W styczniu 2021 r. na naszych rachunkach za prąd, w części pobieranej przez dystrybutorów, pojawiła się nowa pozycja – tzw. opłata mocowa. Wynika ona z przyjętej w 2017 r. ustawy o rynku mocy[1], która wprowadziła mechanizm wynagradzania wytwórców energii za gotowość dostarczania energii do sieci. Głównym uzasadnieniem wdrożenia nowych przepisów była potrzeba zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej.
Ostatnio mieliśmy okazję przekonać się o skuteczności rozwiązań wprowadzonych ustawą o rynku mocy. 23 września br., z powodu braku odpowiedniej rezerwy mocy w systemie elektroenergetycznym, Polskie Sieci Elektroenergetyczne – operator systemu przesyłowego dbający o bezpieczeństwo jego pracy – ogłosiły okresy zagrożenia na rynku mocy w godzinach wieczornych (na dwie godziny od 19:00 do 21:00). Był to sygnał dla jednostek rynku mocy, by w tych godzinach zrealizowały swoje obowiązki mocowe. Zgodnie z umowami, w ramach obowiązków mocowych, jednostki wytwórcze musiały dostarczyć odpowiedni poziom mocy w systemie, a jednostki redukcji zapotrzebowania (DSR, demand side response) ograniczyły swoje zapotrzebowanie, za co podmioty te otrzymują wynagrodzenie.
Opłatę można zatem nazwać opłatą za utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego. Do końca września każdego roku Prezes URE oblicza i publikuje jej wysokość, bazując na przepisach ustawy o rynku mocy oraz na rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska[2].
– Wysokość opłaty odzwierciedla płatności dla dostawców mocy, które zostały zakontraktowane w wyniku przeprowadzonych aukcji rynku mocy. Środki pozyskane z tej opłaty przeznaczane są na budowę nowych, modernizację i utrzymanie istniejących jednostek wytwórczych, a także aktywizację zarządzania zużyciem energii i uelastycznienie popytu na nią – tłumaczy Rafał Gawin, Prezes URE.
Dla kogo ryczałt a komu według indywidualnej krzywej poboru?
Opłatą zryczałtowaną – określoną w złotych na miesiąc i zależną od rocznego zużycia energii – objęci są:
- wszyscy odbiorcy z grupy taryfowej G ( w tym gospodarstwa domowe)
- odbiorcy energii z grupy taryfowej C1, o mocy zamówionej do 16 kW.
Wysokość opłaty dla odbiorców innych niż ryczałtowi jest uzależniona od ilości energii zużytej przez nich w wybranych godzinach doby oraz indywidualnej krzywej poboru, czyli różnicy pomiędzy zużyciem energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania, a zużyciem w pozostałych godzinach doby. Ustawa wyróżnia cztery grupy odbiorców:
- grupę, dla której wielkość różnicy między ilością energii zużytą w dni robocze w wybranych godzinach doby i poza tymi godzinami wynosi mniej niż 5%,
- grupę, dla której ta różnica wynosi nie mniej niż 5% i mniej niż 10%,
- kolejną, gdzie różnica wynosi nie mniej niż 10% i mniej niż 15%,
- grupę czwartą, gdzie wielkość różnicy wynosi nie mniej niż 15%.
– Podział na grupy odbiorców według proporcji między zużyciem energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania i poza nimi jest istotny, ponieważ ma przełożyć się na większą stabilność poboru energii. Każdej z czterech grup o różnej stabilności przyporządkowany został współczynnik korygujący bazową stawkę opłaty mocowej. Waha się on od 0,17 w przypadku odbiorców o najbardziej „płaskim” profilu zużycia do 1 w przypadku odbiorców, którzy zużywają energię w sposób najmniej stabilny, tj. gdzie różnica między ilością energii zużytą w godzinach szczytowego zapotrzebowania i poza tymi godzinami wynosi więcej niż 15% – wyjaśnia Rafał Gawin.
