2020 to rok jubileuszowy dla dwóch obecnie działających w Trójmieście elektrociepłowni. 50 lat temu w Gdańsku, a 45 lat temu w Gdyni rozpoczęły one swój pierwszy sezon grzewczy. To dobra okazja, by wspomnieć, że historia energetyki w tym regionie jest sporo starsza.
Korzenie energetyki na Wybrzeżu sięgają końca XIX w. 18 lipca 1899 r. nastąpił rozruch Elektrowni Ołowianka, która w późniejszym okresie już jako elektrociepłownia działała nieprzerwanie do 1997 r. W związku z rosnącymi potrzebami energetycznymi miasta Gdańska, w 1967 r. – w ramach „Zakładów Energetycznych Okręgu Północnego Przedsiębiorstwa Państwowego” – powołano „Elektrociepłownię Gdańsk II w Budowie”. Elektrociepłownia rozpoczęła swój pierwszy sezon grzewczy 50 lat temu – w 1970 r.
Historia energetyki zawodowej w Gdyni sięga 1935 r., kiedy to przystąpiono do budowy elektrowni na terenie Portu Gdynia. Elektrownia EC1 Gdynia została uruchomiona w 1936 r. i posiadała moc elektryczną 7,5 MW. Na początku 1940 r. na terenie portu Niemcy przystąpili do budowy stoczni wraz z drugą elektrownią, EC2 Gdynia. Obie jednostki wytwórcze w późniejszych latach pracowały jako elektrociepłownie.
Budowę obecnej elektrociepłowni EC3 Gdynia rozpoczęto w 1971 r., a ostatni blok energetyczny (nr 2) przekazano do eksploatacji w 1990 r. W listopadzie 1974 r. zakończono budowę dwóch z czterech planowanych kotłów: parowego o wydajności 70 t/h i wodnego o wydajności 50 Gcal/h. Pozostałe dwa kotły oddano do eksploatacji 45 lat temu – w październiku 1975 r. Zakończono też inwestycje komunalne, co pozwoliło uruchomić urządzenia tak w źródle, jak i u odbiorcy.
Pod koniec lat 90. elektrociepłownia Ołowianka oraz gdyńskie stare EC1 i EC2 zostały zamknięte. Od tego czasu aż do obecnego potrzeby grzewcze mieszkańców Gdańska, Gdyni i Sopotu, a także Rumi i Kosakowa zapewniają Elektrociepłownia Gdańska (EC2) i Elektrociepłownia Gdyńska (EC3).
W 2000 r. odetchnięto z ulgą, bo informatyczny robak milenijny okazał się niegroźny. W XXI w. wkroczono z nowymi wyzwaniami. Rozpoczął się proces konsolidacji organizacyjnej elektrociepłowni gdańskiej i gdyńskiej. Rozpoczęto przygotowania do wprowadzenia certyfikatu ISO 14001 Systemu Zarządzania Środowiskowego i uzyskano go pod koniec 2001 r. Dzięki naszym staraniom, swoją dawną świetność odzyskał Dwór Młyniska, w którym obecnie znajdują się nasze biura.
26 lutego 2001 r. nastąpiła prywatyzacja firmy, która weszła w skład francuskiego koncernu energetycznego Electricité de France. W obu elektrociepłowniach uruchomiono instalację współspalania biomasy. Z Unii Europejskiej uzyskano dofinansowanie inwestycji dostosowania obu elektrociepłowni do pracy bezskładowiskowej. Nowe zbiorniki na popiół zostały oddane do eksploatacji w 2011 r. W 2013 r. zakład przeszedł rebranding. Elektrociepłownie Wybrzeże S.A. przyjęły nazwę EDF Wybrzeże S.A. W tym samym roku, Grupa EDF wdrożyła program mający na celu dostosowanie bloków energetycznych w Polsce do nowych norm ochrony środowiska i podniesienie ich efektywności. Pod koniec 2015 r. nastąpił w Gdańsku i Gdyni rozruch nowych instalacji odsiarczania spalin. Od 1 stycznia 2016 r. pracowały już pełną parą, zgodnie z nowymi normami środowiskowymi.
13 listopada 2017 r. nastąpiła kolejna ważna zamiana – zakończył się proces zakupu aktywów Grupy EDF w Polsce przez Grupę Kapitałową PGE, która przejęła 8 elektrociepłowni w największych polskich aglomeracjach, w tym gdańską i gdyńską. Wchodząc w skład wielkiego polskiego koncernu energetycznego, stały się częścią Segmentu Ciepłownictwo pod marką PGE Energia Ciepła S.A.
W 2019 r. PGE Energia Ciepła Oddział Wybrzeże w Gdańsku został laureatem XII edycji konkursu „Pracodawca Przyjazny Pracownikom”, zorganizowanym przez Komisję Krajową NSZZ „Solidarność”, pod patronatem Prezydenta RP, Andrzeja Dudy. Historia zatoczyła koło. 12 lat temu taki sam certyfikat w I edycji konkursu odbierał z rąk Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Prezes Waldemar Dunajewski.
