W styczniu 2021 r. na naszych rachunkach za prąd, w części pobieranej przez dystrybutorów, pojawiła się nowa pozycja – tzw. opłata mocowa. Wynika ona z przyjętej w 2017 r. ustawy o rynku mocy[1], która wprowadziła mechanizm wynagradzania wytwórców energii za gotowość dostarczania energii do sieci. Głównym uzasadnieniem wdrożenia nowych przepisów była wskazana przez ustawodawcę potrzeba zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Wprowadzoną od 1 stycznia br. opłatę można zatem nazwać opłatą za utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego. Do końca września każdego roku Prezes URE oblicza i publikuje jej wysokość, bazując na przepisach ustawy o rynku mocy oraz na rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska[2].
– Celem wprowadzenia rynku mocy, a co za tym idzie opłaty mocowej, było wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i zmniejszenie ryzyka tzw. blackoutu – podkreśla Rafał Gawin, Prezes URE. – Wysokość opłaty odzwierciedla płatności dla dostawców mocy, które zostały zakontraktowane w wyniku przeprowadzonych aukcji rynku mocy. Środki pozyskane z tej opłaty przeznaczone będą na budowę nowych, modernizację i utrzymanie istniejących jednostek wytwórczych, a także aktywizację zarządzania zużyciem energii i uelastycznienie popytu na nią – dodaje.
Zmiana sposobu kalkulacji oraz poboru stawki
Prezes URE po raz drugi publikuje stawki opłaty mocowej. Jednak sposób jej wyliczania jest inny niż w ubiegłym roku. Został bowiem zmieniony nowelizacją ustawy o rynku mocy z początku września br.[3]
Nowelizacja ta rozszerzyła grupy odbiorców, którzy będą płacili zryczałtowaną opłatę mocową zależną od rocznego zużycia energii. W 2021 r. opłatą zryczałtowaną – określoną w złotych na miesiąc i zależną od rocznego zużycia energii – objęte były tylko gospodarstwa domowe. Nowelizacja ustawy rozszerzyła zryczałtowaną stawkę opłaty na wszystkich odbiorców z grupy taryfowej G. Zostaną nią ponadto objęci odbiorcy energii z grupy taryfowej C1, o mocy zamówionej do 16 kW.
Wysokość opłaty będzie również uzależniona od tzw. indywidualnej krzywej poboru, czyli różnicy pomiędzy zużyciem energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania, a zużyciem w pozostałych godzinach doby. Ustawa wyróżnia cztery grupy odbiorców:
- grupę, dla której wielkość różnicy między ilością energii zużytą w dni robocze w godzinach szczytowego zapotrzebowania i poza tymi godzinami wynosi mniej niż 5%,
- grupę, dla której ta różnica wynosi nie mniej niż 5% i mniej niż 10%,
- kolejną, gdzie różnica wynosi nie mniej niż 10% i mniej niż 15%,
- grupę czwartą, gdzie wielkość różnicy wynosi nie mniej niż 15%.
– Podział na grupy odbiorców według proporcji między zużyciem energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania i poza nimi jest istotny, ponieważ ma przełożyć się na większą stabilność poboru energii. Każdej z czterech grup o różnej stabilności przyporządkowany został współczynnik korygujący bazową stawkę opłaty mocowej. Waha się on od 0,17 w przypadku odbiorców o najbardziej „płaskim” profilu zużycia do 1 w przypadku odbiorców, którzy zużywają energię w sposób najmniej stabilny, tj. gdzie różnica między ilością energii zużytą w godzinach szczytowego zapotrzebowania i poza tymi godzinami wynosi więcej niż 15% – wyjaśnia Rafał Gawin.
Biorąc pod uwagę padające w ostatnim czasie rekordy zapotrzebowania na energię konieczne jest premiowanie takiego jej zużywania, które jak w najmniejszym stopniu wpływa na szczytowe zapotrzebowanie na energię. Takie rozwiązanie ma zachęcić odbiorców do świadomego zużywania prądu w ciągu doby, a tym samym może poprawić bilansowanie zapotrzebowania na energię, co z kolei zwiększy bezpieczeństwo jej dostaw.
