Ekosystem baterii

Siedem państw członkowskich przeznaczy w najbliższych latach około 3,2 mld euro na finansowanie tego projektu. Oczekuje się, że finansowanie publiczne odblokuje dodatkowych 5 mld euro pochodzących z inwestycji prywatnych. Zakończenie realizacji całego projektu zaplanowano na 2031 r. (z uwzględnieniem różnych harmonogramów dla poszczególnych podprojektów).

Margrethe Vestager, Wiceprzewodnicząca Wykonawcza ds. Europy na miarę ery cyfrowej i komisarz odpowiedzialna za politykę konkurencji, powiedziała: Produkcja baterii w Europie ma strategiczne znaczenie dla naszej gospodarki i społeczeństwa ze względu na jej potencjał w zakresie czystej mobilności i energii, tworzenia miejsc pracy, zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności. Nasze ważne projekty stanowiące przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania umożliwią władzom publicznym i przedsiębiorstwom z kilku państw członkowskich wspólne opracowanie ambitnych innowacyjnych projektów o pozytywnym oddziaływaniu na sektory i regiony przemysłowe. Zatwierdzona pomoc zapewni realizację tego ważnego projektu bez nadmiernego zakłócania konkurencji.

Maroš Šefčovič, Wiceprzewodniczący ds. Stosunków Międzyinstytucjonalnych i Prognozowania, powiedział: Nasz cel, jakim jest zwiększenie skali innowacji w ramach europejskiego sojuszu na rzecz baterii, wzbudził zainteresowanie poważnych partnerów branżowych. Dzięki intensywnym wysiłkom siedmiu państw członkowskich, przemysłu i Komisji powstaje pierwszy duży ogólnoeuropejski ekosystem baterii, obejmujący projekty wiodące we wszystkich segmentach tego strategicznego łańcucha wartości. Udało nam się znaleźć odpowiednią receptę na politykę przemysłową na miarę XXI wieku. Są to: ścisła współpraca między podmiotami przemysłowymi, wspólne działania mające na celu przyspieszenie innowacyjności od etapu koncepcji w laboratorium po wprowadzenie produktu na rynek, skoordynowane instrumenty finansowe pochodzące zarówno z sektora prywatnego, jak i publicznego, oraz ramy regulacyjne stanowiące podstawę silniejszej europejskiej gospodarki opartej na wiedzy.

W projekcie udział weźmie 17 uczestników bezpośrednich, głównie podmiotów branżowych, w tym małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), z których część będzie prowadzić działalność w więcej niż jednym państwie członkowskim. Uczestnicy bezpośredni będą ściśle współpracować ze sobą, a także z ponad 70 partnerami zewnętrznymi, takimi jak małe i średnie przedsiębiorstwa oraz publiczne organizacje badawcze.

Po trwających trzy miesiące intensywnych rozmowach technicznych między Komisją a właściwymi podmiotami, w październiku 2019 r. projekt został oficjalnie zgłoszony Komisji do zatwierdzenia zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa. Po zgłoszeniu Komisja zakończyła swoją ocenę i niezwłocznie podjęła decyzję o zapewnieniu szybkiej i sprawnej realizacji projektu.

Projekt

Urzeczywistnienie neutralności klimatycznej, m.in. poprzez czystą i niskoemisyjną mobilność, przyniesie znaczne możliwości w zakresie wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy i rozwoju technologicznego. Oczekuje się, że w nadchodzących latach popyt na baterie będzie rósł w bardzo szybkim tempie. Przyszłościowa polityka w zakresie badań, rozwoju i innowacji odegra kluczową rolę w umożliwieniu Europie i jej państwom członkowskim jak najlepszego wykorzystania tej transformacji. Pod koniec 2017 r. Komisja uruchomiła europejski sojusz na rzecz baterii z zainteresowanymi państwami członkowskimi i podmiotami branżowymi, a w maju 2018 r. przyjęła strategiczny plan działania na rzecz baterii.

Projekt wpisuje się w te działania. Wspiera rozwój wysoce innowacyjnych i zrównoważonych technologii budowy akumulatorów litowo-jonowych (z płynnym i stałym elektrolitem), które są trwalsze, mają krótszy czas ładowania, są bezpieczniejsze i bardziej przyjazne dla środowiska niż baterie dostępne obecnie. Projekt obejmuje ambitne i ryzykowne działania w zakresie badań i rozwoju w celu zapewnienia w całym łańcuchu wartości baterii innowacji wykraczających poza stan najnowszej wiedzy naukowej i technicznej, od wydobywania i przetwarzania surowców, wytwarzania zaawansowanych materiałów chemicznych, projektowania ogniw i modułów baterii oraz ich włączania do inteligentnych systemów, po recykling i zmianę przeznaczenia zużytych baterii.

