Wdrożenie do prawa krajowego regulacji dotyczących tzw. Funduszu Modernizacyjnego to jedna z najważniejszych kwestii, które reguluje uchwalona 15 kwietnia 2021 r. przez Sejm RP ustawa o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy stanowić będą jeden z elementów systemu finansowania transformacji klimatycznej w Polsce. 20 maja br. Sejm odrzucił zaproponowane przez Senat poprawki do ustawy kończąc tym samym etap prac parlamentarnych nad ustawą. Teraz ustawa zostanie przekazana do podpisu Prezydenta RP.
Zgodnie z ustawą utworzony zostanie Fundusz Modernizacyjny – nowy instrument, który wspierać będzie realizację celów polityki energetyczno-klimatycznej. Jego celem będzie wspieranie modernizacji systemu energetycznego oraz poprawa efektywności energetycznej krajów Unii Europejskiej, w których PKB per capita jest niższe niż 60% średniej dla całej UE (odnosząc do 2013 r.). Fundusz, którego funkcjonowanie ma rozpocząć się od połowy 2021 r., będzie bazował na środkach pochodzących ze sprzedaży przez Komisję Europejską uprawnień do emisji. Polska będzie jego największym beneficjentem – prognozowana (zależna od cen uprawnień do emisji) pula środków dla naszego kraju przewiduje najmniej 20 mld zł w okresie 2021-2030.
Jak podkreśla minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka, wsparcie inwestycyjne spowoduje pobudzenie obszarów gospodarki zaangażowanych w transformację energetyczną, jednocześnie przyczyniając się do poprawy konkurencyjności polskich firm na arenie międzynarodowej.
– Dzięki realizacji inwestycji przy wsparciu Funduszu mamy szansę na przyspieszenie modernizacji sektora energetycznego. Dotyczy to m.in. ciepłownictwa, które wymaga znaczących nakładów finansowych. Realizacja tych inwestycji przyczyni się do osiągnięcia przez Polskę zobowiązań wynikających z polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej – dodał Minister.
Modernizacja polskiego sektora energetycznego, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń powietrza, które przełożą się na stan zdrowia i lepszą jakość życia Polaków, to niektóre z korzyści z wdrożenia finansowania w ramach Funduszu Modernizacyjnego. Realizacja inwestycji przyczyni się również do osiągnięcia polskich zobowiązań wynikających z polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej.
Działanie Funduszu Modernizacyjnego
Zarządzanie Funduszem Modernizacyjnym ma być realizowane poprzez tzw. Krajowy system wdrażania Funduszu Modernizacyjnego. Na szczeblu krajowym za zarządzanie Funduszem Modernizacyjnym odpowiedzialny będzie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Nadzór nad systemem będzie sprawował minister właściwy do spraw klimatu.
Dofinasowanie inwestycji ze środków Funduszu Modernizacyjnego będzie się odbywało w ramach programów priorytetowych. Na ich kształt będzie miała wpływ powołana Rada Konsultacyjna składająca się z przedstawicieli właściwych ministrów. Każdy program priorytetowy będzie zatwierdzany przez ministra właściwego do spraw klimatu, przed przekazaniem do Europejskiego Banku Inwestycyjnego lub komitetu inwestycyjnego, ustanowionego na mocy dyrektywy EU ETS.
Zgodnie z dyrektywą Fundusz Modernizacyjny będzie wspierał inwestycje przede wszystkim z zakresu: wytwarzania i użytkowania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych; ciepłownictwa; magazynowania energii i modernizacji sieci energetycznych, w tym rurociągów należących do systemów ciepłowniczych, sieci elektroenergetycznej; transformacji regionów uzależnionych od stałych paliw kopalnych, sprawiedliwych przemian tych regionów; efektywności energetycznej, w tym w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów.
Poza ustanowieniem systemu zarządzania Funduszem Modernizacyjnym, w projekcie został zawarty szereg zmian związanych m. in. z: dostosowaniem przydziałów uprawnień do emisji dla podmiotów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji EU ETS, oceną poziomów działalności instalacji czy funkcjonowaniem Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych oraz innych substancji.
Ustawa dopełnia pełnej transpozycji do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2003/87/WE w celu wzmocnienia efektywnych pod względem kosztów redukcji emisji oraz inwestycji niskoemisyjnych (…), która wyznacza ramy funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji EU ETS w latach 2021-2030.
Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska
