Polski Komitet Energii Elektrycznej (PKEE) zgadza się z potrzebą przeprowadzenia transformacji ku innowacyjnej i niskoemisyjnej gospodarce, przy założeniu, że przed ustanowieniem unijnego wiążącego celu neutralności klimatycznej, zostanie utworzony mechanizm sprawiedliwego podziału obciążeń z uwzględnieniem środków kompensujących dla państw członkowskich, których gospodarki są uzależnione od węgla. Realizacja transformacji energetycznej poprzez osiągnięcie neutralności klimatycznej do połowy tego wieku będzie wykonalna wyłącznie przy uwzględnieniu różnych punktów początkowych i komercyjnej dostępności kluczowych technologii przejściowych oraz korzyści płynących z dywersyfikacji źródeł energii.
Zapisanie celów neutralności klimatycznej na 2050 r. w Europejskim Prawie Klimatycznym
Według szacunków Komisji Europejskiej realizacja europejskiej strategii neutralności klimatycznej do 2050 r. będzie wymagała poniesienia nakładów w wysokości do 2,8% PKB Unii Europejskiej, co przekłada się na koszty w wysokości od 520 do 575 ml EUR rocznie dla całej gospodarki unijnej. Zgodnie z analizą „Scenariusze niskoemisyjnego sektora energii w Polsce i UE w perspektywie 2050 r.” szacowane koszty inwestycyjne dla samego polskiego sektora energetycznego, które umożliwią osiągnięcie celu redukcji o 96-97% w 2050 r.wyniosą z kolei 179-206 mld EUR w latach 2021-2050 (nie uwzględniając dodatkowych kosztów zakupu uprawnień do emisji CO2) Polski Komitet Energii Elektrycznej w pełni zgadza się z podejściem UE zakładającym rozwój innowacyjnej i niskoemisyjnej gospodarki zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, jednocześnie wskazuje również na fakt, iż osiągnięcie bardzo ambitnych celów klimatycznych wymaga nie tylko właściwych instrumentów wykonawczych, ale także znaczących funduszy. Niezbędne jest, zatem opracowanie precyzyjnej mapy podziału obciążeń oraz konkretnych dedykowanych rozwiązań. Dochodzenie do zerowej emisji netto będzie wymagało ogromnej elektryfikacji gospodarki, powodującej wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną. Co kluczowe, nowe niskoemisyjne moce wytwórcze będą musiały uwzględniać technologie przejściowe, takie jak elektrownie gazowe (niezbędne do zabezpieczenia OZE) i jądrowe (moc podstawowa zastępująca elektrownie węglowe). Umożliwi to bowiem płynne przejście do mniej emisyjnych źródeł energii, jednocześnie przyczyniając się do dekarbonizacji sektora energetyki.
Cele klimatyczne na 2030 r.
By właściwie ocenić koszty transformacji, plany Komisji Europejskiej w zakresie zwiększenia celów klimatycznych na 2030 r. z poziomu 40% do 50-55% redukcji emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z 1990 r., w opinii PKEE, wymagają przeprowadzenie dokładnej analizy ich oddziaływania na każde
państwo członkowskie. Ponadto potrzeba poniesienia dodatkowych nakładów inwestycyjnych w sektorze energetycznym wynikająca ze zwiększenia ambicji w unijnej polityce klimatycznej do 2030 r., powinna być kompensowana z proporcjonalnie zwiększonego Funduszu Modernizacyjnego. Umożliwi to państwom o niskim PKB na mieszkańca zmniejszenie ponoszonych kosztów realizacji nowych celów.
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji niepozostawiający nikogo z tyłu
Polski Komitet Energii Elektrycznej z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź wprowadzenia Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji uwzględniającego różne punkty początkowe państw członkowskich na drodze transformacji energetycznej. Niemniej, aby Fundusz Sprawiedliwej Transformacji mógł mieć realny wpływ na realizację celów unijnej polityki klimatycznej, jego budżet musi zostać znacząco zwiększony. Ponadto Fundusz w szerszym zakresie musi uwzględniać potrzeby regionów górniczych będących w okresie transformacji.
W związku z tym w ramach tego mechanizmu powinno być dostępne co najmniej 20 mld euro nowych środków, przeznaczonych dla tych właśnie regionów. Ponadto Fundusz powinien nie tylko uwzględniać realizację celów transformacji energetycznej z perspektywy społecznej i lokalnej, ale również wspierać finansowanie inwestycji w odnawialne źródła energii (OZE) rozwijane w skali regionalnej. Przyczyni się to bowiem nie tyko do zmiany miksów energetycznych zgodnie z celami klimatycznymi UE, ale umożliwi także przekwalifikowywanie zawodowe pracowników zatrudnionych dotychczas w sektorze np. wydobywczym.
