Rynek energii elektrycznej: Prezes URE przychylił się do wniosku PSE o przyznanie odstępstwa od obowiązku udostępniania minimalnej wielkości międzystrefowych zdolności przesyłowych

Obowiązek udostępniania przez europejskich operatorów minimum 70% zdolności przesyłowych na połączeniach transgranicznych – zgodnie z rozporządzeniem w sprawie rynku wewnętrznego^[1]– wchodzi w życie 1 stycznia 2021 r. W przypadku gdy nie jest możliwe udostępnienie przez operatora 70% zdolności państwo członkowskie, po spełnieniu wcześniejszych przesłanek, przygotowuje Plan działania.

Bezpieczeństwo systemu wartością nadrzędną

Prezes URE wydając decyzję derogacyjną kierował się potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa pracy polskiego systemu przesyłowego. Chodzi o ograniczenie ryzyka wystąpienia sytuacji, w której operator może być zmuszony do udostępniania niewykonalnych ze względu na sytuację w systemie zdolności przesyłowych, a co za tym idzie przyjęcia do realizacji takich grafików wymiany transgranicznej, które zagrażają bezpieczeństwu pracy krajowego oraz europejskiego systemu elektroenergetycznego.

PSE w swoim wniosku wskazało dwie przyczyny uzasadniające konieczność przyznania odstępstwa, a jednocześnie kluczowe dla utrzymania bezpieczeństwa operacyjnego:

• brak możliwości ograniczenia przepływów kołowych z sąsiednich systemów do poziomu, który zapewni możliwość korzystania z właściwych zdolności przesyłowych krajowym i europejskim uczestnikom rynku;
• niepewność związaną z wielkością przepływów tranzytowych przez krajowy system elektroenergetyczny, która dodatkowo utrudnia spełnienie celów dotyczących udostępnianych zdolności.

Wymienione problemy dotyczą wyłącznie granic polskiego obszaru rynkowego przypisanych do regionu Core^[2] (tj. granic Niemcy – Polska, Czechy – Polska, Polska – Słowacja). Mimo to, zakres konsultacji wniosku PSE o przyznanie odstępstwa nie ograniczał się jedynie do organów regulacyjnych z regionów wyznaczania zdolności przesyłowych, do których przynależą granice polskiego obszaru rynkowego. Wniosek PSE został przekazany przedstawicielom wszystkich organów regulacyjnych Unii Europejskiej. Żaden wniósł uwag ani sprzeciwu do wniosku PSE.

Udostępnianie przepustowości narzędziem do budowania wspólnego rynku energii

We wspomnianym rozporządzeniu dotyczącym rynku wewnętrznego wskazano warunki udostępniania przepustowości połączeń transgranicznych. Operatorzy systemów przesyłowych na terenie Unii Europejskiej są zobowiązani do udostępniania zdolności połączeń transgranicznych w wielkościach maksymalnych, ale jednocześnie takich, które zapewniają bezpieczne warunki pracy sieci.

Zgodnie z przepisami UE, wprowadzony został wymóg udostępniania od 1 stycznia 2020 r. nie mniej niż 70% technicznej przepustowości połączeń dla realizacji wymiany transgranicznej. Kraje, które nie są w stanie wypełnić tego obowiązku, mają prawo do jego czasowego odroczenia lub przygotowania Planu działania. PSE skorzystały z przysługującego im prawa i skierowały do URE wniosek o przyznanie odstępstwa od obowiązku udostępniania międzystrefowych zdolności przesyłowych.

***

• Kraje wdrażające plan udostępniania nie mniej niż 70% technicznej przepustowości połączeń dla realizacji wymiany transgranicznej są zobowiązane, by do 31 grudnia 2025 r. osiągnąć wymagane wartości udostępnianych zdolności przesyłowych i do tego czasu muszą corocznie zwiększać dostępne zdolności zgodnie z tzw. liniową trajektorią.
• Obecnie kraje członkowskie UE realizują proces harmonizacji wspólnotowego rynku energii elektrycznej, integrując poszczególne segmenty rynków krajowych. Mechanizm łączenia rynków, tzw. market coupling, jest dziś podstawowym narzędziem alokacji transgranicznych zdolności przesyłowych i kształtowania cen energii elektrycznej w każdym kraju UE, w tym Polsce. Mechanizm ten polega na tym, że o kierunkach i wolumenach wymiany handlowej energii elektrycznej decydują wyłącznie relacje cenowe.
• Polska, na podstawie Planu działania opracowanego przez ministra właściwego ds. energii^[3] we współpracy z Prezesem URE, który został przyjęty 17 grudnia 2019 r. przez Komitet do Spraw Europejskich, uzyskała prawo do stopniowego osiągania celu 70% udostępnianych zdolności przesyłowych. Dzięki temu cel ten (tzw. cel 70%) jest osiągany według liniowej trajektorii, która corocznie wzrasta do docelowych min. 70% w 2025 r.

Decyzja dot. przyznania PSE S.A. odstępstwa od obowiązku wdrożenia minimalnego poziomu zdolności dostępnych do obrotu międzystrefowego