Innowacje mają również poprawić zrównoważenie środowiskowe wszystkich segmentów łańcucha wartości baterii. Celem projektu jest zmniejszenie emisji CO₂ i odpadów wytwarzanych w różnych procesach produkcji, a także opracowanie przyjaznych dla środowiska i zrównoważonych procedur demontażu, recyklingu i rafinacji zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym.

Uczestnicy projektu i ich partnerzy skupią swoje prace w szczególności na czterech obszarach:

1) Surowce i materiały zaawansowane: celem projektu jest rozwój zrównoważonych i innowacyjnych procesów umożliwiających wydobycie, koncentrację, rafinację i oczyszczanie rud w celu wytworzenia wysokiej czystości surowców. Jeśli chodzi o zaawansowane materiały (do produkcji katod, anod i elektrolitów), projekt ma na celu udoskonalenie istniejących materiałów lub stworzenie nowych materiałów, które zostaną wykorzystane w innowacyjnych ogniwach baterii.

2) Ogniwa i moduły: celem projektu jest stworzenie innowacyjnych ogniw i modułów, zaprojektowanych w sposób zapewniający bezpieczeństwo i wydajność, na potrzeby zarówno sektora motoryzacyjnego, jak i innych sektorów (np. stacjonarne magazynowanie energii, elektronarzędzia itp.).

3) Systemy baterii: celem projektu jest opracowanie innowacyjnych systemów baterii, w tym oprogramowania i algorytmów zarządzania baterią, a także innowacyjnych metod badawczych.

4) Zmiana przeznaczenia, recykling i rafinacja: projekt ma na celu zaprojektowanie bezpiecznych i innowacyjnych procesów zbiórki, demontażu, zmiany przeznaczenia, recyklingu i rafinacji materiałów pochodzących z recyklingu.

Ocena Komisji

Ramy IPCEI

Komisja dokonała oceny proponowanego projektu na podstawie unijnych zasad pomocy państwa, a szczególnie na podstawie swojego komunikatu w sprawie ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI). W przypadku, gdy prywatne inicjatywy wspierające innowacje nie są zrealizowane ze względu na znaczne ryzyko, jakie się z nimi wiąże, komunikat w sprawie IPCEI umożliwia państwom członkowskim wspólne wypełnienie luki w celu przezwyciężenia tych niedoskonałości rynku i pobudzenia realizacji innowacyjnych projektów.

Aby zakwalifikować się do uzyskania wsparcia na podstawie komunikatu IPCEI, projekt musi w szczególności: (i) przyczyniać się do osiągnięcia strategicznych celów UE, (ii) angażować kilka państw członkowskich, (iii) wiązać się z otrzymaniem przez beneficjentów finansowania prywatnego, (iv) wywoływać pozytywne skutki uboczne w całej UE oraz (v) być bardzo ambitny pod względem badań i innowacji, tj. musi wykraczać poza to, co jest powszechnie uznawane za „aktualny stan wiedzy” w danym sektorze.

Ocena IPCEI w sprawie baterii

Komisja stwierdziła, że proponowany IPCEI w sprawie baterii spełnia wszystkie warunki określone w komunikacie Komisji.

Komisja w szczególności zauważa, że:

• Łańcuch wartości baterii jest strategicznym łańcuchem wartości dla przyszłości Europy, w szczególności w odniesieniu do czystej i niskoemisyjnej mobilności.
• Projekt ma szeroki zakres i obejmuje cały łańcuch wartości baterii. Jest on bardzo ambitny i innowacyjny, ponieważ jego celem jest opracowanie technologii i procesów, które nie są obecnie dostępne i które umożliwią znaczącą poprawę wyników i zmniejszenie wpływu na środowisko. Projekt związany jest również ze znacznym ryzykiem technologicznym i finansowym, które mogłoby doprowadzić do upadłości lub znacznych opóźnień. Wsparcie publiczne jest zatem niezbędne, aby zachęcić przedsiębiorstwa do realizacji inwestycji.
• Wyniki projektu będą przekazywane przez uczestniczące w nim przedsiębiorstwa korzystające ze wsparcia publicznego europejskiej społeczności naukowej i przedstawicielom sektora innym niż uczestniczące przedsiębiorstwa. W rezultacie w całej Europie powstaną pozytywne skutki uboczne. Ostatecznie wszystkie te działania doprowadzą do rozwoju ekosystemu w sektorze baterii na szczeblu UE.
• Realizacja projektu będzie monitorowana poprzez specjalną strukturę zarządzania złożoną z przedstawicieli władz publicznych z siedmiu uczestniczących państw członkowskich i bezpośrednich uczestników. Komisja będzie również uczestniczyć w posiedzeniach struktury zarządzania. Co roku organizowana będzie konferencja otwarta dla wszystkich zainteresowanych stron, podczas której prezentowane będą najważniejsze wyniki działań uczestników projektu.

Komisja stwierdziła również, że pomoc dla poszczególnych przedsiębiorstw jest konieczna, proporcjonalna i nie zakłóca nadmiernie konkurencji.

Na tej podstawie Komisja stwierdziła, że projekt IPCEI w sprawie baterii zgłoszony przez Belgię, Finlandię, Francję, Niemcy, Włochy, Polskę i Szwecję jest zgodny z unijnymi zasadami pomocy państwa.

Jest to drugi projekt typu IPCEI w obszarze badań, rozwoju i innowacji, jaki Komisja zatwierdziła od czasu przyjęcia odpowiednich przepisów w 2014 r. Pierwszym był projekt IPCEI w dziedzinie mikroelektroniki, zatwierdzony w grudniu 2018 r.Wyszukaj ten link w innym językuEN•••

Finansowanie, beneficjenci i kwoty

W projekcie udział weźmie 17 uczestników bezpośrednich z siedmiu państw członkowskich, z których część będzie prowadzić działalność w więcej niż jednym państwie członkowskim. Cały projekt powinien zostać ukończony do 2031 r. (z różnymi harmonogramami dla poszczególnych podprojektów).

Bezpośredni uczestnicy mogą otrzymać do 3,2 mld euro finansowania. Konkretnie: Belgia wystąpiła o zgodę na udzielenie dotacji do wysokości około 80 mln euro; Finlandia do około 30 mln euro; Francja do około 960 mln euro; Niemcy do około 1,25 mld euro; Włochy do około 570 mln euro; Polska do około 240 mln euro i Szwecja do około 50 mln euro. Niemniej jednak znaczna część dodatkowych zysków osiągniętych przez uczestników zostanie zwrócona podatnikom za pomocą mechanizmu wycofania. Innymi słowy, jeżeli projekty przyniosą oczekiwane rezultaty, generując dodatkowe przychody netto wykraczające poza prognozy, przedsiębiorstwa zwrócą odpowiednim państwom członkowskim część otrzymanych pieniędzy podatników.

Komisja sprawdziła, że łączna kwota planowanych maksymalnych kwot pomocy jest zgodna z kosztami kwalifikowalnymi planowanych projektów i z lukami w ich finansowaniu.

Informacje o bezpośrednich uczestnikach, wspierających je państwach członkowskich oraz różnych obszarach projektu można znaleźć tutaj:

Kontekst

W czerwcu 2014 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) określający kryteria, zgodnie z którymi państwa członkowskie mogą wspierać projekty transnarodowe o znaczeniu strategicznym dla UE na mocy art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Określone w nim ramy mają zachęcać państwa członkowskie do wspierania projektów, które wnoszą wyraźny wkład we wzrost gospodarczy, tworzenie miejsc pracy i konkurencyjność w Europie.

Ramy dotyczące projektów IPCEI uzupełniają inne zasady pomocy państwa, takie jak ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych oraz ramy działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej, które umożliwiają wspieranie innowacyjnych projektów, zapewniając ograniczenie potencjalnych zakłóceń konkurencji.

Tabela wyników w dziedzinie pomocy państwa pokazuje, że ponad 96 proc. nowych środków na badania, rozwój i innowacje, w odniesieniu do których po raz pierwszy zgłoszono wydatki, zostało przyznanych na mocy ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych i mogą one zostać wypłacone szybciej. Zasady dotyczące IPCEI wspierają inwestycje na rzecz badań, rozwoju i innowacji oraz pierwszego zastosowania w przemyśle, pod warunkiem że projekty otrzymujące finansowanie są wysoce innowacyjne i nie obejmują produkcji masowej ani działalności komercyjnej. Wymagają one również deklaracji szeroko zakrojonego rozpowszechniania i zapewnienia efektu mnożnikowego nowej wiedzy w całej UE oraz szczegółowej oceny konkurencji w celu zminimalizowania nadmiernego zakłócenia konkurencji.

W związku z tym Komisja uznała baterie za strategiczny łańcuch wartości, w odniesieniu do którego UE musi zwiększyć inwestycje i pobudzić innowacje w ramach udoskonalonej strategii dotyczącej polityki przemysłowej, służącej budowaniu zintegrowanej, zrównoważonej i konkurencyjnej bazy przemysłowej.Pod koniec 2017 r. Komisja uruchomiła europejski sojusz na rzecz baterii z zainteresowanymi państwami członkowskimi, a w maju 2018 r. przyjęła strategiczny plan działania na rzecz baterii.

Jawna wersja decyzji zostanie opublikowana pod numerem spraw SA.54793 (Belgia), SA.54801 (Niemcy), SA.54794 (Francja), SA.54806 (Włochy), SA.54808 (Polska), SA.54796 (Szwecja) oraz SA.54809 (Finlandia) w rejestrze pomocy państwa na stronie internetowej poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu kwestii związanych z poufnością.