Rewizja dyrektywy w sprawie opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej
Nowelizacja dyrektywy w sprawie opodatkowania energii nie powinna narażać na spowolnienie transformacji energetycznej w krajach uzależnionych od węgla i częściowo przechodzących na wysokosprawne elektrownie gazowe. Należy pamiętać o tym, że proces transformacji musi zapewniać energię przystępną cenowo odbiorom końcowym, szczególnie w państwach członkowskich wciąż silnie uzależnionych od wykorzystywania paliw kopalnych do wytwarzania energii elektrycznej. Dlatego też PKEE uważa, że przed nowelizacją dyrektywy, niezbędne jest przeprowadzenie oceny wpływu proponowanych zmian, by móc lepiej ocenić skutki społeczne i ekonomiczne tego mechanizmu na poziomie poszczególnych państw członkowskich. Ponadto w opinii PKEE osiągnięcie solidarnej transformacji energetycznej będzie możliwe jedynie poprzez utrzymanie wymogu przyjmowania jednomyślnie decyzji w zakresie polityki podatkowej, co wynika z artykułu 113 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Podatek graniczny od emisji dwutlenku węgla zabezpieczający konkurencyjność naszych gospodarek
Wprowadzenie podatku granicznego od emisji dwutlenku węgla może pomóc w zagwarantowaniu przedsiębiorstwom europejskim równych warunków konkurowania z zagranicznymi podmiotami, które nie są zobowiązane do przestrzegania unijnych wymogów środowiskowych. Mechanizm ten sprawi, że Europa stanie się atrakcyjną lokalizacją dla rozwoju produkcji i przemysłu. Wprowadzenie podatku będzie silnym sygnałem dla obecnie działających przedsiębiorstw do dekarbonizacji i transformacji ich procesów, ale również zachętą do pozostania w Europie oraz nieprzenoszenia produkcji w inne regiony świata. Mechanizm będzie również chronił rynek europejski przed importem wyrobów produkowanych w nieekologiczny sposób z krajów trzecich.
Podatek ten powinien również obejmować sektor energetyki, w którym w wielu regionach UE (Hiszpania, Polska, kraje bałtyckie) importowana jest energia konwencjonalna, produkowana bez uwzględnienia kosztów emisji. Jesteśmy przekonani, że mechanizm w tym przypadku zapewni minimalizację zjawiska „ucieczki emisji”.
Niemniej jego wprowadzenie musi jednocześnie uwzględniać sytuację państw importujących energię elektryczną spoza Unii Europejskiej. Podatek graniczny od emisji dwutlenku węgla może również stanowić nowe otwarcie dla negocjacji w kwestiach klimatycznych z krajami takimi, jak Chiny czy USA i zapoczątkować dyskusję na temat globalnych wyzwań w tym obszarze. PKEE z zadowoleniem przyjmuje deklarację Komisji Europejskiej o zachowaniu zgodności mechanizmu z zasadami Światowej Organizacji Handlu i innymi międzynarodowymi zobowiązaniami UE, ponieważ stanowiło to jeden z największych powodów zaniepokojenia w odniesieniu do wprowadzenia tego rozwiązania. Jesteśmy bowiem przekonani, że podatek ten pomoże zwiększyć ambicje klimatyczne na całym świecie. Umożliwi także wyrównanie szans w tych gałęziach przemysłu, które są szczególnie narażone nierówną konkurencję w związku ze zjawiskiem „ucieczki emisji”.
1 Analiza jest częścią projektu LIFE Climate CAKE PL: „System udostępniania i rozpowszechniania informacji w celu wsparcia strategicznego wdrażania polityki klimatyczno-energetycznej” pomiędzy Instytutem Ochrony Środowiska – Państwowym Instytutem Badawczym (IOŚ-PIB) a Komisją Europejską oraz Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Koncepcja projektu została opracowana w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE), który jest również odpowiedzialny za jej wdrożenie.
http://climatecake.pl/wp-content/uploads/2019/11/CAKE_energy-model_EU_low_emission_scenarios_streszczenie_final_cover.pdf
Źródło: Polski Komitet Energii Elektrycznej
