Jak polski przemysł chemiczny ocenia propozycje zawarte w pakiecie Fit for 55? Co będzie miało największe znaczenie dla dekarbonizacji sektora? Jak sprawić, by przejście branży na gospodarkę neutralną klimatycznie stało się realne? – to między innymi te pytania zdominowały III Debatę w ramach Kampanii Polska Chemia, której organizatorem jest Polska Izba Przemysłu Chemicznego (PIPC). Wydarzenie odbyło się 23 września br.
– Zmiany klimatyczne są faktem – ostatni raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu przy ONZ nie pozostawia złudzeń. Komisja Europejska, szukając sposobów na poprawę sytuacji, ogłosiła w lipcu br. Pakiet „Fit for 55” – zbiór kilkunastu inicjatyw i wniosków ustawodawczych, który stanowi element Europejskiego Zielonego Ładu i będzie miał ogromny wpływ na funkcjonowanie całego sektora chemicznego. Przed Polską Chemią, jako branżą strategiczną dla rozwoju całej polskiej gospodarki, odpowiedzialną za znaczącą część PKB stoi szereg wyzwań. Sektor wychodzi z walki
z pandemią COVID–19 obronną ręką, jednak dla jego dalszego rozwoju potrzebne jest odpowiednie wsparcie oraz regulacje dostosowane do potrzeb i możliwości przemysłu. Klimatyczna transformacja bez udziału chemii nie będzie możliwa – podkreślał podczas Debaty dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego.
Eksperci administracji oraz przedstawiciele branży pod hasłem „Pakiet Fit for 55 – wpływ na Polską Chemię” dyskutowali o wyzwaniach i szansach związanych z wdrażaniem jego zapisów, istotnych z punktu widzenia sektora chemicznego. Kluczowe założenia pakietu przedstawiła Klaudia Kleps, Koordynator Pionu Rzecznictwa i Legislacji, Senior Ekspert w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego. Wskazała, że jego zapisy będą miały wpływ na wszystkie łańcuchy wartości, a jedną z jego podstawowych koncepcji jest ograniczenie emisji w systemie handlu emisjami (ETS). Zgodnie z celami unijnymi do 2030 r. emisje mają zostać ograniczone o 61%, co ma stać się możliwe m. in. poprzez jednorazową redukcję rocznego limitu całkowitych emisji w celu dostosowania tego pułapu do obserwowanych rzeczywistych emisji oraz stopniową redukcję bezpłatnych uprawnień w sektorach objętych podatkiem granicznym (mechanizm CBAM) w latach 2026-2035.
Dialog szansą na sukces
Unijny pakiet bez wątpienia budzi wiele obaw. W pierwszej części Debaty, dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, pytany przez moderatorkę dyskusji Barbarę Rajkowską, Kierownik Projektu z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, o ocenę zawartych w „Fit for 55” zapisów, wskazywał, iż największą bolączką przemysłu jest nie sam fakt konieczności dostosowania się do wymogów stawianych przez Unię Europejską – bo to już się dzieje i jest czymś oczywistym w kontekście dążenia do poprawy sytuacji klimatycznej – lecz brak kompleksowych, spójnych przepisów na gruncie krajowym. – W konsekwencji przedsiębiorstwa „biorą sprawy w swoje ręce”, chcąc w sposób odpowiedzialny podejść do transformacji i stawianych przed nim ambitnych celów. Dlatego też, dla powodzenia ekologicznych przemian, konieczna jest budowa pakietu wsparcia dla biznesu, a wszelkie zasady i regulacje muszą być przejrzyste i odpowiadać rzeczywistym potrzebom sektora – dodał dr inż. Tomasz Zieliński. Podkreślał, że Polska Chemia, jako branża niezwykle innowacyjna, opracowuje nowoczesne rozwiązania – jak choćby
w zakresie technologii wodorowych, w których Unia Europejska widzi przyszłość. Przemysł oczekuje jednak dialogu z decydentami prowadzonego na jak najwcześniejszym etapie prac nad wszelkimi regulacjami, by móc odpowiednio przygotować się do realizacji stawianych przed nim ambitnych celów.
Na pomoc polskim przedsiębiorcom
Jednym ze sposobów na znalezienie odpowiednich rozwiązań ma stać się opracowanie „Białej Księgi”, nad którą prace rozpoczęło właśnie Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Dokument ten ma przedstawiać szanse i wyzwania dla polskiego przemysłu w kontekście wdrażania założeń „Fit for 55”,
a Polska Izba Przemysłu Chemicznego, jako ekspercka organizacja branżowa, będzie aktywnie uczestniczyć w tym projekcie. Paweł Różycki, Zastępca Dyrektora Departamentu Strategii i Planowania Transformacji Klimatycznej w MKiŚ, zapewnił podczas Debaty, że administracja dostrzega ogromną rolę, jaką odegra polski przemysł, w tym chemiczny, w nadchodzącej transformacji i jest otwarta na dyskusję. Pytany o ocenę zapisów „Fit for 55” wskazywał, że Pakiet był od dawana wyczekiwany, choć oczywiście nie bez obaw. Spodziewano się, że obciążenia z nim związane będą nakładane szybciej, szczególnie w kwestii wycofywania bezpłatnych uprawnień do emisji. – Mimo iż system ETS i wysokie ceny uprawnień są problematyczne, to dla polskich przedsiębiorców przewidziane są narzędzia wsparcia, takie jak np. środki pochodzące z Funduszu Modernizacyjnego, przychody aukcyjne na modernizację sektora energetycznego w celu hamowania wzrostu cen energii oraz fundusze z Krajowego Planu Odbudowy – podkreślał przedstawiciel Ministerstwa.