Dla tego nowego systemu kalkulacji oraz poboru stawki mocowej przewidziany jest okres przejściowy. Do końca 2027 r. będzie obowiązywał podział na odbiorców ryczałtowych, dla których wysokość opłaty mocowej jest uzależniona od rocznego poboru energii elektrycznej oraz pozostałych, dla których będzie ona uzależniona od poboru energii w godzinach ogłoszonych przez Prezesa URE jako godziny szczytowego zapotrzebowania[4]. Natomiast od 1 stycznia 2028 r. nie będzie już stawek ryczałtowych, a dla wszystkich odbiorców energii, włącznie z gospodarstwami domowymi, opłata mocowa będzie zależna od profilu zużycia (im stabilniejszy profil, tym niższa opłata).
Przepisy dotyczące współczynników korygujących stawkę opłaty mocowej wchodzą w życie od 1 października br. Zgodnie z harmonogramem stosowania tych współczynników (art. 14 ustawy zmieniającej), odbiorcy przyłączeni do sieci wysokich napięć będą nimi objęci od 1 października 2021 r., do sieci średnich napięć – od 1 stycznia 2022 r., a odbiorcy przyłączeni do sieci niskich napięć (o mocy przyłączeniowej większej od 16 kW) od 1 stycznia 2025 r. Natomiast obecni odbiorcy ryczałtowi będą stosować te współczynniki od 1 stycznia 2028 r.
Tak więc w 2022 r. z możliwości korygowania odpowiednim współczynnikiem bazowej stawki opłaty mocowej będą mogli skorzystać odbiorcy przyłączeni do sieci średnich napięć (o napięciu wyższym niż 1 kV) oraz do sieci wysokich napięć.
Wysokość opłat w 2022 r.
Wyliczając wysokość opłaty mocowej na 2022 r. dla poszczególnych grup odbiorców, regulator – zgodnie ze wskazaniem ustawodawcy – bierze pod uwagę wartość kontraktów mocowych zawartych w ramach aukcji na 2022 rok[5] oraz koszty Zarządcy Rozliczeń. Wzrost opłaty mocowej na 2022 r. wyliczonej przez Prezesa URE zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, wynika głównie ze zmiany sposobu kalkulacji stawek.
W przypadku odbiorców z grup G oraz C1[6] będzie to stawka miesięczna, zależna od rocznego zużycia[7] energii elektrycznej, płatna za punkt poboru energii.
Tab. 1. Stawki opłaty mocowej w latach 2021 i 2022 dla odbiorców ryczałtowych w zależności od zużycia [w zł/miesiąc; wartość netto].
Dla pozostałych grup odbiorców stawka opłaty w przyszłym roku uzależniona będzie od ilości energii elektrycznej pobranej z sieci w wybranych godzinach w ciągu doby (w dni robocze od 7:00 do 21:59) i wyniesie 0,1026 zł/kWh (w stosunku do 0,0762 zł/kWh w 2021 r.).
***
- Funkcjonowanie programu wsparcia dostawców mocy przewidziano do 2047 r.
- Prezes URE do końca września każdego roku będzie ogłaszał stawki opłaty mocowej na kolejny rok.
- Więcej informacji o rynku mocy na stronie regulatora oraz Polskich Sieci Elektroenergetycznych.
- Koszt rynku mocy w 2020 r. wyniósł 5,4 mld zł. Wysokość obowiązków mocowych zakontraktowanych w aukcjach na 2022 r. wynosi natomiast 5,3 mld zł.
[1] Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz. U. z 2020 r. poz. 247 z nast. zm.).
[2] Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 listopada 2020 r. w sprawie pobierania opłaty mocowej i wyznaczania godzin doby przypadających na szczytowe zapotrzebowanie na moc w systemie (Dz. U. z 2020 r. poz. 2009).
[3] Dz. U. z 2021 r. poz. 1505.
[4] Godziny doby przypadające na godziny szczytowego zapotrzebowania pozostały takie same jak w 2021 r. Jest to 15 kolejnych godzin każdej doby w dniu roboczym (z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy). Pierwsza z tych godzin rozpoczyna się o 7.00, a piętnasta – o 21.00.
[5] Informacja Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (nr 103/2018) w sprawie ogłoszenia ostatecznych wyników aukcji głównej na rok dostaw 2022; Informacja Prezesa URE nr 23/2021 w sprawie ogłoszenia ostatecznych wyników aukcji dodatkowych na poszczególne kwartały roku dostaw 2022.
[6] O mocy zamówionej do 16 kW.
[7] Art. 74 ust. 7 ustawy o rynku mocy.
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