Takie rozwiązanie ma zachęcić odbiorców do świadomego zużywania prądu w ciągu doby, a tym samym może poprawić bilansowanie zapotrzebowania na energię, co z kolei zwiększy bezpieczeństwo jej dostaw.
Do końca 2027 r. będzie obowiązywał podział na odbiorców ryczałtowych, dla których wysokość opłaty mocowej jest uzależniona od rocznego poboru energii elektrycznej oraz pozostałych, dla których będzie ona uzależniona od poboru energii w godzinach ogłoszonych przez Prezesa URE jako godziny szczytowego zapotrzebowania[3]. Natomiast od 1 stycznia 2028 r. nie będzie już stawek ryczałtowych, a dla wszystkich odbiorców energii, włącznie z gospodarstwami domowymi, opłata mocowa będzie zależna od profilu zużycia (im stabilniejszy profil, tym niższa opłata).
Zatem w 2023 r. z możliwości korygowania odpowiednim współczynnikiem bazowej stawki opłaty mocowej będą mogli skorzystać odbiorcy przyłączeni do sieci średnich napięć (o napięciu wyższym niż 1 kV) oraz do sieci wysokich napięć.
Wysokość opłat w 2023 r.
Wyliczając wysokość opłaty mocowej na 2023 r. dla poszczególnych grup odbiorców, regulator – zgodnie ze wskazaniem ustawodawcy – bierze pod uwagę wartość kontraktów mocowych zawartych w ramach aukcji na 2023 r. oraz koszty Zarządcy Rozliczeń.
W przypadku odbiorców z grup G oraz C1[4] będzie to stawka miesięczna, zależna od rocznego zużycia[5] energii elektrycznej, płatna za punkt poboru energii.
Tabela 1. Stawki opłaty mocowej w latach 2021-2023 dla odbiorców ryczałtowych w zależności od zużycia [w zł/miesiąc; wartość netto].
| Dla zużycia
energii elektrycznej |
Stawki opłaty mocowej | ||
| rok 2021 | rok 2022 | rok 2023 | |
| poniżej 500 kWh | 1,87 | 2,37 | 2,38 |
| od 500 kWh do 1200 kWh | 4,48 | 5,68 | 5,72 |
| od 1200 kWh do 2800 kWh | 7,47 | 9,46 | 9,54 |
| powyżej 2800 kWh | 10,46 | 13,25 | 13,35 |
Dla pozostałych grup odbiorców stawka opłaty w przyszłym roku uzależniona będzie od ilości energii elektrycznej pobranej z sieci w wybranych godzinach w ciągu doby (w dni robocze od 7:00 do 21:59) i wyniesie 0,1024 zł/kWh (w stosunku do 0,1026 zł/kWh w 2022 r.).
***
- Funkcjonowanie programu wsparcia dostawców mocy przewidziano do 2047 r.
- Prezes URE do końca września każdego roku będzie ogłaszał stawki opłaty mocowej na kolejny rok.
- Więcej informacji o rynku mocy można znaleźć na stronie regulatora oraz Polskich Sieci Elektroenergetycznych.
- Koszt rynku mocy w 2021 r. wyniósł 5,5 mld zł. Wysokość obowiązków mocowych zakontraktowanych w aukcjach na 2022 i na 2023 r. wynosi po ok. 5,3 mld zł.
[1] Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz. U. z 2020 r. poz. 247 z nast. zm.).
[2] Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 listopada 2020 r. w sprawie pobierania opłaty mocowej i wyznaczania godzin doby przypadających na szczytowe zapotrzebowanie na moc w systemie (Dz. U. z 2020 r. poz. 2009).
[3] Godziny doby przypadające na godziny szczytowego zapotrzebowania pozostają bez zmian. Jest to 15 kolejnych godzin każdej doby w dniu roboczym (z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy). Pierwsza z tych godzin rozpoczyna się o 7.00, a piętnasta – o 21.00.
[4] O mocy zamówionej do 16 kW.
[5] Art. 74 ust. 7 ustawy o rynku mocy.
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