Transformacja ekologiczna – szanse i wyzwania
W kolejnej części Debaty, podczas panelu dyskusyjnego, reprezentant administracji polskiej w Brukseli podkreślał, że Pakiet „Fit for 55” jest odpowiedzią na wyzwania klimatyczne, jednak z perspektywy Brukseli dalsze negocjacje jego zapisów nie będą łatwe. Zmiany, które zakłada, będą bowiem wpływały na konkurencyjność gospodarek poszczególnych państw członkowskich, a tym samym konkurencyjność całej Unii Europejskiej. Z punktu widzenia przedstawicieli firm sektora chemicznego unijny zbiór inicjatyw i wniosków ustawodawczych stanowi dla przemysłu szanse, ale także szereg wyzwań. Podkreśliła to Kalina Sarnowska, Kierownik Działu Regulacji w Grupie Azoty S.A., wskazując, że dla branży nawozowej w kontekście właściwego wdrażania „Fit for 55” kluczowe staje się doprecyzowanie ścieżek postępowania i dialog z decydentami, tak aby móc się jak najwłaściwiej przygotować do całego procesu i w jak najlepszy sposób podejść do działań zmierzających ku neutralności klimatycznej przedsiębiorstwa. Karol Wolff, Dyrektor Biura Strategii i Projektów Strategicznych w PKN ORLEN S.A., komentując ogłoszony przez Komisję Europejską Pakiet, odniósł się do strategii Spółki. Jej aktualizacja, która nastąpi w 2022 r., będzie szczegółowo uwzględniać unijne założenia, jednak już teraz PKN ORLEN – obok doskonalenia obecnych aktywów
– rozwija segment paliw alternatywnych i biopaliw, upatrując w nich szansy na umacnianie konkurencyjności przedsiębiorstwa.
Regulacje i system zachęt na drodze ku dekarbonizacji
O paliwach alternatywnych, podczas drugiego panelu dyskusyjnego, mówił również Przemysław Bielecki, Kierownik Działu Regulacji Zewnętrznych w Grupie LOTOS S.A. – Aby można było rozmawiać o realnym wykorzystaniu wodoru, musi zostać zapewniony na niego popyt – podkreślał. Jako przykład wskazał sektor transportowy, gdzie potrzebny jest odbiorca produktu – by stało się to możliwe kluczowe staje się stworzenie systemu zachęt i właściwych regulacji. Oceniając zapisy Pakietu, przedstawiciel Grupy LOTOS S.A. nadmienił, że kwestie dotyczące – wspomnianego już we wcześniejszej części Debaty – mechanizmu CBAM, czyli dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, powinny podlegać dalszym negocjacjom.
Potrzebę tworzenia odpowiednich przepisów, jak również map drogowych dekarbonizacji dla poszczególnych gałęzi przemysłu wskazywał także Patryk Antonik, Kierownik w Biurze Ryzyka Regulacyjnego w ANWIL S.A. Dodał, że omawiany podczas Debaty Pakiet „Fit for 55” to swoista rewolucja środowiskowa, której wprowadzenie wymaga czasu i odpowiedniego przygotowania się do realizacji stawianych przed przemysłem wyzwań. Tylko dzięki stałemu dialogowi z prawodawcami stanie się to możliwe.
Rolę odpowiedniego wsparcia dla sektora podkreślał także Robert Jeszke, Kierownik Zespołu Strategii, Analiz i Aukcji oraz Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych (CAKE) z Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w ramach Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego. Ekspert wskazywał również, że oprócz wymogów i celów redukcyjnych, za unijnym pakietem podąża szereg rozwiązań i mechanizmów finansowych.
– Ci, którzy umiejętnie skorzystają ze oferowanego wsparcia, wystartują w „pierwszej linii transformacji”, co może być korzystne dla naszej gospodarki – podkreślał. W kontekście założeń „Fit for 55” nie sposób nie poruszyć kwestii rosnących cen uprawnień do emisji, które przedstawiciel KOBiZE ocenił jako galopujące w zawrotnym tempie. Dodał, iż wszystko wskazuje na to, że w perspektywie 2030 r. ceny na poziomie 100 euro za tonę są bardzo realne.
Polska Chemia napędem ekologicznych przemian
Podsumowując spotkanie, dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, podkreślił, że branża dostrzega wyzwania związane z transformacją ekologiczną, na którą odpowiedź stanowić ma ogłoszony Pakiet „Fit for 55”. Dodał także, że jeśli chcemy mówić
o realnej poprawie światowej sytuacji klimatycznej, to do Europy muszą dołączyć inne regiony świata – w przeciwnym razie osiągnięcie tego będzie niezwykle trudne. Udział sektora chemicznego w ekologicznych przemianach, z uwagi na jego strategiczną rolę w gospodarce, jest kluczowy. Ważne jest zatem wyłapanie szans i strumieni rozwojowych, zaś, aby móc umacniać konkurencyjność branży, potrzebne będzie jej odpowiednie wsparcie.
Kampania Polska Chemia
Debata „Pakiet Fit for 55 – wpływ na Polską Chemię” odbyła się 23 września 2021 r., w ramach Kampanii Polska Chemia. Kampania jest autorskim projektem Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego i jedynym tego typu przedsięwzięciem promującym tak istotny dla polskiej gospodarki sektor. Głównym celem Kampanii Polska Chemia jest umocnienie wizerunku branży jako dbającej o środowisko, promującej rozwój i innowacyjność, tworzącej atrakcyjne miejsca pracy oraz respektującej zasady zrównoważonego rozwoju.
Partnerzy Strategiczni Kampanii Polska Chemia: Grupa Azoty S.A., PKN ORLEN S.A.
Partnerzy Główni Kampanii Polska Chemia: ANWIL S.A, Grupa LOTOS S.A.
Źródło: Polska Izba Przemysłu Chemicznego
