Druga w tym roku nowelizacja ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw[1], która dziś wchodzi w życie, wprowadza szereg ważnych zmian systemowych zapewniających realizację Narodowego Celu Redukcyjnego (NCR). Pierwsza, tzw. „mała” nowelizacja, wprowadziła obowiązek rozliczania NCR na stałe.
Nowe przepisy mają korzystnie wpłynąć na wykonanie przez przedsiębiorców obowiązku ograniczenia emisji[2] gazów cieplarnianych w cyklu życia paliw stosowanych w transporcie oraz energii elektrycznej stosowanej w pojazdach samochodowych[3]. Mają również przeciwdziałać nadużyciom w wykorzystywaniu redukcji emisji z segmentu wydobycia do realizacji NCR. Prezes URE monitoruje i kontroluje realizację NCR.
Najważniejsze zmiany dla przedsiębiorców wprowadzone nowelizacją:
- Uproszczono warunki wspólnej realizacji NCR przez kilka podmiotów poprzez rezygnację z uprzedniego zgłaszania zamiaru takiej realizacji. Odtąd przedsiębiorcy będą tę informację umieszczać odrębnie w sprawozdaniu rocznym. Termin na wykonanie obowiązku sprawozdawczego[4] zostaje wydłużony z 31 marca na 30 czerwca, co da przedsiębiorcom więcej czasu na załatwienie formalności związanych z wykorzystaniem redukcji emisji gazów cieplarnianych osiągniętych w segmencie wydobywczym.
- Wprowadzono korektę wzoru wyliczania kary pieniężnej za brak realizacji NCR. Dotychczasowemu symbolowi ze wzoru: „S”[5] – który miał zmienną i tym samym trudną do dokładnego przewidzenia wartość, uzależnioną od notowań giełdowych uprawnień do emisji, nadano stałą wartość – 215 zł/tCO2eq(złotych za tonę ekwiwalentu dwutlenku węgla).
- Podmioty, które nie zrealizowały obowiązku NCR w latach 2021-2024, będą mogły także częściowo skompensować ten obowiązek uiszczeniem opłaty zastępczej. Aby skorzystać z tej możliwości należy wykazać, że w roku kalendarzowym, którego dotyczył obowiązek, NCR został zrealizowany na ustalonym minimalnym poziomie: 4 proc. w 2021 r., 4,1 proc. w 2022 r., 4,5 proc. w 2023 r., 5 proc. w 2024 r. Wysokość opłaty zastępczej przedsiębiorcy będą obliczać według wzoru określonego w ustawie[6], a wpłaty mają obowiązek uiścić na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do 30 czerwca.
- Urealniono możliwości wykorzystania energii elektrycznej wprowadzając coroczną aktualizację wskaźnika emisyjności energii elektrycznej.
- Wprowadzono możliwość wykorzystania sprężonego gazu ziemnego i skroplonego gazu ziemnego, stosowanych w transporcie, poprzez włączenie do realizacji NCR przedsiębiorców wprowadzających do obrotu CNG lub LNG na stacji paliwowej lub stacji zakładowej.
Przeciwdziałanie nadużyciom – ewidencja projektów redukcji w segmencie wydobywczym
W celu przeciwdziałania nadużyciom w wykorzystywaniu redukcji emisji z segmentu wydobycia do realizacji NCR ustawodawca wprowadził ewidencję projektów redukcji emisji gazów cieplarnianych w segmencie wydobywczym. Będzie ją prowadził Prezes Urzędu Regulacji Energetyki.
Ewidencja, dostępna w biuletynie informacji publicznej URE, będzie dostarczała podmiotom realizującym NCR informacji na temat projektów redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz osiągniętych z tych projektów ograniczeń emisji, jakie prawdopodobnie zostaną wykorzystane do realizacji NCR, a po złożeniu sprawozdań rocznych także informacji, jakie projekty redukcji zostały faktycznie wykorzystane do realizacji NCR.
Publikowanie takich informacji przyczyni się do zmniejszenia ryzyka nabycia tej samej redukcji przez więcej niż jeden podmiot – czytamy w uzasadnieniu ustawy.
Zgłaszanie projektów do ewidencji będzie dobrowolne, jednak w sposób naturalny przedsiębiorcom będzie zależało na wpisie by uniknąć sytuacji, w której ich redukcja byłaby odsprzedana innym podmiotom w kraju lub Europie. Wpis do ewidencji jest informacją dla innych uczestników rynku, że dana redukcja jest już wykorzystana. Warunkiem wpisania do rejestru będzie dostarczenie kompletu informacji o projekcie oraz posiadanie tytułu prawnego do dysponowania redukcją wynikającą z projektu.
Zmiany w NCR wprowadzone nowelizacją Prawa energetycznego – tzw. „mała” nowelizacja
Warto przypomnieć, że nowelizacja Prawa energetycznego[7], obowiązująca od 3 lipca 2021 r., wprowadziła stały obowiązek realizacji Narodowego Celu Redukcyjnego – dotychczas przewidziany wyłącznie dla 2020 roku. Jednocześnie wskazano, że dla roku 2021 NCR ma być realizowany w terminie od 3 lipca 2021 r. (czyli dnia wejścia w życie nowelizacji) – do 31 grudnia 2021 r.
***
- Narodowy Cel Redukcyjny (NCR) to obowiązek ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia paliw ciekłych (benzyn silnikowych i oleju napędowego), biopaliw ciekłych, gazu skroplonego (LPG), sprężonego gazu ziemnego (CNG), skroplonego gazu ziemnego (LNG) lub oleju do silników statków żeglugi śródlądowej, stosowanych w transporcie oraz energii elektrycznej stosowanej w pojazdach samochodowych.
- W Polsce podstawę obowiązku rozliczenia stanowią głównie konwencjonalne benzyny silnikowe i oleje napędowe (cechujące się stosunkowo wysoką emisyjnością), sprowadzone z zagranicy lub wytworzone w kraju.
- Minimalna wartość ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia paliw w przeliczeniu na jednostkę energii w danym roku powinna wynieść 6% w stosunku do emisji bazowej z 2010 r.
[1] Ustawa z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1642).
[2] Ograniczenie emisji w danym roku powinno wynieść 6% w stosunku do emisji bazowej z 2010 r.
[3] paliw ciekłych (benzyn silnikowych i oleju napędowego), biopaliw ciekłych, gazu skroplonego (LPG), sprężonego gazu ziemnego (CNG), skroplonego gazu ziemnego (LNG) lub oleju do silników statków żeglugi śródlądowej, stosowanych w transporcie oraz energii elektrycznej stosowanej w pojazdach samochodowych.
[4] Podmioty realizujące NCR zobowiązane są do przekazywania Prezesowi URE sprawozdania rocznego dotyczącego emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia paliw i energii elektrycznej, sporządzanego na podstawie faktur VAT lub innych dokumentów, w terminie do dnia 30 czerwca roku następującego po roku sprawozdawczym.
[5] Wzór na wyliczenie kary za brak realizacji NCR: K = S × O × W, gdzie: “O” oznacza wartość niezrealizowanego obowiązku [tCO2eq/MJ], symbol “W” oznacza wartość opałową lub energetyczną paliw oraz energii, stanowiących podstawę realizacji NCR.
[6] Art. 37a. ust. 4 ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1642).
[7] Ustawa z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1093).
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