Poprzednie pokolenia ciepłowników ukształtowały obecne aktywa wytwórcze w latach 70-90. Modernizując i inwestując w pracujące urządzenia, czerpano z tego korzyści, zarówno mieszkańcy, jak i region. Obecnie stoimy przed nowymi wyzwaniami. Nie ma co ukrywać, że obecne urządzenia wytwórcze, szczególnie te oparte o paliwo węglowe, zrobiły już swoją robotę i czas na transformację.
Historia Elektrociepłowni Gdańskiej i Gdyńskiej to ciągły rozwój i otwartość na zmiany. Przed nami zmiana pokoleniowa pracowników EC i całkowita transformacja technologiczna. Historia pisze się dalej …
Od elektrociepłowni do filharmonii
25 lat temu podjęta została decyzja o rewitalizacji i adaptacji obiektu przemysłowego, jakim była elektrociepłownia „Ołowianka” w Gdańsku. Jej budynki zostały zaadaptowane na Centrum Muzyczno-Kongresowe,
które obecnie jest unikatem na skalę europejską. Nie ma w Europie drugiej takiej sali koncertowej, która byłaby historycznie powiązana z dawną elektrociepłownią. Sam pomysł takiej rewitalizacji wydawał się dość
kontrowersyjny i wymagał dużej wiary i nieszablonowego patrzenia w przyszłość.
Pierwsza elektrownia gdańska powstała na wyspie „Ołowianka” w 1899 r. W XVI w. mieściły się tam składowiska ołowiu, stąd też nazwa miejsca. Wybudowana na wyspie elektrownia również zyskała miano „Ołowianki”. Przez lata elektrownia była modernizowana i rozbudowywana. Główny budynek elektrowni od strony Motławy imponował dekoracyjną neogotycką fasadą, która była bogato zdobiona rozetami, flankami, wieżyczkami i „basztami”, co cechowało budownictwo przemysłowe XIX w. 25 marca 1945 r. na „Ołowiankę” zrzucona została bomba, niszcząc budynki oraz wyposażenie. Elektrownia ponownie zaczęła działać w sierpniu 1945 r., a w 1962 r. została przekształcona w elektrociepłownię.
W 1997 r. nastąpiło zakończenie eksploatacji EC Ołowianka. Niemal 100-letni okres użytkowania i przeprowadzania modernizacji spowodował, że technicznie niemożliwe stało się dalsze jej unowocześnianie.
Symbolicznym zakończeniem pewnej epoki i wkroczeniem w nową erę oraz zwiastunem przyszłości był demontaż w 1997 r. ostatniego turbozespołu elektrociepłowni, który odbywał się przy akompaniamencie
orkiestry.
Elektrociepłownie Wybrzeże S.A. (obecnie PGE Energia Ciepła S.A.) przekazały prawo wieczystego użytkowania wraz z prawem własności budynków i budowli na wyspie Ołowianka Skarbowi Państwa, z przeznaczeniem na Gdańskie Centrum Muzyczno-Kongresowe. Do czasów obecnych jednak symbolicznie cały czas są związane z dawną elektrociepłownią. Nieprzerwanie od momentu zakończenia eksploatacji,
Polska Filharmonia Bałtycka może liczyć na mecenat ze strony właścicieli dalej działających Elektrociepłowni w Gdańsku i Gdyni. Od grudnia 2017 r. właścicielem trójmiejskich Elektrociepłowni, które zaspokajają
ponad połowę potrzeb grzewczych w aglomeracji trójmiejskiej jest spółka Skarbu Państwa – PGE Energia Ciepła S.A. z Grupy PGE.
Projekt architektoniczny nowej siedziby Polskiej Filharmonii Bałtyckiej stworzył inż. Architekt Marcin Kozikowski, a źródłami finansowania były fundusze Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego oraz środki unijne. Realizacja inwestycyjna trwała nieprzerwanie od 1998 r. do 2007 r., kiedy nastąpiło uroczyste otwarcie kompleksowo wyposażonego Centrum Muzyczno-Kongresowego.
Przed podobnym wyzwaniem zagospodarowania starych poprzemysłowych budynków stoi obecnie Elektrociepłownia Czechnica w Siechnicach koło Wrocławia, należąca do spółki KOGENERACJA S.A., której właścicielem jest PGE Energia Ciepła. Jej wyłączenie nastąpi w 2023 r., po uruchomieniu nowej jednostki produkcyjnej. Władze spółki Kogeneracja S.A. oraz miejscowości Siechnice podpisały już list intencyjny w sprawie zagospodarowania obecnej węglowej Elektrociepłowni Czechnica.
Źródło i fot.: PGE Energia Ciepła S.A.
