej powierzchni gruntów niż w przypadku PV i energetyki wiatrowej.

Panel dyskusyjny pn. Potencjał dla wodoru w gospodarce – wykorzystanie zielonego wodoru w transporcie, przemyśle oraz na rzecz dekarbonizacji gazownictwa moderowała Agnieszka Spirydowicz, prezes zarządu Zgorzeleckiego Klastra Rozwoju OZE i Efektywności Energetycznej Zklaster. Prof. dr hab. inż. Halina-Pawlak Kruczek, dyrektor Centrum Technologii Wodorowych i Odnawialnych Źródeł Energii Politechniki Wrocławskiej (którego dokonała uroczystej inauguracji podczas Kongresu DISE) powiedziała, że przewiduje znaczący postęp rozwoju technologii wodorowych do 2030 r. Jej zdaniem należy dynamicznie rozwijać technologie wodorowe, zarówno nisko- jak i zeroemisyjne. Radosław Żydok, wiceprezes Stowarzyszenia Dolnośląska Dolina Wodorowa stwierdził, że Dolnośląska Dolina Wodorowa to lider, który korzysta z finansowania europejskiego, choć postuluje o wsparcie środkami publicznymi, niezbędnymi w jego ocenie dla rozwoju jego działalności. Wskazał on na wielość form prawnych funkcjonowania dolin wodorowych, rekomendując przyjęcie ram prawnych ułatwiających ich działalność. Ireneusz Krupa, członek zarządu ds. rozwoju i inwestycji PSG sp. z o.o. powiedział, że trwająca wojna na Ukrainie uwypukliła konieczność rozwoju nowych źródeł energii. Jego zdaniem technologia wodorowa jest bezpieczna i możliwa do przesyłu polskimi sieciami, w tym jako domieszka w sieciach gazu ziemnego. Dr hab. inż. Jakub Kupecki, prof. IEn, dyrektor Instytutu Energetyki powiedział, że w Polsce produkowany jest wodór, co nie skutkowało zaistnieniem awarii. Porównał on, że skala finansowania przeznaczona na energetykę konwencjonalną musi być podobna względem odnawialnych źródeł energii, w oparciu, o które budujemy nowy system energetyczny. W ocenie J. Kupeckiego powinniśmy zmierzać do dominacji zeroemisyjnego wodoru, w tym celu inwestując w naukę i zdobywanie niezbędnego know-how.

Dominika Niewierska, kierownik Działu Rozwoju Nowych Strumieni Biznesowych w PKN ORLEN powiedziała, że ORLEN zgodnie ze swoją strategią zmierza do neutralności klimatycznej w perspektywie 2050, a jednym z filarów realizacji tej strategii jest inwestowanie w przyszłość, w tym rozwój gospodarki wodorowej. W tym zakresie stawia sobie za cel osiągnięcie co najmniej 0,5 GW mocy w instalacjach produkcji wodoru  nisko- i zeroemisyjnego z ambicją do 1 GW i wybudowanie ponad 100 sieci stacji tankowania wodoru w centralnej Europie do roku 2030. Zaznaczyła ona ponadto, że budowanie nowego ekosystemu wodorowego wymaga dopasowania czterech niezbędnych elementów: popytu, efektywności kosztowej, regulacji i partnerstwa.

Dr inż. Wojciech Myślecki wskazał, że potrzebne jest także zidentyfikowanie odbiorców wodoru i przygotowanie banków w zakresie umiejętności oceny ryzyka projektów wodorowych. Jego zdaniem, znacząca jest rola unijnej taksonomii, bo technologie wysokoemisyjne będą blokowane przez brak finansowania, które zostanie przeniesione na rzecz OZE.

Podsumowując przywołane komentarze ekspertów, można powyższe skonkludować poczuciem satysfakcji, że Kongres DISE już po raz ósmy stał się otwartym, międzynarodowym forum wymiany wiedzy i doświadczeń przedstawicieli rynku energii. Dyskusje panelowe pozwoliły nie tylko poznać punkty widzenia przedstawicieli administracji publicznej czy firm energetycznych, ale stworzyć żywą sieć wzajemnej inspiracji celem wdrożenia potrzebnych zmian. Bez wątpienia, bezpieczeństwo energetyczne to fundament, bez którego transformacja energetyczna się nie wydarzy. Pogłębianie partnerstwa międzynarodowego, ustabilizowanie łańcuchów dostaw, wdrożenie technologii przyszłości, w tym przyjęcie stosowanych ram regulacyjnych to wyzwania stojące przed polską energetyką. Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych pozostaje w przekonaniu, że postulaty prelegentów zostaną przeniesione z forum Kongresu do decydentów, a potencjał polskich innowatorów i naukowców pozwoli nam prawdziwie przyspieszyć w kierunku net zero.

Dziękujemy wszystkim Państwu za uczestnictwo w debacie, dziękujemy także Partnerom, którzy współtworzyli jakość dyskusji podczas Kongresu Energetycznego.

Do zobaczenia za rok, na IX Kongresie Energetycznym!

Źródło: Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych