Samorządy dysponujące własnymi komunalnymi przedsiębiorstwami ciepłowniczymi stoją przed dwoma znaczącymi wyzwaniami: walką ze smogiem w miastach, ale równocześnie redukcją emisji CO2 w istniejących elektrociepłowniach. Najbliższe lata to czas ważnych decyzji włodarzy małych i średnich miast, szczególnie w kontekście realizacji projektów modernizacyjnych, jak również poszukiwania źródeł finansowania planowanych inwestycji.
Podczas majowego spotkania z cyklu „Kawa z Kogeneracją” Prezes PGE Polskiej Grupy Energetycznej i Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych – Wojciech Dąbrowski zwrócił uwagę na sytuację polskich samorządów w kontekście transformacji energetycznej: „Przedsiębiorstwa komunalne ciepłownicze podjęły szereg działań modernizacyjnych. Z uwagą przyglądamy się tym aktywnościom, również ze względu na fakt, że jest coraz mniej czasu. Sensownym byłoby przechodzenie na gaz, biorąc pod uwagę koszty emisji CO2. Jeżeli nie będzie szybkiej decyzji w samorządach, żeby przechodziły na gaz, to w niedalekiej przyszłości mogą one mieć poważne problemy m. in. tracić klientów. Będzie to działało na niekorzyść nas wszystkich i niosło ryzyko pogorszenia stanu powietrza w naszym kraju (…)”.
Coraz mniej czasu na działania
Eksperci są zgodni, że jednym ze sposobów poprawy jakości powietrza w Polsce i widocznego zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery, jest rozwój „zielonych inwestycji” oraz modernizacja elektrociepłowni w kierunku kogeneracji. PTEZ wspólnie z przedstawicielami sektora od lat apeluje do samorządów o aktywne działania w pozyskaniu finansowania ze środków unijnych i krajowych na realizację koniecznych inwestycji. W „Raporcie o kogeneracji w ciepłownictwie” kwestia funduszy na ten cel została szeroko omówiona w rozdziale „Wsparcie finansowe dla kogeneracji”:
Wsparcie inwestycji w zakresie działań związanych z rozwojem kogeneracji stanowią środki krajowe i europejskie. Dostępne są one w ramach programów dystrybuowanych na poziomie:
- krajowym (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, środki własne Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej),
- regionalnym (regionalne programy operacyjne czy środki własne Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej).
Ambitne cele klimatyczne
Duże znaczenie dla przyspieszenia w obszarze inwestycji samorządowych w ciepłownictwie ma unijna polityka w zakresie ekologii i ochrony środowiska. Państwa członkowskie zobowiązały się do 2030 r. zredukować emisję dwutlenku węgla o 40%. We wrześniu br. Bruksela zaprezentowała wyniki analiz potwierdzających możliwość ograniczenia emisji CO2 aż o 55%, z korzyścią dla unijnej gospodarki[1].
Ten ambitny cel będzie trudny do osiągnięcia bez inwestycji, w tym budowy nowych elektrociepłowni opartych na skojarzonej gospodarce energetycznej czyli kogeneracji. PTEZ od lat podkreśla, że „kogeneracja jest bardziej efektywna od produkcji energii w konwencjonalnych źródłach i, co ważne, powoduje znaczne ograniczenie emisji dwutlenku węgla i innych szkodliwych związków chemicznych”.
W Polsce, zarówno w sektorze komunalnym, jak i komercyjnym mogą powstać dziesiątki jednostek kogeneracyjnych, co pozwoliłoby zwiększyć produkcję energii i ciepła w kogeneracji. Oprócz korzyści ekonomicznych, znacznej poprawie uległby komfort życia mieszkańców miast. Rozwój kogeneracji może pomóc w zmniejszeniu emisji dwutlenku węgla dla krajowej energetyki, ale także związków siarki i azotu, wywołujących tzw. „kwaśne deszcze”.
Współpraca samorządów z sektorem elektroenergetycznym
Olbrzymie znaczenie w najbliższych latach będzie miał dialog przedstawicieli branży i samorządowców na temat kierunków rozwoju sieci ciepłowniczych i modernizacji, jak i tworzenia nowych jednostek. Współpraca i realizacja wspólnych projektów, wdrażanych przez samorząd w porozumieniu z wytwórcami energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji, musi w najbliższych latach znacząco przyspieszyć.
Kluczową rolę odgrywa tutaj samorząd, który dysponuje wiedzą i analizami, pozwalającymi oszacować skutki ekonomiczne inwestycji w ciepłownictwie. Od tego, ilu będzie odbiorców ciepła z sieci zasilanych przez elektrociepłownie zależy sukces projektów i możliwość znaczącej zmiany jakości powietrza w naszych miastach.
Edukacja społeczności lokalnych
Samorządy mają również ważną rolę w obszarze edukacji na temat negatywnych skutków zanieczyszczenia powietrza dla zdrowia i życia mieszkańców. Przestarzałe piece, jakość paliw o niskiej wartości energetycznej oraz sposób palenia stanowią wyzwania dla większości społeczności lokalnych. Rozwój ciepłownictwa systemowego w oparciu o kogenerację może zachęcić mieszkańców do rezygnacji z opalania mieszkań za pomocą indywidualnych pieców węglowych.
Powietrze w polskich miastach musi stawać się z roku na rok czystsze. W przeciwnym wypadku koszty w obszarze zdrowia publicznego będą stale rosły, a w efekcie smogu umierać będzie w naszym kraju prawie pięćdziesiąt tysięcy ludzi rocznie. PTEZ zachęca do współpracy samorządy oraz wytwórców energii elektrycznej i ciepła w zakresie wypracowania optymalnych mechanizmów wsparcia dla kogeneracji. Od tego, jak szybko zostaną zrealizowane konkretne projekty na poziomie miast i gmin zależeć będzie jak szybko pozbędziemy się zjawiska smogu.
[1] Źródło: https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2020/PL/COM-2020-562-F1-PL-MAIN-PART-1.PDF
Źródło: Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych
